Συμπράξεις Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) ύψους 5 εκατ. ευρώ για ηχογράφηση και αποηχογράφηση σε 470 δικαστικές αίθουσες σε όλη τη χώρα
Βήμα εκσυγχρονισμού για τις, κατά τα λοιπά, μεσαιωνικές συνθήκες των ελληνικών δικαστηρίων επιχειρεί το υπουργείο Δικαιοσύνης με την υπογραφή του πρώτου μεγάλου ΣΔΙΤ, ύψους 5 εκατ. ευρώ, ως προς την καταγραφή με ψηφιακά μέσα της ακροαματικής διαδικασίας σε όλα ανεξαιρέτως τα δικαστήρια της χώρας και δη σε αυτά που εκδικάζουν ποινικές υποθέσεις.
Μοιάζει εξάλλου απίστευτο στην εποχή του Διαδικτύου το γεγονός ότι σημαντικές δίκες, όπως αυτή για τις «μίζες» από την προμήθεια των υποβρυχίων και των Tor-M1 ή αυτή της Χρυσής Αυγής, στηρίζονται ως προς τα πρακτικά τους στη φιλότιμη προσπάθεια του εκάστοτε γραμματέα της έδρας που σημειώνει με το χέρι ό,τι προλαβαίνει από τη σύνθετη, πολύωρη και σαφώς απαιτητική διαδικασία.
.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου Δικαιοσύνης, αυτή τη στιγμή γίνεται μαγνητοφώνηση και απομαγνητοφώνηση των πρακτικών (όχι με ψηφιακά μέσα) μόνο σε ορισμένα Πρωτοδικεία, σε όλα τα Πολυμελή και τα Μονομελή Αθηνών, Πειραιά και Θεσσαλονίκης. Θεωρητικώς, η παραδοσιακή ηχογράφηση στην ποινική διαδικασία υπάρχει ως δυνατότητα και σήμερα, αξιοποιείται ωστόσο κατά το δοκούν, όπως συνέβη στη δίκη της 17Ν ή αυτή της απαγωγής του εφοπλιστή Παναγόπουλου.
Σε όλες τις υπόλοιπες δικαστικές αίθουσες κυριαρχεί το χειρόγραφο του γραμματέα. «Οι παροικούντες την Ιερουσαλήμ γνωρίζουν ότι τα πρακτικά μιας δίκης, όπως τηρούνται σήμερα, αποδίδουν ένα τμήμα μόνον του τι πραγματικά έλαβε χώρα στο ακροατήριο και αυτό όχι πάντοτε με την προσήκουσα ακρίβεια» σημειώνει συνήγορος με πείρα. «Από την άλλη πλευρά, όταν πλέον καθαρογράφονται τα πρακτικά, έχει συνήθως παρέλθει η προθεσμία προσβολής τους».
Η κυρία Α.Μ., που εκτελεί χρέη γραμματέως έδρας επί 17 συναπτά έτη, εξηγεί ότι για τις θέσεις αυτές δεν απαιτείται καν στενογραφία. «Μοναδικά όπλα είναι η προσωπική αντίληψη και η πείρα» σημειώνει χαρακτηριστικά. «Δεν το κρύβω, είναι πολλές οι φορές που παρακολουθώ δίκες με δυσνόητο περιεχόμενο, με ιατρική ή χρηματιστηριακή ορολογία, που απαιτούν ειδικές γνώσεις. Κάθε φορά που δεν καταλαβαίνω κάτι, διακόπτω τη διαδικασία και σε συνεννόηση με την έδρα γίνονται οι απαραίτητες επεξηγήσεις.
Σημειώνω δε πάντα με το χέρι, δεν ξέρω κανέναν συνάδελφο που να χρησιμοποιεί laptop». Η γραμματέας παραδέχεται ότι το ωράριο – από τις 9.00 το πρωί ως τις 3.00-4.00 το απόγευμα, με διάλειμμα ενός τετάρτου – δεν επιτρέπει πάντα την ίδια απόδοση ως προς την πιστότητα και την ακρίβεια όσων λέγονται.
Ποιοτικό άλμα
Ο κ. Κωνσταντίνος Κοσμάτος, γενικός γραμματέας του υπουργείου Δικαιοσύνης, χαρακτηρίζει ποιοτικό άλμα στην απονομή της Δικαιοσύνης το έργο «Ψηφιακή καταγραφή, αποθήκευση και διάθεση πρακτικών συνεδριάσεων δικαστηρίων με ΣΔΙΤ», κάνοντας σαφές ότι αφορά την ηχογράφηση και αποηχογράφηση σε 470 αίθουσες, 63 πρωτοδικεία με 265 αίθουσες συνολικά, 14 εφετεία με 55 αίθουσες συνολικά, τρία κεντρικά ειρηνοδικεία (Αθήνας, Θεσσαλονίκης και Πειραιώς) με 22 αίθουσες και περίπου 130 περιφερειακά ειρηνοδικεία με 150 αίθουσες συνολικά.
Ο ίδιος εκτιμά ότι το έργο θα μπορεί να τρέξει κανονικά και σε όλο του το εύρος πριν από το τέλος της τρέχουσας δικαστικής περιόδου, τους πρώτους μήνες του καλοκαιριού του 2016.
«Αυτό το πολύ μεγάλο έργο, το πρώτο τέτοιου είδους και μεγέθους σύμπραξης αναφορικά με το υπουργείο Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, χρειαζόταν επιτακτικά να έρθει για να συμβάλει στη λύση των κακώς κειμένων της Δικαιοσύνης» εξηγεί ο κ. Κοσμάτος.
«Ως επί δεκαετίες μάχιμος δικηγόρος γνωρίζω καλά ότι ένα τέτοιο έργο κατ’ αρχάς θα περιορίσει την καθυστέρηση στην απονομή της δικαιοσύνης όσον αφορά είτε την ίδια τη διαδικασία και τη χειρόγραφη σήμερα τήρηση των πρακτικών είτε τη διαμόρφωση του σκεπτικού, την – αρκετά παραγνωρισμένη σήμερα – αιτιολόγηση και καθαρογράφηση της δικαστικής απόφασης, αφού ο δικαστής θα μπορεί ανά πάσα στιγμή να έχει ενεργά μπροστά του τα διαμειφθέντα στην επ’ ακροατηρίω συζήτηση, ενώ ο γραμματέας θα μπορεί να βρίσκει σε αυτά καταφύγιο διευκόλυνσης έναντι του μεγάλου όγκου δουλειάς με τον οποίο επιβαρύνεται.
Το ίδιο και οι διάδικοι θα δύνανται με μεγαλύτερη σαφήνεια να καταδεικνύουν δικαστικά σφάλματα στην υπόθεση ή την τυχόν παραγνώριση του περιεχομένου των ισχυρισμών ή προτάσεών τους ή των προβαλλομένων αποδεικτικών εγγράφων. Ειδικά, όσον αφορά τις σημαντικότερες από τις ποινικές υποθέσεις, για πρώτη φορά θα έχουμε ευθεία καταγραφή του λόγου της δικαστικής εξουσίας απέναντι στον κατηγορούμενο και του κατηγορουμένου απέναντι στην πρώτη.
Ετσι θα διευκολυνθεί ο προβλεπόμενος με την άσκηση των οικείων ενδίκων μέσων έλεγχος για την τήρηση των εγγυήσεων περί δικαιώματος στη δίκαιη δίκη, όπως απορρέει από το άρθρο 6 της ΕΣΔΑ».
Εδώ και στο εξωτερικό
Η γκάφα που παραλίγο να μην καταγραφεί
Η απουσία ηχογράφησης, παρά το σχετικό αίτημα της πολιτικής αγωγής, στην ιστορικών διαστάσεων δίκη-μαμούθ της Χρυσής Αυγής με 68 κατηγορουμένους και περισσότερους από 120 συνηγόρους, έγινε αισθητή από τους πρώτους κιόλας μήνες διεξαγωγής της. Ειδικά την ημέρα που ο τότε συνήγορος του κατηγορουμένου Ιωάννη Αγγου δήλωσε ως λόγο αντισυνταγματικότητας, ζητώντας την παύση της ποινικής δίωξης, «την παραβίαση του άρθρου 29 του Συντάγματος, περί ελεύθερης λειτουργίας των πολιτικών κομμάτων, καθώς μπορεί να μην είναι όλοι οι κατηγορούμενοι βουλευτές, αλλά είναι όλοι μέλη του ίδιου πολιτικού κόμματος» (!) – ταυτότητα που αρνούνται πολλοί κατηγορούμενοι.
Ο γραμματέας της έδρας (κατά κοινή ομολογία, εξαιρετική περίπτωση υπαλλήλου) έτυχε να μην έχει καταγράψει τη δήλωση, καθώς ανέμενε την υποβολή της γραπτώς, όπως συνηθίζεται. Η δήλωση δεν κατετέθη όμως, καθώς τον συγκεκριμένο συνήγορο απέτρεψαν άλλοι, εμπειρότεροι, της υπεράσπισης, με αποτέλεσμα να προκληθεί πανδαιμόνιο στην αίθουσα. Τα πνεύματα κατεύνασε η πρόεδρος, όταν με δική της παρέμβαση τελικά η δήλωση καταχωρίσθηκε.
Ο κ. Στέλιος Γ. Παναγιωτάκης, από το δικηγορικό γραφείο Ζήσης Στ. Κωνσταντίνου και Συνεργάτες, επισημαίνει ότι «προηγμένα συστήματα, εν γένει, ένταξης τεχνολογικών μέσων στην ακροαματική (και όχι μόνον) διαδικασία έχουν αρκετά κράτη, μεταξύ άλλων η Ισπανία, η οποία, ενδεχομένως, πρωτοστατεί, η Ιρλανδία, η Λετονία.
Ο εκσυγχρονισμός της δίκης στα κράτη αυτά δεν περιορίζεται στην ψηφιακή καταγραφή των πρακτικών, αλλά επεκτείνεται σε καθιερωμένη τηλε-εξέταση του μάρτυρος, κατηγορουμένου κ.ά. Αξιοσημείωτο μάλιστα είναι ότι στις ΗΠΑ, ήδη από το 2011, δοκιμάζεται (σε πιλοτική πάντως μορφή) όχι απλώς η μαγνητοφώνηση μιας δίκης, αλλά η βιντεοσκόπηση αυτής.
Για λόγους που δεν μπορούν να εκτεθούν εδώ, το τελευταίο αυτό μοντέλο είναι ίσως επικίνδυνο, καθώς ενδέχεται να καταστήσει “κινηματογραφική” μια εξόχως ευαίσθητη διαδικασία».
ΒΗΜΑ
