Γράφει ο Δημήτρης Σταθακόπουλος
Αποζημιώσεις για τους Μουσουλμάνους που δεν άλλαξαν θρήσκευμα, αλλά πολέμησαν στο πλευρό των Ελλήνων κατά των Οθωμανών στην επανάσταση του 1821
Επίσης, Μουσουλμάνοι και Εβραίοι που βαπτίστηκαν χριστιανοί ( νεοφώτιστοι ) , παρά τις επιφυλάξεις , έγιναν τελικά Έλληνες πολίτες και μάλιστα εγκρίθηκαν αποζημιώσεις τους για τις ζημιές που υπέστησαν κατά τη διάρκεια του αγώνα του 1821.
Ο μουσουλμάνος Μουσταφά Γκέκα , αρχικά συνεργάστηκε ως επικεφαλής 45 ανδρών με τον Οδυσσέα Ανδρούτσο στο Χάνι της Γραβιάς. Στη συνέχεια τάχθηκε υπό τις διαταγές του Γκούρα, συνεργάστηκε με τον Καραϊσκάκη, αγωνίσθηκε με τους Ιωάννη και Πανούτσο Νοταρά στη μάχη των Μαγουλιανών, ενώ στη μάχη του Πειραιά τραυματίστηκε δύο φορές.
Η Ελληνική Διοίκηση αναγνώρισε την συμβολή του στον αγώνα και του έδωσε το ποσό των 1000 γροσίων ενώ του παραχώρησε και «ενδεικτικό των εκδουλεύσεών του». Υπήρξε επικεφαλής της Οθωμανικής Εκατονταρχίας και επί Ιωάννη Καποδίστρια έλαβε τον βαθμό του λοχαγού στα ελαφρά σώματα.
Η Οθωμανική εκατονταρχία, αν και έπρεπε να αποτελείται από 100 στρατιώτες, εν τούτοις ήταν μια ομάδα από 31 μουσουλμάνους , προερχόμενους από τη Χιμάρα, το Αϊβαλή, τη Μυτιλήνη, το Ζαγόρι, τη Σμύρνη, την Λειβαδιά και τη Θήβα.
Διοικητικά ήταν ενωμένη με την 5η χιλιαρχία του Νικ. Κριεζιώτη όπου μαζί με άλλες χιλιαρχίες διοικείτο από το Δημ. Υψηλάντη. Συμμετείχε σε συγκρούσεις στην Ανατολική Στερεά, τη Λειβαδιά και τη Θήβα. ( *σχετ.: Σπύρος Λουκάτος, «Τουρκο-αλβανικού φιλελληνισμού εράνισμα κατά την Ελληνικήν εθνεγερσίαν », Αθηνά, τομ.ΟΓ-ΟΔ, (1972-1973),σελ.48-49 ).
Τεκμήριο 1:
Ο αδελφός του μουσουλμάνου διοικητή της οθωμανικής εκατονταρχίας Μουσταφά Γκέκα, ονόματι Χατζή Ιμπραήμ Γκέκα, ζητεί και τελικά εγκρίνεται να πάρει αποζημίωση για την προσφορά του αδελφού του στον αγώνα , χωρίς αυτοί να έχουν βαπτιστεί / εκχριστιανιστεί :
Επίσης, στις 19 Ιουνίου 1822, το Βουλευτικό υπό τον Δημήτριο Υψηλάντη επιθυμεί να ψηφιστεί νόμος που θα δίνει ίσα δικαιώματα στους βαπτιζόμενους Οθωμανούς ( μουσουλμάνους ), μέχρι και υπουργήματα να λαμβάνουν μετά από κάποιο διάστημα, ενώ προσβλέπει και στα παιδιά τους ως καλούς Έλληνες .
Τεκμήριο 2
Αρχεία Ελληνικής παλιγγενεσίας
Για το θέμα των βαπτίσεων των μουσουλμάνων και των δικαιωμάτων που θα αποκτούν ως χριστιανοί, άρα έλληνες, 2 ημέρες πριν, δηλ. από τις 17 Ιουνίου 1822, είχαν εκφραστεί «δόκιμες» αντιρρήσεις και προβληματισμοί:
Επιφυλάξεις για τις βαπτίσεις μουσουλμάνων εν μέσω του αγώνα
Τεκμήριο 3
Και άλλο αποτρεπτικό παράδειγμα για τον εκχριστιανισμό μουσουλμάνων
Τεκμήριο 3α
Όμως τελικά βαπτίσεις έγιναν και ως εκ τούτου έγιναν εξισώσεις πρώην μουσουλμάνων και ήδη χριστιανών «νεοφώτιστων» με τους χριστιανούς . Συχνά οι εκ μουσουλμάνων χριστιανοί λάμβαναν το επώνυμο: Νεοφώτιστος.
Τεκμήριο 4:
Εν προκειμένω, η «νεοφώτιστος» Ελένη ( πρώην μουσουλμάνα ) , ζητεί και λαμβάνει δωρεάν παραχώρηση χρήσης εθνικοιδιόκτητου οικίας
Ο επίσης «νεοφώτιστος» χριστιανός εξ εβραίων Ραφαήλ ( ήδη Γεώργιος ), ζητεί παραπονούμενος από την Κυβέρνηση να του παραχωρηθεί πατρογονική γη στην Τριπολιτζά, που του αρνείται η τοπική επιτροπή.
Τεκμήριο 5
antibaro