“Η Γενοκτονία του Ποντιακού Ελληνισμού”

Τι πρέπει να κάνουμε

‘Αρθρο του Στάθη Τσομίδη.

“Και άραντες επ΄ όμων μαζί με τον Σταυρόν του Μαρτυρίου τα ποντιακά λάβαρα και αποκομίσαντες μεθ΄ ημών όλων τον πλούτον των αναμνήσεων εις δράμα, εις τραγωδία, εις έπος και εις “μεμουσωμένην” λύραν, εφθάσαμεν εις την κοινήν των Πανελλήνων Μητέρα την Ελλάδα με την στερράν απόφασιν, όπως συμβάλωμεν εις την ανοικοδόμησιν των τειχών αυτής”.

Διάλεξα αυτό το απόσπασμα από ένα άρθρο που γράφτηκε πριν 44 χρόνια (2) περίπου από έναν από τους πλέον γνησίους εκφραστές της ποντιακής ψυχής, τον Λεωνίδα Ιασονίδη, όχι τόσο γιατί αποτελεί την πιο ποιητική λογοτεχνική εικόνα που εκφράζει εν συντομία την Ιστορία του Ποντιακού Ελληνισμού με το μεγαλείο της τραγικότητας του, αλλά γιατί κατορθώνει να περιλαμβάνει όλες τις νοσταλγίες και τα όνειρα της ράτσας μας, αλλά και τις ανεκπλήρωτες υποσχέσεις απ΄ όπου κι αν προέρχονται.

72χρόνια (σήμερα 91)συμπληρώθηκαν από τον ξερριζωμό από τις πατρογονικές εστίες του κατ΄ ευφημισμόν “Ευξείνου Πόντου”.

72 χρόνια (σήμερα 91) από τότε που ερήμωσαν ολόκληρες πολιτείες, σίγησαν τα σήμαντρα, άδειασαν οι δρόμοι και τα σοκάκια.

Η ομιλία αυτή στην επετείου εθνικής μνήμης, εκφωνήθηκε στις 16-5-1993 στον Ιερό Ναό της Του Θεού Σοφίας. Μέρος της ομιλίας αυτής με απόφαση του Υφυπουργού Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων κ. Ανθόπουλου στάλθηκε στις επιθεωρήσεις Μέσης Εκπαιδεύσεως για να χρησιμοποιηθεί ως πρότυπο για τις σχολικές εορτές που ξαθιερώθηκαν μετά την αναγνώριση από την βουλή των Ελλήνων (24/2/1994) της 19ης Μαΐου ως ημέρα μνήμης της γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού.

Άρχιζε η μεγάλη, σιωπηρή πορεία προς την Μητέρα – Ελλάδα. Μέσα από τα δύσβατα όρη, αφιλόξενα δάση, έρμαια ληστών και απείθαρχων τσέτηδων, πορεύθηκαν. Κουβαλώντας την ψυχή στο στόμα και την πίστη στην καρδιά. Τα μάτια τους ημίκλειστα από τον καυτό ήλιο της Ανατολής, ξερά τα χείλη και ο θρήνος βουβός, υπόκωφος όχι γιατί άφησαν πίσω το βιός τους, αλλά γιατί έχαναν την πατρώα γη.

Αν όμως αυτό αποτελεί το αποκορύφωμα της πράξης του διωγμού των Ποντίων, ο χορός των μαρτύρων είναι η σύγχρονη, για την εποχή εκείνη, έκφραση της αρχαίας τραγωδίας. Και το δράμα είναι τα γεγονότα που προηγήθηκαν της μαύρης χρονιάς του 1922. Το “Ποντιακό ζήτημα”, όπως σωστά επισημαίνει ο Αντώνης Γαβριηλίδης (3) ξεκινάει μετά τον Αύγουστο του 1914.

Οι Βαλκάνιοι πόλεμοι ήταν επόμενο να επηρρεάσουν το Οθωμανικό κράτος σε βάρος των Ελληνοποντίων.

Μετά την έναρξη του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου στην Τουρκία κηρύσσεται γενική επιστράτευση, μουσουλμάνων και αλλοθρήσκων “Πάντες οι άγοντες ηλικίαν από 20-45 ετών, γνήσιοι απόγονοι του Ισλάμ, δηλαδή οι Μωαμεθανοί, καθώς και οι μη Μωαμεθανοί, εντός τριών ημερών προσκαλούνται υπό τα όπλα”, αναφέρει το διάταγμα και αμέσως “ήρχισε η στρατολογία, ανεξαρτήτως φυλής και θρησκεύματος από το 20 – 45 ετών και η κατάταξις ενός εκάστου εις το αρμόζον τάγμα” καταγράφει ο Γαβριηλίδης (4)

Το Οσμανικό κράτος βλέπει όμως τους εύπορους Ελληνοπόντιους και ως πηγή πλούτου και δίνει το δικαίωμα εξαγοράς της θητείας έναντι του ποσού των 20 έως 40 Τουρκικών λιρών, για να αποφύγουν την επιστράτευση, πρώτα, και μετά τα τάγματα θανάτου. Λίγοι όμως πείθονται να πληρώνουν. Και αυτοί όχι από γραικιλισμό και ραγιαδισμό, αλλά γιατί πιστεύουν ότι όλη η καταπίεση θα σταματούσε αν ικανοποιούσαν τις ληστρικές απαιτήσεις των αφεντάδων.

Όσοι δεν πλήρωσαν κατετάγησαν στον τακτικό στρατό, εκπαιδεύτηκαν και τοποθετήθηκαν σε τάγματα πεζικού, ιππικού και πυροβολικού και λίγοι απ΄ αυτούς προήχθησαν στο βαθμό του υπολοχαγού και του λοχαγού.

Με την έναρξη του Ρωσοτουρκικού πολέμου, 1916 – 1918, ο αρχιστράτηγος Εμβέρ Πασά μετά την ήττα που υπέστη στην μάχη του Σαρή – Καμήλ με απώλεια 90.000 (Οθωμανών και Χριστιανών) ομολόγησε την λάθος τακτική του αλλά πιεζόμενος από τους χοτζάδες του στρατού, την απέδωσε εις το ότι υπό την ιεράν σημαία του Μωάμεθ ευρίσκοντο και Κιαβούρηδες στρατιώται (δηλ. άπιστοι)”.

Για να ενθαρρύνει τους μωαμεθανούς στρατιώτες απέσυρε από όλα τα τάγματα όλους τους Χριστιανούς στρατιώτες και αξιωματικούς, τους αφόπλισε και τους έστειλε στα βάθη της Ανατολής στα “αμελέ Ταπουρού”, τα τάγματα εργασίας.

Οι κακουχίες, ο υποσιτισμός και η νυχθημερόν αναγκαστική εργασία οδηγεί τους Ελληνοπόντιους στην δραπέτευση από τα τάγματα. Οι Οσμανλήδες εκδίδουν καταλόγους των λιποτακτών και επιδίδονται σε πλιάτσικο, σε βιασμός και εξόντωση των οικείων τους.

Οι πιο πολλοί λιποτακτούν, βγαίνουν στα βουνά κρύβονται και οργανώνονται. Λυσσομανούν οι Μογγόλοι και με το πρόσχημα της αναζήτησης των λιποτακτών εισβάλουν σε σπίτια, κλέβουν και καταστρέφουν περιουσίες, ατιμάζουν νέες και καταστρέφουν περιουσίες, ατιμάζουν νέες, κρεμούν ιερείς και δολοφονούν αθώους πολίτες.

Η αντίδραση ακαριαία και γενναία. Οργανώνονται τα αντάρτικα σώματα των ελευθέρων Ελλήνων, χωρίς υποστήριξη από την Ελλάδα, χωρίς διασυνδέσεις με τις Μεγάλες Δυνάμεις που ενώ ήθελαν τον διαμελισμό του “μεγάλου ασθενούς” δεν τους βοήθησαν. Μόνοι, απομονωμένοι αλλά με πίστη. Με ιστορική και εθνική συνείδηση ενεργή όπως σήμερα οι Σέρβοι της Βοσνίας, δίνουν τον υπέρ πάντων αγώνα. Για την υπεράσπιση των σπιτιών τους και της οικογενειακής τους τιμής.

Συνειδητοποιούν ότι τους περιμένει η τύχη των Αρμενίων που με απόφαση του Ιουνίου του 1915 των Εμβέρ και Ταλαάτ, οδηγήθηκαν στα βάθη της Ανατολής και κατεσφάγισαν.

Πραγματικά στις 15 Δεκεμβρίου του 1916 φτάνει η διαταγή “Άμεσος εξόντωσις μόνο των ανδρών των πόλεων από 14-60 ετών και γενική εξορία όλων των ανδρών και των γυναικοπαίδων των χωριών εις τα ενδότερα της Ανατολής με πρόγραμμα σφαγής και εξοντώσεως”. Ακολουθεί η εξορία και ο κατακρεουργισμός των Αμισσιανών και Παφραίων.

Οι Ελληνοπόντιοι αντιστέκονται με κάθε μέσον και γράφουν άγνωστες σελίδες δόξας της σύγχρονης ιστορίας μας. Ο Δυτικός Πόντος οργανώνεται πρώτος απ΄ άκρη σ΄ άκρη (7) .

Το όνομα του Αντών – Πασά στην Πάφρα, του Ποντίου Κολοκοτρώνη γίνεται το φόβητρο των δυναστών. Ο Δημήτρης Χαραλαμπίδης ο προστάτης των αδυνάτων και το ψευδόνυμο “Ευκλείδης” το όνομα του Αντών – Πασά στην Πάφρα Πόντιου Κολοκοτρώνη γίνεται το φόβητρο των δυναστών. Ο Δημήτρης Χαραλαμπίδης ο προστάτης των αδυνάτων και το ψευδόνυμο “Ευκλείδης” το σύμβολο της ανεξαρτησίας.

Το αντάρτικο στον Πόντο είχε δύο περιόδους.

Η πρώτη περίοδος άρχισε στο τέλος του 1914 αρχές του 1915 και η δεύτερη από το 1919 μέχρι της καταστροφής με την εμφάνιση του Κεμάλ. Ανέδειξε καπεταναίους όπως και ο Κοτζά – Αναστάς και αποτελείται από τους νέους “κλέφτες” και “αμαρτωλούς” που δεν ανέχονται τον εξευτελισμό των Ντερεμπέηδων και τις κάθε είδους προσβολές.

“Ήλθε η μέρα, ήρθ΄ η ώρα που προσμέναμε με χρόνια,

στα δεσμά, την καταφρόνια

και την Τούρκικη σκλαβιά….

Εις του Πόντου τ΄ ακροβούνια καριοφίλια μαυρισμένα

φέρουν το Εικοσιένα

ψάλλουν την ελευθεριά…”

Ψάλλει ο Φίλων Κτενίδης στο ποίημα του, “στη λευτεριά του Πόντου” που μετέπειτα και με απόφαση συνεδρίων ανακηρύχθηκε ως ο “Εθνικός ύμνος του Πόντου” (9)

Δεν θα μείνουμε στα ιδιαίτερα προβλήματα που αντιμετώπισαν τα αντάρτικα σώματα όπως αυτό του ανεφοδιασμού και του επισιτισμού. Θα πρέπει όμως για την αποκατάσταση της ιστορικής αλήθειας να πούμε ότι μετά το 1919 η Τουρκία είχε ως σύμμαχο στην εξόντωση των Ελληνοποντίων την ΕΣΣΔ, όπως ο σοβιετικός συγγραφέας Ιάκωβος Ιλιτσώφ αποκαλύπτει στο βιβλίο του “Τουρκικό Καραβάνι”, επειδή πίστευε ότι ο κεμαλισμός ήταν κάτι αντίστοιχο με την Οκτωβριανή επανάσταση, ενώ τα αντάρτικα σώματα του Πόντου τα θεωρούσε “συμμορίες” (10)

Οι Οσμανλήδες απαντούν με τον πιο άναδρο τρόπο. Σφάζουν αμάχους, απαγχωνίζουν δασκάλους, δημοσιογράφους, βεβηλώνουν προσκυνητάρια.

Η εφημερίδα “Βακίτ” το 1918 γράφει:

 “Η Οθωμανική κυβέρνηση διέπραξε τα ακατανόμαστα αυτά εγκλήματα, εφαρμόζονται μεθόδους παρόμοιες με αυτές του Μεσαίωνα, σε βάρος των Ελλήνων και οφείλει να απολογηθεί γι΄ αυτές τις ωμότητες μπροστά το μεγάλο δικαστήριο που θα συγκροτηθεί σύντομα από την ανθρωπότητα”.

Από το 1915 και μετά, τα βουνά του Πόντου γεμίζουν από ελεύθερους Έλληνες. Σε 30.000 τους υπολογίζει ο Γερμανός Καραβαγγέλης, σε 20.000 τους εκτιμούν προξενικές αναφορές της εποχής.

Αυτές οι αδούλωτες ψυχές παζαρεύονται στα διπλωματικά σαλόνια της Ευρώπης, και δυστυχώς προδίδονται. Η ιδέα του Ελευθέρου Ποντιακού Κράτους που με θέρμη υποστηρίζει ο μέγας ευεργέτης Θεσσαλονίκης και ιδρυτής της Πανεπιστημιακής βιβλιοθήκης, Κωνσταντίνος Κωνσταντινίδης, γίνεται χίμαιρα.

Και ο πολύς κατά τα άλλα Ελευθέριος Βενιζέλος, εξαναγκάζεται να αφήσει τους προγόνους μας στην τύχη τους μη ενισχύοντας, όταν έπρεπε τις προσπάθειες για την δημιουργία Ποντιο – Αρμενική Ένωση.

“Και άραντες τότε επ΄ ώμων” την θλίψη, την απογοήτευση, με ότι μπορούσαν να κουβαλήσουν από τα υλικά αγαθά, ξεκινούν. Φέρνουν μαζί τους όχι μόνο την νοσταλγία για τις αλησμόνητες πατρίδες, αλλά και τα τραγούδια, τους Βυζαντινούς θρήνους για την πτώση της Αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας και για το κλέος των Κομνηνών.

Η ποντιακή λαϊκή μούσα τραγούδια:

“Έρθεν ο Τούρκον ο κακόν

κι εκόνεψεν σην χώραν

τ΄ ομάλα Τουρκ΄ ς εγόμωσεν

και τα βουνά λεβέντες” (11)

Φέρνουν τα ιερά και τα όσια. Τα δισκοπότηρα και τα ευαγγέλια, τα οστά των κεκοιμημένων Αγίων, ως μία νέα ανθρώπινη, βιβλική, κιβωτός.

Όσα δεν μπορούν να μεταφέρουν, όπως ο μυθικός Αινίας, τα κρύβουν στα Άγια χώματα, αφήνοντας τα στην φύλαξη της Παναγίας Σουμελά, και μεταδίδουν το μυστικό από στόμα σε στόμα, από γενιά σε γενιά, για να μπορούμε εμείς σήμερα να προσκυνάμε και να ζητάμε την χάρη Της.

Και τους αποβιβάζουν στα τσαμούρια, τα λιμοκαθαρκτήρια, ή τα βράχια της Μακρονήσου.

Τους κουρεύουν και τους ραντίζουν, τους γκετοποιούν και τους τρέφουν με συσίτια. Αυτούς που δεν γνώριζαν τι θα πει ρύζι και κουραμάνα, όσο ταπεινής καταγωγής κι αν ήταν.

Οι προσφυγικοί συνοικισμοί αποτέλεσαν την πρώτη γκετοποίηση που γνώρισε η ελληνική κοινωνία στα χρόνια της πρώτης προσπάθειας για τον εκσυγχρονισμό της που ξεκινάει με την επανάσταση στο Γουδί. Ένας “κοινωνικός απομονωτισμός” που παίρνει σημαντικές διαστάσεις και που συνεχίζεται και σήμερα.

 Η κοινωνική αποδοχή βρίσκεται για πολλά χρόνια κοντά στο μηδέν και το “αούτος” μέχρι και την δεκαετία του 1950 αποτελεί βρισιά που πολλές φορές οδηγούσε σε ξυλοδαρμούς μεταξύ, κυρίως, των νέων (12).

Στις πρώτες βόλτες τους μετά το γκέτο αντικρύζουν μια άλλη Ελλάδα. Τέτοια που ποτέ δεν μπορούσαν να φανταστούν όταν έψελναν τον εθνικό ύμνο. Ακούνε για πρώτη φορά πολλοί απ΄ αυτούς, να βρίζουν τα θεία και τρέχουν να εξομολογήθουν.

Σε άγονα χωράφια ρίχθηκαν. Σε κατσάβραχα σκάλωσαν. Παράτησαν το καλαμάρι, το εμπόριο, αυτοί οι πρώτοι μεταπράτες της Οθωμανικής αυτοκρατορίας κι έγιναν σκαφτιάδες, αγρότες, χειράνακτες γεωργοί.

 Ο Ανδρέας Ανδρεάδης ήδη από το 1939 γράφει για την συμβολή των προσφύγων στην οικονομική ανάπτυξη της Ελλάδας.“Οι πρόσφυγες υπήρξαν αναντιρρήτως στοιχείων προαγωγικόν της οικονομικής αναπτύξεως της βορείου, ιδία, Ελλάδος” (13)

Ενώ ο νέος, πιο αντικειμενικός από τον Παπαρηγόπουλο, ιστορικός της σύγχρονης πολιτικής μας ιστορίας ο Νίκος Σβορώνος καταγράφει τις ευεργετικές επιδράσεις στην Ελληνική κοινωνία της έλευσης των προσφύγων που είναι:

α) η αύξηση του πληθυσμού της Ελλάδος από 2.187.208το 1889 σε 6.204.674 στα 1928, χωρίς να υποτιμάται και η συμβολή των Ελλήνων της Βαλκανικής,

β) η πτώση των εργατικών ημερομισθίων σε συνδιασμό με την αδυναμία μετανάστευσης,

γ) η ταχύτατη αναγκαστικά εκτέλεση έργων υποδομής όπως η αποξήρανση στη Μακεδονία που έδωσε 50.000 εκτάρια καλλιεργήσιμων γαιών και κυρίως

δ) η εθνολογική ομοιογένεια από Ελληνικούς πληθυσμούς της Μακεδονίας και της Θράκης σε ποσοστό 90% (14)

Αγάπησαν αυτόν τον τόπο, ζούσαν από την μυρωδιά του, από το άρωμα του φρεσκοκαλλιεργημένου χώματος. Έζησαν σε πείσμα της λογικής, και μεγαλόθυμα έδωσαν τα χέρια και έκτισαν νέα τείχη για την μητρόπολη Ελλάδα.

Τείχη ψυχής πρώτα, αλλά και τείχη πολιτισμού. Όπου κι αν βρέθηκαν με ευγενική άμιλλα αναδείχθησαν πρώτοι. Όπου τους κάλεσε η πατρίδα προσέφεραν.

Πρώτοι στους εθνικούς αγώνες και στο έπος του 1940-41. Πρώτοι όμως και στους κοινωνικούς αγώνες για δημοκρατία, κοινωνική δικαιοσύνη και οικονομική ισότητα.

Ανέδειξαν βουλευτές, υπουργούς και αρχηγούς κομμάτων που έγραψαν προσωπικές σελίδες στην Ιστορία. Γέννησαν επιστήμονες που κατέκτησαν σελίδες την παγκόσμια επιστημονική σκέψη. Έθρεψαν οικονομικά μεγέθη σεβαστά όπου γης.

Πως αισθάνονται τώρα 72 χρόνια μετά;;

Δικαιωμένοι;;

Κυρίες και κύριοι

Ντρέπομαι που η απάντηση είναι και φέτος αρνητική. Εφτά δεκαετίες κα η επίσημη ιστορία της χώρας μας παραχωρεί λευκές σελίδες για όλους τους πρόσφυγες και ιδιαίτερα του Πόντιους.

Εφτά δεκαετίες και το ελληνικό κοινοβούλιο, αλλά και η διεθνής κοινότητα δεν βρίσκει το θάρρος να αναγνωρίσει την γενοκτονία των προγόνων μας.

 Εβδομήντα χρόνια και η αγροτική αποκατάσταση δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί ενώ κατά χιλιάδες καταφτάνουν τα αδέλφια μας από τις χώρες τις πρώην Σοβιετικής Ένωσης.

Σήμερα όμως δεν είναι μόνον ημέρα ανάμνησης – μνημοσύνου. Είναι και η ημέρα επανάληψης υποσχέσεων από όλους εμάς που έλκουμε την καταγωγή μας απ΄ αυτούς.

Και σήμερα επαναλαμβάνουμε την υπόσχεση ότι δεν θα πάψουμε να αγωνιζόμαστε για να μπει η Ιστορία μας στα σχολικά βιβλία, να ανασύρουμε το πέπλο της σιωπής που καλύπτει τα τραγικά γεγονότα του 1914 – 1922, την παγκόσμια αναγνώριση της γενοκτονίας σε βάρος των προγόνων μας.

Δεν προκαλούμε την ειρήνη και την αναγκαστική γειτονική συνύπαρξη με τον λαό των σφαγαίων μας.

Απαιτούμε το δικαίωμα στην μνήμη που είναι υπέρτατο από κάθε πρόσκαιρη ελληνοτουρκική φιλία τύπου Νταβός ή Αττάλιας.

 Δεν διεκδικούμε επανεγκατάσταση στον Πόντο, αλλά αναστήλωσης των μνημείων μας και παραχώρηση στην φυσική τους λειτουργία.

Παραφράζοντας τον Προφήτη Ησαΐα που χαρακτηριστικά αναφέρει: “Ακούσαμε με σεις οι σκληρόκαρδοι, οι οποίοι είσθε μακράν της δικαιοσύνης”, εμείς απευθύνουμε τις διεκδικήσεις μας σ΄ όλους.

Την εκάστοτε ελληνική κυβέρνηση, για να αναγνωρίσει την 19η Μαΐου ως ημέρα μνήμης της γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού.

Την ίδια την σημερινή Τουρκία. Αν θέλει να λέγεται πολιτισμένο κράτος και να διεκδικεί μια θέση στην Ενωμένη Ευρώπη, πρέπει να αναγνωρίσει την γενοκτονία των 350.000 σφαγιασθέντων Ελληνοποντίων της περιόδου 1914 – 1922, μαζί με τους σφαγιασθέντες της Ίμβρου, της Τενέδου και της Κύπρου.

Να καταδικάσει το κούρσεμα των εκκλησιών μας, μαζί με τους βανδαλισμούς που διεπράχθησαν την 6η Σεπτεμβρίου του 1955 στη Βασιλεύουσα.

Και στο ερώτημα που πρέπει να απαντήσω, και που εύλογα πλανάται, είναι γιατί σήμερα είναι αναγκαία όσο πότε άλλοτε η αναγνώριση της γενοκτονίας του Ποντιακού ελληνισμού;

Γιατί η δεκαετία του 1980 αλλά και του 1990 επαναφυπνίζεται η φυλετική ιδιαιτερότητα της ποντιακής καταγωγής Ελλήνων;;

Η απάντηση δεν μπορεί να είναι μονολεκτική και συνδέεται με την γενικότερη ελληνική παρουσία στην παγκόσμια Ιστορία.

Η δεκαετία του 1980 ήταν πρόσφορη γιατί μόλις λίγα χρόνια πριν και συγκεκριμένα το 1974, άλλο ένα τμήμα εθνικού κορμού, η Κύπρος καταλαμβάνεται από τους Τούρκους.

Η νέα συρρίκνωση του ελληνισμού, ξυπνάει μνήμες για τις απώλειες των ιστορικών εστιών του ελληνισμού, που αναμφίβολα βρίσκονται στην Ιωνία και τον Εύξεινο Πόντο.

Αποτέλεσμα της αβεβαιότητας γι αυτήν την ίδια την ύπαρξη του εθνικού κέντρου είναι και οι πετυχημένες προσπάθειες και η τελική ένταξη στις ευρωπαϊκές κοινότητες.

Πέρα από τα αναμφίβολα οικονομικά οφέλη ο κύριος στόχος είναι η διαφύλαξη της εθνικής ανεξαρτησίας από τον τουρκικό επεκτατισμό. Για ακόμα μια φορά το ιστορικό δίλλημα το ελληνισμού μεταξύ “του τουρκικού φεσιού ή της μήτρας του παπισμού” λύεται με την εισδοχή στην Κοινότητα.

Η δεκαετία που ακολουθεί και που ζούμε σήμερα παρέχει τα μέσα για να γίνει πράξη η αναγνώριση της γενοκτονίας .

 Η Ελλάδα πλέον ως ισότιμο μέλος των κοινοτήτων και έχοντας την Τουρκία εκτός ΕΟΚ μπορεί και πρέπει να διεκδικήσει αυτήν την πτυχή της ιστορίας της.

Το δικαίωμα στη μνήμη, καθώς και η διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς είναι θεσμικά κατοχυρωμένο με την συνθήκη Μάαστριχ και ακόμη περισσότερο η χώρα μας αν ενεργήσει κατάλληλα μπορεί να βοηθήσει τους χειμαζόμενους Ελληνοπόντιους της τέως Σοβιετικής Ένωσης. (15)

Αν όλα αυτά δεν πραγματοποιηθούν, οι ψυχές των προγόνων μας δεν θα αναπαυθούν. Τα άταφα σώματα θα πονούν περισσότερο απ΄ ότι όταν γινόντουσαν βρώση των αρπακτικών, και ο ελληνισμός θα βαδίζει το πεπρωμένο του, ανάδελφος αλλά και τυφλός και δυστυχής, γιατί δεν θα γνωρίζει την ιστορία του και ίσως επαναλάβει τα λάθη του.

“Αν αληθεύει ο λεγόμενον, λέει ο Σάθας, ότι ευτυχείς οι λαοί οι μη έχοντες Ιστορίαν, αληθέστερος και ο εξ αντιθέτου λόγος, ότι δυστυχείς οι λαοί οι έχοντες ιστορία και αγνοούντες αυτήν”.

Και η Ελλάδα είναι από μόνη της

Η Παγκόσμια Ιστορία, και ο Ποντιακός και Μικρασιατικός Ελληνισμός μια χρυσή άγνωστη σελίδα της.

Αιωνία τους η μνήμη.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1. Λεύκωμα “Λεωνίδας Ιασονίδης” εκδ. “Σωματείο Παναγία Σουμελά” Θεσσαλονίκη 1983 σελ 9

2. Εφημερίδα “Προσφυγικός Κόσμος 1949

3. Αντώνιος Ι. Γαβριηλίδης: “Σελίδες εκ της Μαύρης Εθνικής Συμφοράς του Πόντου” φωτογραφική ανατύπωση της Α΄ εκδόσεως, εκδ. “Μαλλιάρη – Παιδεία” αχρον σελ 5 κ.ε

4. Αντι. Ι. Γαβριηλίδη: οπ. Παρ. σελ. 6-7

5. Αντι. Ι. Γαβριηλίδη: οπ. Παρ. σελ 9

6. Αντι. Ι. Γαβριηλίδη: οπ. Παρ. σελ. 24

7. Γ. Θ. Αντωνιάδη – Π Γ. Τανιμανίδη: “Το αντάρτικο στον Πόντο” εκδ. σωματείου “Παναγία Σουμελά” Θεσσαλονίκη 1992 σελ. 5 κ.ε

8. Γ. Θ. Αντωνιάδη – Π. Γ. Τανιμανίδη: οπ. Παρ. σελ 6 9. Ολόκληρο το ποίημα αναδημοσίευση από του Γ. Θ. Αντωνιάδη Π. Γ. Τανιμανίδη: οπ. Παρ. σελ. 7

10. Γ. Θ. Αντωνιάδη – Π. Γ. Τανιμανίδη: οπ παρ. σελ 334 και αναφορές στο βιβλίο του Αχ. Ανθεμίδη “Ντοκουμέντα” Θεσσαλονίκη 1990

11. Από το σχετικό λήμμα “Η Τραπεζούντα μετά την υποταγή της στο “Ο Πόντος: Ιστορία, Λαογραφία και Πολιτισμός” Τόμος Α΄ σελ. 247

12. Στάθη Τσομίδη: Τρίτη Γενιά Ποντίων Δικαίωμα στη Μνήμη” αρθρ. δημ. Στην εφημερίδα ΑΥΓΗ 31.7. 1988

13. Α. Ανδρεάδη: “Η δημοσιονομική κατάστασις την επαύριον του πολέμου” στο Α. Μ. Ανδρεάδου “Έργα τομ. 2 Αθήνα 1939, σελ 624 – 624

14. Ν. Σβορώνου: “ Επισκόπηση της νεοελληνικής ιστορίας” εκδ. “Θεμέλιο” εκδ στ΄ σελ. 124, 126, 128, 129

15. Στάθης Τσομίδης: “Τρίτη γενιά Ποντίων” Ένα Ευρωπαϊκό δικαίωμα” στο “Δύο κείμενα για το ποντιακό ζήτημα” Θεσσαλονίκη 1993 σελ. 5-9.

Στάθης Τσομίδης