H εμπιστοσύνη του παγκόσμιου κοινού εξαντλήθηκε το 2008. Αλλά δεν υπάρχει έλλειψη ρευστού, καθώς η Fed τυπώνει χρήμα σαν παλαβή.
Είναι μία λάθος προσέγγιση που ίσως έχει μοιραίες συνέπειες,λέει ο Τζέημς Γκραντς.Είναι μία παρηγοριά για τους Αμερικανούς σε αυτή την όχι και τόσο εορταστική περίοδο των Χριστουγέννων. Τα μεγαλύτερα ονόματα της Wall Street λαμβάνουν ήδη την ανταμοιβή τους από τη συνεργασία με το Υπουργείο Οικονομικών.Οι ξένοι κοιτούν με τα μάτια ορθάνοιχτα από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Και μία απάτη $50 δις που θυμίζει την υπόθεση Πόνζι…
Άραγε , οι επενδυτές παρασύρθηκαν από τις υποσχέσεις Madoff για μικρές, προβλεψιμες αποδόσεις σε καθορισμένο χρονικό σημείο; Επιτόκια χαμηλότερα των ιαπωνικών, τα οποία πριν λίγο καιρό θεωρούσαμε μικροσκοπικά; Πολιτική περιορισμού των κινήσεων της αγοράς και μια Κεντρική που δε μπορεί να αποφασίσει αν η δουλειά της είναι ο κεντρικός σχεδιασμός ή όχι.Και όλα αυτά έχουν γίνει ενώ στην κυβέρνηση βρίσκονταν ακόμα οι Ρεπουμπλικάνοι.
Το 2008, η αγορά είδε μετοχές,στεγαστικά δάνεια και αγαθά να κάνουν ξεπούλημα. Αφού δεν είμαστε άγγελοι, εμεiς οι άνθρωποι δελεαζόμαστε εύκολα όταν βλέπουμε το χρήμα να πλημμυρίζει τις αγορές. Έτσι, ο Μπέρναρντ Μάντοφ κατηγορείται τώρα για τη μεγαλύτερη απάτη της ιστορίας από την εποχή που ο Τζων Λο τύπωσε και έριξε στην αγορά πλαστό χρήμα το 18ο αιώνα.
Μόνο την περασμένη Τρίτη κατάφερε η κομπίνα του κυρίου Μάντοφ να πέσει από την πρώτη θέση των ειδήσεων, τη μέρα που η Fed ανακοίνωσε πως θα προχωρήσει στην έκδοση νέου χρήματος. Η χρονιά που τελειώνει ήταν χρονιά απωλειών και σύγχησης. Αλλά, η ανακοίνωση της Κεντρικής Τράπεζας αποτελεί αχτίδα φωτός.
Η Fed θα προχωρήσει στην έκδοση τεράστιας ποσότητας χρήματος, αλλά και στη μείωση του βασικού επιτοκίου ακόμη και στο μηδέν ,αν αυτό κριθεί αναγκαίο. Από την άλλη, δε θα εφησυχαστεί αν δει τελικά πως ένα τέτοιο μέτρο ωθεί τους πιστωτές σε άλλους κλάδους εργασίας. Αντιθέτως,θα κάνει αυτό που μπορεί “για να συνεχίσει να υποστηρίζει τις πιστωτικές αγορές και την οικονομική δραστηριότητα.”
Εκείνη τη μέρα,η Wall Street παρουσίασε αλματώδη ανάκαμψη .Ακόμα και οι τιμές των δημοσίων ασφαλειών παρουσίασαν άνοδο,σαν να μην επηρεάστηκαν καθόλου από την ανακοίνωση της Fed που υποσχόταν να γεμίσει την αγορά με δολάρια. Οικονομικοί αναλυτές εξήραν τις προσπάθειές της να αντιμετωπίσει τον κίνδυνο του αρνητικού πληθωρισμού,επιδιώκοντας με άλλα λόγια την αύξησή του .
Όλοι οι πολιτικοί παράγοντες, ακόμα και ο νέος πρόεδρος Ομπάμα, συμφώνησαν πως η έκδοση χρήματος ήταν αναγκαία για να εισακουστούν οι προσδοκίες του αμερικανικού λαού. Μόνο μία αγορά δυσανασχέτησε με αυτήν την απόφαση, η αγορά χρυσού και ξένων νομισμάτων.Η έκδοση χρήματος υποτίμησε πολύ το δολλάριο σε σχέση με αυτα. Ήταν όμως κάτι που κατέστησε το εθνικό νόμισμα των ΗΠΑ ελκυστική επένδυση για επενδυτές από διαφορετικά μήκη και πλάτη της γης.
Στις 6 Οκτωβρίου 1979, ο τότε πρόεδρος της Fed, Πωλ Βώλκερ, αποφάσισε να τυπώσει λιγότερο χρήμα για να ρίξει τον πληθωρισμό.Με αυτό, έκλεισε μια εποχή στη νομισματική πολιτική για να ανοίξει μία νέα. Με την απόφαση που πήρε την Τρίτη, ο Μπερνάνκε και η Fed σηματοδότησαν το ξεκίνημα της δικής τους εποχής.Το αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής παραμένει ακόμα αμφίβολο. Το στοίχημα που τίθεται είναι αν το μέτρο του Μπερνάνκε θα έχει την ίδα επιτυχία με το μέτρο του Φώλκερ.Ό,τι αποτέλεσμα και να έχει, το μόνο σίγουρο είναι πως ο δρόμος για την επιτυχία θα είναι αρκετά δύσκολος.
Τα υπάρχοντα προβλήματα είναι αποτέλεσμα συγκεκριμένων πολιτικών .Αν και το δολάριο είναι νόμισμα παγκόσμιας ισχύος, το μόνο που ενδιαφέρει τον Μπερνάνκε είναι η αύξηση του πληθωρισμού, η καταπολέμηση της ανεργίας, η αναζωογόνηση της χρηματοπιστωτικής αγοράς στις 50 πολιτείες των ΗΠΑ. Αν και εύχεται πως οι επενδυτές σε Κίνα και Σιγκαπούρη θα ανταποκριθούν θετικά στα μέτρα του, δεν είναι εκείνοι που πληρώνουν το μισθό του.
Όμως, αυτοί οι ξένοι επενδυτές αγοράζουν ομόλογα του αμερικανικού Υπ.Οικονομικών, κάτι που θέτει στην Αμερική ένα κρίσιμο δίλημμα.Το ζήτημα που προκύπτει είναι ποιός θα απορροφήσει όλες αυτά τα χρήματα που δαπανεί το αμερικανικό δημόσιο και ποιός θα χρηματοδοτήσει τα τεράστια ελλείμματα που θα αφήσει η πολιτική που επίκειται να ακολουθήσει ο Ομπάμα. Ακόμη, απομένει να δούμε πως θα χρηματοδοτηθεί η κατανάλωση των Αμερικανών, η οποία για πρώτη φορά στα τλευταία 25 χρόνια θα είναι μεγαλύτερη της παραγωγής.
Η επιδίωξη πληθωρισμού εκ μέρους της κυβέρνησης είθισται να θεωρείται οικονομικό έγκλημα.Το έγκλημα αυτό έχει ήδη ανακοινωθεί από τη Fed,μένει να δούμε ποιοί θα παρασυρθούν από αυτό. Ο Μπερνάνκε έχει σοβαρό λόγο να ανησυχεί για την οικονομία. Και ανησυχούμε όλοι όσοι προηγουμένως είδαμε να καταρρέει μία χρηματοπιστωτική αγορά στην οποία τα πλήθη είχαν συρρεύσει μανιωδώς πριν επέλθει το μοιραίο και χάσουν την αξία τους μετοχές, ασφαλίσεις στεγαστικών δανείων και άλλα επενδυτικά προϊόντα.
Αυτό ήταν αποτέλεσμα μιας πολιτικής που τιμώρησε την αποταμίευση και ενθάρρυνε την αχαλίνωτη κερδοσκοπία. Η Fed επενέβη στο σκηνικό της καταστροφής πολύ αργά, έχοντας δει όλες τις πτυχές της τραγωδίας να εκτυλίσσονται, αν δεν συνέβαλε κιόλας στην ανάπτυξή της με την πολιτική που είχε ακολουθήσει.Και τώρα, δοκιμάζεται ξανά η μείωση των επιτοκίων σε σχεδόν μηδενικά επίπεδα, κάτι που ο 2000 απέτυχε παταγωδώς. Η αιτία αυτών των προβλημάτων είναι το δολάριο και η πολιτική που το διαμορφώνει.
Στο παρελθόν, τα πράγματα ήταν απλά. Η δουλειά του προέδρου της Κεντρικής Τράπεζας ήταν να διασφαλίσει πως το νόμισμα που διαχειριζόταν ήταν ανταλλάξιμο με χρυσό με νόμιμη ισοτιμία. Το κοινό παρέμενε αδιάφορο για το νόμισμα ή το χρυσό. Σε μία κρίση, τα καθήκοντα του διευρύνονταν,καθώς αποκτούσε την εξουσία να εγκρίνει την παροχή δανείων σε αξιόπιστους δανειολήπτες με πολύ υψηλό επιτόκιο. Κανείς πρόεδρος της Fed που σεβόταν τον εαυτό του δεν έκανε περισσότερα από αυτά.
Σίγουρα, κανεις δε φερόταν τόσο αλαζονικά ώστε να καθορίζει μόνος του το βασικό επιτόκιο σε μιά ολόκληρη οικονομία.Κανείς δεν είχε βάλει στο μισθολόγιο της Τράπεζας οικονομολόγους, ούτε διευκόλυνε την αύξηση της σπατάλης του Δημοσιου αγοράζοντας ομόλογα της ίδιας του της κυβέρνησης. Κανείς δεν ενδιαφέρθηκε για τα μέσα επίπεδα των τιμών, οι οποίες ανέβαιναν σε περιόδους πολέμου και έπεφταν σε περιόδους ειρήνης. Και έπεφταν σε καιρό ειρήνης, γιατί η τεχνολογική πρόοδος και η δυνατότητα διείσδυσης σε νέες αγορές αύξανε την παραγωγικότητα.
Αυτές οι συμφωνίες δεν ήρθαν από τον ουρανό, αυτό όμως είναι κάτι που δεν το πιστεύουν όλοι. Σε αντίθεση με το χρύσο, το χρήμα φαίνεται μία βολική κι εύκολη εναλλακτική λύση.
Το 1878, δημιουργήθηκε επιτροπή της Βουλής των Αντιπροσώπων για να διερευνήσει τις συνέπειες στη ζωή των ανθρώπων της εργατικής τάξης μιας κρίσης που είχε διάρκεια πέντε χρόνια και περισσότερο.Ελάχιστοι από όσους συμμετείχαν στην έρευνα είδαν ως λύση το τύπωμα φρέσκου χρήματος.Οι περισσότεροι επιθυμούσαν την επιστροφή στο χρυσό,κάτι που έγινε το 1879.
Με αυτό το μέτρο, η κρίση σταμάτησε την ίδια χρονιά. Ο χρυσός είναι σκληρός και απαιτητικός και θα είναι έτσι για όσο η πορεία του παγκοσμίως ισχυρού δολαρίου εξαρτάται από αυτό το πολύτιμο ορυκτό.Αλλά όπως φάνηκε πρόσφατα, δεν υπάρχει κάτι πιο αναποτελεσματικό από μία χούφτα μανδαρίνους που χάνουν τον ύπνο τους ψάχνοντας διεξόδους για μία οικονομική κρίση,ή ακόμη ξεκούραστους μανδαρίνους που ρίχνουν τα επιτόκια κατά βούληση. Οι καιροί ήταν δύσκολοι γύρω στο 1870 και το 1890.
Όμως, οι Αμερικανοί αψήφισαν τις λαϊκίστικες κραυγές για τύπωμα δολαρίου. “Αν η κυβέρνηση μπορεί να τυπώσει χρήμα” ,όπως έλεγε κάποιος που συνηγορούσε υπέρ του σκληρού νομίσματος το 1892 ,”γιατί να μη μπορεί να το κάνει ο καθένας, γιατί να μη σταματήσουμε όλη τη δουλειά και να αρχίσουμε το τυπωμα” .Και έκλεινε με τη ρητορική ερώτηση, “Γιατί λοιπόν να θέτουμε όρια στην ποσότητα του χρήματος που τυπώνεται” Κάποια χρόνια μετά, το 1913, ιδρύεται η Fed.
Εκείνοι που συνηγόρησαν υπέρ της δημιουργίας της, είπαν πως το ήθελαν για να πάψει το δολάριο να είναι μαλακό νόμισμα. Το δολάριο θα παρέμενε ανταλλάξιμο προσ χρυσό για $20.67 την ουγγιά. Αλλά ισχυρίζονταν πως με την καθοδήγηση της Fed, το δολάριο θα μπορούσε να ”επεκταθεί”. Θα αυξανόταν η ποσότητα των δολαρίων της αγοράς με βάση τις ανάγκες του εμπορίου και της γεωργίας. Ο Έλλιοτ Ρουτ, Ρεπουμπλικανός γερουσιαστής της Νέας Υόρκης, είχε όμως προβλέψει πως η δημιουργία της Fed θα δημιουργούσε προβλήματα.
Ανατρέχοντας στο παρελθόν και βλέποντας τα προβλήματα του μέλλοντος, ο Ρουτ καταψήφισε το νόμο λέγοντας: “Λίγο λίγο, οι επιχειρήσεις διαφθείρονται με το εύκολο χρήμα. Με τα ανεξάντλητα αποθέματα που δίνει η Ομοσπονδιακή κυβέρνηση, μεγαλώνουν οι δουλειές των επιχειρήσεων, αυξάνεται η κατανάλωση των πολιτών, κάτι που θα έχει επιπτώσεις στη ζωή της κοινότητας στο μέλλον.”
“Οι τραπεζίτες δεν απαλάσσονται”,συνέχισε. “Είναι άνθρωποι. Tα μέλη της Ομοσπονδιακής Τράπεζας δε θα απαλλαγούν.Είναι άνθρωποι.Όλοι κερδίζουν χρήματα.Όλοι γίνονται πλούσιοι. Το χρήμα αυξάνεται, το χάσμα μεταξύ κόστους και πωλήσεων μειώνεται ως συνέπεια αναπόφευκτων νόμων , μέχρι που κάποιος να ανακαλύψει πως οι αποφάσεις του ήταν λάθος,κάποιος που καταρρέει όταν δει πως οι δυνατότητές του για επιχειρηματικές δραστηριότητες ήταν μικρές. “Αυτό” ,κατέληξε ο Ρουτ, “δεν είναι όνειρο.
Αυτή είναι η ιστορία του πληθωρισμού από τότε στην ιστορία που ξεκίνησαν οι επιχειρήσεις.Και στη χώρα μας έχει επιβεβαιωθεί αυτή η ιστορία πολλές φορές. Αυτό συνέβη πριν τον πιστωτικό πανικό το 1837, το 1857, το 1873, το 1893 και το 1907.Το μοντέλο με βάση το οποίο φοιτητές οικονομικών έχουν μάθει να εξηγούν καταρρεύσεις που οφείλονται σε καθολικές οικονομικές διαδικασίες υποστηρίζει πως όταν οι πιστώσεις είναι περισσότερες από την πραγματική προσφορά,τότε το νόμισμα χάνει την αξιοπιστία του και ο χρυσός αποσύρεται από τη χώρα .”
Ο Ρούτ δεν είχε προβλέψει πως το δολάριο θα αποσυνδεόταν τελείως από το χρυσό.Αρχής γενομένης από το 1971, δε θα το στήριζε τίποτε άλλο από τις καλές προθέσεις της κυβερνησης και η ισχυρή θέση της αμερικανικής οικονομίας στον κόσμο. Ακόμοι λιγότεροι είχαν προβλέψει τον κεραυνοβόλο έρωτα που θα χτυπούσε όλον τον κόσμο με το δολάριο και πως οι ΗΠΑ θα διέθεταν τόσα πολλά αποθέματα καλής θέλησης που θα βρίσκονταν με πλεόνασμα $2.44 τρις από μετοχές( οι Αμερικανοί έχουν στην κατοχή τους ξένες μετοχές αξίας $17.64 τρις έναντι $20.08 τρις αμερικανικών μετοχών που έχουν ξένοι ).
Όσο για τον κύκλο του πληθωρισμού, ο Ρουτ είχε πει πως παρουσιάζει σκαμπανεβάσματα, αλλά δεν είχε φανταστεί πόσο μεγάλα. Η αντιμετώπιση της παρούσας χρηματοπιστωτικής κατάρρευσης από τη Fed δεν μπορούσε να προβλεφθεί με βάση τη μέχρι τώρα συμπεριφορά των κεντρικών τραπεζών σε περιπτώσεις κρίσεων.Όσο και αν δανειζει μία κεντρική τράπεζα,δεν κάνει κάτι τέτοιο με το υψηλό επιτόκιο.Στην πραγματικότητα, ξεκινά να δανείζει με ένα επιόκιο που είναι χαμηλότερο από το ελάχιστο θετικό επιτόκιο.Το σύστημα του χρυσού ήταν αντικειμενικό, ενώ η σημερινή νομισματική πολιτική είναι υποκειμενική(την εποχή του Γρήνσπαν ήταν…ενστικτώδης).
Το σύστημα του χρυσού βασιζόταν σε κανόνες. Η Fed του 21ου αιώνα κάνει απλώς αυτό που λειτουργεί σωστά, ή αυτό που απλά της φαίνεται πως θα λειτουργήσει σωστά.Ελπίζει πως τους καταχρεωμένους Αμερικανοούς πολίτες θα τους βοηθήσουν περισσότερα χρέη, περισσότερα δολάρια. Μία ματιά στην επίσημη ιστοσελίδα της Fed αρκεί να πείσει κάποιον για αυτό. Από την 1η του Μάη, οι μετοχές της Fed αυξήθηκαν στα $2.31 τρις από τα $905.7 δις. Αυτή η εντυπωσιακή αύξηση οφείλεται σε αγορά μετοχών με δολλάρια που η ίδια τύπωσε…
Σε αυτήν την κρίση, οι μετοχές της Fed αυξήθηκαν πολύ περισσότερο από τα κεφάλαιά της.Η αλήθεια είναι πως η Fed είναι από τα πλέον αποδοτικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα. Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα της Νέας Υόρκης έχει μετοχές αξίας $1.3 τρις και κεφάλαια $12.2 δις . Η αποδοτικότητα των κεφαλαίων της βρίσκεται στο 0.9% είναι κάτω από το ένα τρίτο της αντίστοιχης των ιδιωτικών τραπεζών. Αυτή η ελλειπής προστασία δε θα ήταν πρόβλημα αν ο άνθρωπος που βρίσκεται στο τιμόνι της, ο εκλεκτός του Υπ.Οικονομικών, Τίμοθυ Γκάιθνερ, είχενστην κατοχή του μόνο βραχυπρόθεσμα ομόλογα του Υπουργείου.
Οι περιπτώσεις των Bear Stearns και AIG στοίχησαν $66.6 δις. Μία μειωση κατά 18.3% της αξίας αυτών των επισφαλών χαρτοφυλακίων θα εξανέμιζε όλο το απόθεμα κεφαλαίων της τράπεζας. Πριν οκτώ χρόνια, ο Λώρενς Μέγιερ, ο τότε εκπρόσωπος της Fed, επιχείρησε να διασκεδάσει τέτοιες ανησυχίες. Καθησύχασε τους επενδυτές πως δεν επρόκετιο να χάσουν τα χρήματά τους, καθώς το κύριο καθήκον μιας κεντρικής τράπεζας είναι η έκδοση χρήματος.Ναι, όντως μπορεί να κάνει μια τράπεζα αυτό.
Το θέμα είναι πως στο όνομα της αντιστροφής των αποπληθωριστικών πιέσεων δημιουργεί πολύ μεγαλύτερους κινδλυνους για το μέλλον. Αλλά, οι εξελίξεις στο χρηματοοικονομικό κλάδο είναι απρόβλεπτες. Στον ιδιωτικό τομέα, οι προβλέψεις επιβεβαιώνονται αρκετά σπάνια.Στο δημόσιο, σχεδόν ποτέ. Η χρηματοπιστωτική κρίση έπιασε τη Fed στον ύπνο και το ίδιο αναμένεται να γίνει όταν ο πληθωρισμός αρχίσει να ανεβαίνει και πάλι.Την ίδια στιγμή που πολλές άλλες κεντρικές τράπεζες ακολουθούν τη Fed και τυπώνουν νέο χρήμα, οι εταιρείες που παράγουν ορυκτά και πετρέλαιο ρίχνουν την παραγωγή αγαθών.
Ο γίγαντας των ορυκτών Rio Tinto ανακοίνωσε πριν λίγο καιρό 14000 απολύσεις και μείωση των επενδύσεων κατά $5 δις. Αν οι αγορές ανακάμψουν, ίσως και να αναστραφούν αυτές οι αρνητικές εξελίξεις.Όμως, αν η Fed προκαλέσει πλημμύρα χρήματος στην αγορά, θα της είναι δύσκολο να το συμμαζέψει. Το κοινό έδειξε την οργή του για τη χειρότερη οικονομική κρίση που γνώρισε ο κόσμος μετά το 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο .
Γύρισε την πλάτη στη Wall Street και τις εταιρείες που ασχολούνται με το δανεισμό. Aλλά, λίγοι τα έβαλαν με τη Fed, η οποία συνέβαλε στην αλματώδη αύξηση της τιμής των ακινήτων με τα σχεδόν μηδενικά της επιτόκια. Όταν ο κύριος Μπερνάνκε καταφέρει και χορτάσει ύπνο, θα πρέπει να κληθεί να δώσει εξηγήσεις για τη μείωση των επιτοκίων σε βάρος των αποταμιευτών.Θα πρέπει να εξηγήσει γιατί το τύπωμα νέου χρήματος είναι πιο αξιόπιστη λύση για τα οικονομικά προβλήματα από το δοκιμασμένο παραδοσιακό σύστημα του χρυσού. Θα πρέπει να διαβάσει τα λόγια του σοφού Ρουτ.
Τέλος,θα ήταν καλό να μπει στη θέση των ξένων επενδυτών και να δει τι δολάριο επιθυμούν εκείνοι.
πηγή;sofokleous10
