«Εικόνες Κρατών σε ένα Διεθνοποιημένο Περιβάλλον: Δυνατότητες και Προοπτικές για την Ελλάδα»
ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΕΝΩΣΗΣ ΑΚΟΛΟΥΘΩΝ ΤΥΠΟΥ/FORUM ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ
Η Ένωση Ακολούθων Τύπου (ΕΝΑΤ) είναι ο σύλλογος των υπαλλήλων του Κλάδου Γραμματέων και Συμβούλων Επικοινωνίας της Γενικής Γραμματείας Ενημέρωσης. Οι Γραμματείς & Σύμβουλοι Επικοινωνίας στελεχώνουν τα Γραφεία Τύπου και Επικοινωνίας τα οποία λειτουργούν στις έδρες των Ελληνικών Διπλωματικών και Προξενικών Αρχών και έχουν ως βασικές αρμοδιότητες τις σχέσεις με τα ΜΜΕ και την προβολή της εικόνας της Ελλάδος στο εξωτερικό (40 Γραφεία σε 34 χώρες).
Ο κλάδος Γραμματέων και Συμβούλων Επικοινωνίας σήμερα αριθμεί 209 στελέχη από τα οποία 153 είναι απόφοιτοι (από το 1994 και εξής) ειδικού τμήματος της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης.
Ο κλάδος μας συνιστά το μόνο σώμα υπαλλήλων του ελληνικού κράτους το οποίο είναι εξειδικευμένο σε θέματα δημόσιας διπλωματίας. Επίσης συνιστά ένα εξειδικευμένο σώμα διαχειριστών και αναλυτών πληροφοριών οι οποίες αντλούνται από αναφορές διεθνών ΜΜΕ, αλλά και εκτιμήσεις διεθνών δεξαμενών σκέψης.
Η Ένωση Ακολούθων Τύπου προσπαθεί με πρωτοβουλίες της να ευαισθητοποιήσει την πολιτική ηγεσία της ΓΓΕ-ΓΓΕ σε θέματα εκπαίδευσης και ενημέρωσης των στελεχών του κλάδου επί των εξελίξεων στο επιστημονικό αντικείμενο της Δημόσιας Διπλωματίας.
Το καλοκαίρι του 2008, η Ένωση εγκαινίασε τη χορήγηση υποτροφιών σε μέλη της για την παρακολούθηση θερινών επαγγελματικών σεμιναρίων για τη Δημόσια Διπλωματία στο πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας (ΗΠΑ).
Το «Forum Διεθνούς Επικοινωνιακής Πολιτικής» δημιουργήθηκε με πρωτοβουλία της Ένωσης Ακολούθων Τύπου με σκοπό την ευαισθητοποίηση της κοινής γνώμης, της ακαδημαϊκής κοινότητας, και όλων των εμπλεκομένων φορέων σχετικά με την προβολή της εικόνας της Ελλάδας στο εξωτερικό και τη διεθνή επικοινωνιακή πολιτική γενικότερα.
Το Forum, διαθέτει ειδικό ιστότοπο (www.icp-forum.gr / www.publicdiplomacy.gr) και διοργανώνει συναντήσεις και ημερίδες παρακολουθώντας στο μέτρο των δυνατοτήτων της τη συζήτηση για τη δημόσια διπλωματία τόσο στο εσωτερικό, όσο και στο εξωτερικό.
Τρεις βασικές παρατηρήσεις επιβάλλονται εισαγωγικά :
Σε αντίθεση με μια κρατούσα γνώμη του παρελθόντος μια αποτελεσματική πολιτική δημόσιας διπλωματίας:
(α) δεν επικεντρώνεται πλέον μόνον στις εξωτερικές σχέσεις της χώρας αλλά αφορά μια πιο σύνθετη διαδικασία αναζήτησης, συζήτησης και προβολής των βασικών αξιών μιας χώρας,
(β) δεν αφορά μόνον στην κυβερνητική επικοινωνία προς ευρύτερα κοινά για θέματα εξωτερικής πολιτικής, αλλά αφορά εξ ίσου θέματα που αναφέρονται συνολικά στην εικόνα της χώρας, και
(γ) δεν αφορά μόνον στην κυβέρνηση και στην προβολή δημόσιων πολιτικών αλλά και σε πολλούς άλλους μη κυβερνητικούς φορείς, καθώς επίσης ευθέως και την κοινωνία των πολιτών.
Στην Ελλάδα – και ενώ η «ζήτηση» για αποτελεσματική προβολή της χώρας στο εξωτερικό αυξάνεται – λείπει, σε αντίθεση με άλλες χώρες, το θεσμικό πλαίσιο εκείνο που θα συντόνιζε και θα προωθούσε τις ενέργειες αυτών των φορέων.
Λείπει επίσης ο διάλογος και η συζήτηση για το περιεχόμενο μιας πολιτικής διεθνούς επικοινωνίας καθώς και η συγκριτική για τα όσα επιχειρούν σε αυτό το πεδίο άλλες χώρες ανάλογων δυνατοτήτων με την Ελλάδα. Δεν υπάρχει πολιτική ενιαίου μηνύματος και οι διάφοροι αρμόδιοι φορείς δεν συντονίζονται επαρκώς.
Η δημόσια διπλωματία σήμερα αφορά στη συνειδητοποίηση των πλεονεκτημάτων και μειονεκτημάτων μιας χώρας και στη διαχείριση και συντονισμό πολλών μέσων (δράσεις κυβερνητικών και μη κυβερνητικών φορέων:
διεθνείς σχέσεις, ειδησεογραφικά προγράμματα, διαχείριση πληροφοριών, πολιτιστική διπλωματία, εκπαιδευτικές ανταλλαγές, αναπτυξιακή βοήθεια, δημόσια διπλωματία των επιχειρήσεων και των ΜΚΟ, δράσεις διασποράς, δράσεις στο διαδίκτυο, πολιτικές nation branding) για την εκμετάλλευση των πλεονεκτημάτων και την αντιμετώπιση των μειονεκτημάτων.Θεμελιώδης παράγοντας επιτυχίας μιας πολιτικής δημόσιας διπλωματίας είναι η λειτουργία ενός συντονιστικού φορέα στον οποίο να συμμετέχουν όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς.
Πρόταση της Ένωσης Ακολούθων Τύπου είναι ο φορέας αυτός στον οποίο αναφερόμαστε παρακάτω να έχει σαφείς αρμοδιότητες (πχ. εκπόνηση ενός ετήσιου σχεδίου δράσης, ετήσια έκθεση για τα αποτελέσματα των δράσεων ΔΔ προς υποβολή στην επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων της Βουλής) και οι αποφάσεις της να είναι δεσμευτικές.Σημαντικό ρόλο στην λειτουργία της επιτροπής αυτής πρέπει να παίζει το ελληνικό κοινοβούλιο.
Μια επεξεργασμένη δημόσια διπλωματία της Ελλάδας πρέπει να δώσει ιδιαίτερη έμφαση σε μη κυβερνητικούς φορείς και ιδιαίτερα στα ελληνικά Think Tanks και στους έλληνες επιστήμονες και διανοούμενους στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
Μια επεξεργασμένη δημόσια διπλωματία της Ελλάδας πρέπει να μην ακολουθεί ασθμαίνοντας τις βραχυπρόθεσμες εξελίξεις στην εξωτερική πολιτική.Σε κρίσιμες περιοχές/χώρες για τα συμφέροντα της Ελλάδας (Τουρκία, FYROM) πρέπει να αναπτυχθεί πολιτιστική διπλωματία και διπλωματία των πολιτών με μακροπρόθεσμους στόχους.
Η Ένωση Ακόλουθων Τύπου έχει προχωρήσει σε ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ, ΑΜΕΣΑ ΕΦΑΡΜΟΣΙΜΕΣ:
• Σύσταση Ελληνικής Στρατηγικής Επιτροπής Δημόσιας Διπλωματίας (με συμμετοχή του ΥΠΕΞ, της Γενικής Γραμματείας Ενημέρωσης, του Υπουργείου Πολιτισμού και των φορέων του, του ΕΟΤ, του Ελληνικού Κέντρου Επενδύσεων, του Οργανισμού Προώθησης Εξαγωγών και ανεξαρτήτων εμπειρογνωμόνων).
• Μεθοδικότερη συγκέντρωση και παραγωγή ξενόγλωσσου ενημερωτικού υλικού. Οπωσδήποτε χρειάζεται να συντάσσονται τακτικά “Δελτία Πληροφοριών για την Ελλάδα” (FACTSHEETS) και να υποστηριχτούν συστηματικότερα άλλες σχετικές ξενόγλωσσες εκδόσεις (newsletters, περιοδικά, βιβλία αναφοράς).
• Δυναμική παρουσία της χώρας στο διαδίκτυο η οποία μπορεί να διασφαλιστεί με τη δημιουργία και συνεχή ενημέρωση μιας διαδικτυακής ξενόγλωσσης Πύλης πληροφόρησης για τη χώρα και άλλες επιμέρους διαδικτυακές δράσεις στις οποίες πρέπει να εμπλέκεται και η διπλωματία των πολιτών.
• Εκπαιδευτικού χαρακτήρα δράσεις και ανταλλαγές με στόχο νέους επαγγελματίες ΜΜΕ ξένων χωρών, με σκοπό την καλύτερη γνωριμία με τη χώρα μας νέων ανερχόμενων στελεχών των ΜΜΕ.
• Υποστήριξη και ανάπτυξη περιοδευουσών εκδηλώσεων (εκθέσεις, συναυλίες, διαλέξεις κλπ) στη βάση θεματικών αξόνων (όχι μόνον καλλιτεχνικές, π.χ. ελληνικές ιδέες και διανόηση
– Το ανθρώπινο κεφάλαιο στην Ελλάδα, ελληνική αρχιτεκτονική, ελληνική ναυτιλία, Τα ελληνικά εξαγωγικά προϊόντα, ελληνική μουσική, ελληνική λογοτεχνία κλπ), οι οποίες θα μπορούν να μεταφέρονται εύκολα από τη μια χώρα στην άλλη. Οι εκδηλώσεις πρέπει να οργανώνονται με βάση επεξεργασμένη επικοινωνιακή πολιτική ανά περιοχή και ανά χώρα και σε σχέση με τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας.
Όπως προκύπτει από εκθέσεις διεθνών οργανισμών και Think Tanks, η χώρα έχει σημαντικά συγκριτικά πλεονεκτήματα (πολύ υψηλό επίπεδο ανθρώπινης ανάπτυξης, υψηλό επίπεδο δημοκρατίας και ελευθερίας του τύπου, καλή εικόνα ως ταξιδιωτικός προορισμός, πολιτισμό) στα οποία πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση. Η χώρα έχει επίσης ορισμένα κρίσιμα συγκριτικά μειονεκτήματα για τα οποία πρέπει να γίνουν οι κατάλληλες προσπάθειες αντιμετώπισης τους (γραφειοκρατία, διαφθορά, χαμηλή ανταγωνιστικότητα).
Η Ένωση Ακολούθων Τύπου καλεί σε προβληματισμό όλων σε ό,τι αφορά στη θέση της Ελλάδας στον κόσμο και σε μια εκ νέου εκτίμηση ορισμένων δεδομένων όπως:
• Η Ελλάδα είναι ίσως η μοναδική χώρα η οποία παρουσιάζει τόσο υψηλό βαθμό ανθρώπινης ανάπτυξης σε ένα γεωγραφικό πλαίσιο άλλων πολύ λιγότερο ανεπτυγμένων χωρών. Η Ελλάδα από πολιτική, οικονομική και πολιτιστική άποψη αποτελεί χώρα πρότυπο για την ευρύτερη περιοχή των Βαλκανίων και της Ανατολικής Μεσογείου.
• Η Ελλάδα είναι μια από τις εννέα χώρες-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (από τις είκοσι-πέντε) που συμμετέχουν στο σύνολο των ενοποιητικών διαδικασιών (ΟΝΕ, καθεστώς Σένγκεν, αμυντική ενοποίηση). Η ισχυρή πολιτική και θεσμική θέση της Ελλάδας στο σύστημα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αποτέλεσε παράγοντα που της επέτρεψε να καταλάβει τη θέση του μη μόνιμου μέλους στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ (2005-2006).
• Η Ελλάδα δεν είναι «κέντρο του κόσμου», όμως είναι μια ανεπτυγμένη χώρα και τα όποια προβλήματα της προσομοιάζουν πλέον σε μεγάλο βαθμό με εκείνα των πολύ ανεπτυγμένων χωρών. Σε αυτό το πλαίσιο πρέπει να γίνονται αντιληπτές και οι υπαρκτές δυσλειτουργίες της Ελληνικής Δημοκρατίας (έλλειψη επαρκούς οργανωμένου διαλόγου και πολιτικής λογοδοσίας, δυσλειτουργίες της δημόσιας διοίκησης, ανεπάρκειες στον ιδιωτικό τομέα, κοινωνικές ανισότητες).
Η ελληνική κοινή γνώμη και η ελίτ της χώρας δεν εκτιμούν επαρκώς αυτά τα αντικειμενικά στοιχεία και συχνά επιμένουν να αντιλαμβάνονται τη χώρα μέσα από το πρίσμα ορισμένων ιστορικών στερεοτύπων (η Ελλάδα ως αιωνίως υπανάπτυκτη ή/και υποτελής χώρα, η Ελλάδα κέντρο του κόσμου, η Ελλάδα “ανάδελφο” έθνος). Όπως έχει επισημανθεί από οξυδερκείς παρατηρητές – πρόσφατα σε εργασία του καθηγητή Παναγιώτη K. Ιωακειμίδη, αυτά τα στερεότυπα αποτελούν εμπόδιο στη διαδικασία εκσυγχρονισμού της χώρας.
Σε ό,τι αφορά στην ταυτότητα της χώρας: στην Ελλάδα όλοι μιλούν για «ήλιο, θάλασσα και πολιτισμό» και αορίστως για «ανταγωνιστικότητα» ενώ είναι ασθενής η προσπάθεια εντοπισμού, ανάδειξης και συστηματικής χρήσης των πραγματικών συγκριτικών πλεονεκτημάτων της χώρας σε όλους τους τομείς: ανθρώπινο κεφάλαιο, εσωτερική πολιτική/θεσμοί, εξωτερική/ευρωπαϊκή πολιτική, εξαγωγές/προσέλκυση επενδύσεων/υποδομές, παιδεία/έρευνα/τεχνολογία, κληρονομιά/πολιτισμός, τουρισμός.
Τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας πρέπει – αφού εντοπιστούν και περιγραφούν – να αναδειχθούν καταλλήλως με το «χτίσιμο» μια εθνικής επικοινωνιακής στρατηγικής, η οποία να «διαχέεται» στους αρμόδιους φορείς, κυβερνητικούς και μη.
Η πρόκληση της παγκοσμιοποίησης μας θέτει το αίτημα να ξεπεράσουμε ορισμένες κρίσιμες αυτοεικόνες, όχι μόνο για να συμβάλλουμε αποτελεσματικότερα στη δημόσια διπλωματία της χώρας, αλλά και να αντιμετωπίσουμε ορισμένες υπαρκτές δυσλειτουργίες της ελληνικής δημοκρατίας (ποιοτικά ελλείμματα στο πολιτικό σύστημα, έλλειψη πολιτικής λογοδοσίας, μεταρρυθμίσεις στη δημόσια διοίκηση και στον ιδιωτικό τομέα) και να προωθήσουμε αναδιαρθρώσεις με στόχο το “ευρωπαϊκό κοινωνικό μοντέλο” και την “οικονομία και κοινωνία της γνώσης”.
Ένωση Ακολούθων Τύπου,
Γενική Γραμματεία Ενημέρωσης,
Αλεξάνδρου Πάντου & Φραγγούδη 11, Καλιθέα, 10163 Αθήνα
τηλ: 210-9098261 / φαξ: 210-9098253
e-mail: enosi_akolouthon_typou@yahoo.com
icp.forum@gmail.com
website: www.icp-forum.gr
