Ο Γλαύκος Κληρίδης (αριστερά) σε διαπραγμάτευση με τον Ραούφ Ντενκτάς (δεξιά) υπό τον γενικό γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών Κουρτ Βάλντχαϊμ, τον Σεπτέμβριο του 1975, στην έδρα του Οργανισμού στη Νέα Υόρκη
Την ύπαρξη απόρρητου τηλεγραφήματος με θέμα τις εξελίξεις στην Κύπρο, που απεστάλη από την ίδια τη CIA προς το αμερικανικό Γραφείο Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, αποκαλύπτει η νέα εφαρμογή αναζήτησης του Wikileaks.
Το εν λόγω τηλεγράφημα, με κωδικό P800128-2342, ήταν βαθιά «θαμμένο» στον επίσημο κυβερνητικό ιστότοπο των ΗΠΑ για τα ιστορικά αρχεία και δεν μπορούσε επί της ουσίας να βρεθεί, καθώς δεν είχε ούτε τίτλο ούτε κείμενο – το μόνο που υπήρχε ήταν κάποιες πληροφορίες για την κατηγοριοποίησή του.
ΔΥΟ ΜΗΝΕΣ ΜΕΤΑ.
Με τη μηχανή αναζήτησης του Wikileaks φαίνεται ότι στις 28 Σεπτεμβρίου 1974, δύο μήνες σχεδόν μετά την τουρκική εισβολή και κατά τη διάρκεια των διπλωματικών προσεγγίσεων μεταξύ Κύπρου και Τουρκίας, οι αμερικανικές μυστικές υπηρεσίες αναφέρονται σε τηλεγράφημά τους στον Μιχάλη Δούντα, τον έλληνα πρεσβευτή στη Μεγαλόνησο.
Επιπλέον, το διπλωματικό έγγραφο που δεν έχει αποχαρακτηριστεί, σύμφωνα με τα στοιχεία της βάσης δεδομένων του Wikileaks, φαίνεται από τις σημειώσεις που το συνοδεύουν ότι περιέχει πληροφορίες για τις μειώσεις των στρατευμάτων των δύο πλευρών, τους πρόσφυγες και τον επαναπατρισμό τους.
Αναφορές γίνονται επίσης στον κύπριο πρόεδρο Γλαύκο Κληρίδη και στον αμερικανό τότε πρεσβευτή Ουίλιαμ Κρόφορντ. Αποδέκτης του τηλεγραφήματος της CIA ήταν ο Αρθουρ Χάρτμαν, αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών για ευρωπαϊκά και καναδικά θέματα και μετέπειτα πρεσβευτής στο ιδιαίτερα δύσκολο πόστο της Σοβιετικής Ενωσης.
Την ίδια ημέρα που εστάλη το συγκεκριμένο τηλεγράφημα, ένα άλλο από την πρεσβεία της Λευκωσίας προς τα κεντρικά του Στέιτ Ντιπάρτμεντ (1974NICOSI03360) κατέγραφε τα αντιαμερικανικά αισθήματα που εκφράζονταν στα πρωτοσέλιδα των μεγαλύτερων εφημερίδων σε Ελλάδα και Κύπρο καθ’ όλη τη διάρκεια της προηγούμενης εβδομάδας.
Η «επίθεση» που δέχονταν οι Αμερικανοί, όπως τη χαρακτήριζαν οι ίδιοι τους οι διπλωμάτες, στόχευε στο πρόσωπο του υπουργού Εξωτερικών Χένρι Κίσινγκερ με αποκορύφωμα άρθρο του «Πρωτοπόρου» που οι Αμερικανοί ερμήνευσαν ως «απειλή κατά της ζωής του αν επισκεπτόταν την Κύπρο».
Οπως σημείωναν στο τηλεγράφημα, αρκετές εφημερίδες είχαν στα πρωτοσέλιδά τους τη φωτογραφία του Κίσινγκερ σαν πόστερ επικηρυγμένου που «Καταζητείται ζωντανός ή νεκρός», ενώ μία, η «Χαραυγή», είχε ξεκινήσει καμπάνια για τον «Dr Killinger».
Μόλις έναν μήνα πριν, στα μέσα Αυγούστου του 1974, ο Μιχάλης Δούντας διορίστηκε στο θερμό πόστο της ελληνικής πρεσβείας στη Λευκωσία, εγκαταλείποντας την «επίζηλη και προνομιούχο θέση τού διευθυντή του διπλωματικού γραφείου του πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Καραμανλή», όπως θα έλεγαν αργότερα συνάδελφοί του.
Σε τηλεγράφημά του Κίσινγκερ προς Αμερικανούς τοποθετημένους στο ΝΑΤΟ (1974STATE183167) αναφέρεται ότι «ο Δούντας είναι καλά γνωστός σε διπλωμάτες που ήταν τοποθετημένοι στη Λευκωσία την περίοδο 1969-1971 ως ένας επιδέξιος, εγκάρδιος διπλωμάτης, ο οποίος έχει ακουστεί ότι είναι παμπόνηρος, κατά καιρούς εκ προθέσεως ταραχοποιός, που διαδίδει ανεύθυνα φήμες όταν αυτό ταιριάζει στους σκοπούς του. Ξέρει καλά τα κυπριακά θέματα και είναι ειδικός στις ελληνοκυπριακές σχέσεις».
Σε άλλο τηλεγράφημα (1974SANTIA05017) που εστάλη από τον αμερικανό τότε πρεσβευτή στη Χιλή – ο οποίος γνώριζε των Δούντα από τη θητεία του στην Κύπρο – αναφέρεται ότι τον θεωρούσε «αμείλικτο χαρακτήρα» και ότι είχαν κάθε λόγο να ανησυχούν. Επιπλέον, ο πρεσβευτής Πόπερ σημείωνε πως ο Δούντας ήταν ευφυής, γεμάτος ενέργεια, με επιθετικό πνεύμα και ιδιαίτερα έμπειρος στους «διπλωματικούς» καλούς τρόπους. «Υπό το πρόσχημα ενός ένθερμου υποστηρικτή του ΝΑΤΟ, ο Δούντας μου έδωσε την εντύπωση ότι είναι ένας σχεδόν φανατικός εθνικιστής… Σίγουρα δεν πρόκειται για κάποιον που μπορεί κανείς να εμπιστευθεί», έγραφε ο Πόπερ.
Στις πρώτες ημέρες του Σεπτεμβρίου είχε προκύψει σοβαρό πρόβλημα κατά τις διαπραγματεύσεις Κληρίδη – Ντενκτάς σχετικά με την ελεγχόμενη ανταλλαγή κρατουμένων πολέμου και ιδιαίτερα για τις ευπαθείς ομάδες: τους ασθενείς, τους νέους κάτω των 18 ετών και αυτών άνω των 50.
Τα προβλήματα διογκώνονταν μετά την πρώτη πρόταση Κληρίδη για αποστρατιωτικοποίηση της περιοχής κατά ζώνες, η οποία ψύχρανε την τουρκική πλευρά που τη χαρακτήρισε ως «σημείο μη εκκίνησης» των διαπραγματεύσεων.
ΟΙ ΑΝΑΦΟΡΕΣ.
Οπως φαίνεται μέσα από τα τηλεγραφήματα, από τις 23 Σεπτεμβρίου 1974 η δράση των μυστικών υπηρεσιών των ΗΠΑ γίνεται όλο και πιο έντονη. Συγκεκριμένα, το Γραφείο Πληροφοριών και Ερευνας του Στέιτ Ντιπάρτμεντ ζητεί με μήνυμά του (1974STATE209354) προς πρεσβείες να αναγνωριστούν οι ταυτότητες αυτών που συνόδευαν τον υφυπουργό Εξωτερικών της ΕΣΣΔ Λεονίντ Ιλιτσεφ κατά την επίσκεψή του στην Κύπρο.
Στις 25 Σεπτεμβρίου η αμερικανική πρεσβεία στη Μόσχα αναφέρει στο Γραφείο Πληροφοριών και Ερευνας (1974MOSCOW14471) ότι η τουρκική και η ελληνική πρεσβεία στην Κύπρο τους ενημέρωσαν ποιοι ήταν οι δύο συνοδοί του Ιλιτσεφ – επρόκειτο για τον διευθυντή του και τον επικεφαλής διπλωμάτη επί των ευρωπαϊκών θεμάτων. «Οι Ελληνες επίσης μας είπαν ότι ο Ιλιτσεφ επέστρεφε στην ΕΣΣΔ από την Κύπρο με πλοίο και ότι δεν είχε φτάσει ακόμη στη Μόσχα».
Πηγή της συγκεκριμένης πληροφορίας ήταν πιθανώς και ο έλληνας πρεσβευτής τον οποίον μνημόνευε η CIA στο απόρρητο τηλεγράφημά της προς τον αναπληρωτή υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ μόλις τρεις ημέρες αργότερα.
Αυτό δεν ήταν το μοναδικό μήνυμα που έστειλε η CIA στον Χάρτμαν.
Από τη μηχανή αναζήτησης του Wikileaks που «διαβάζει» τις κρυμμένες πληροφορίες στα τηλεγραφήματα προκύπτει ότι ο αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών έλαβε από τις μυστικές υπηρεσίες άλλα τρία μηνύματα εντός του 1975 που αφορούσαν τον γάλλο πολιτικό Ζακ Σουστέλ, τις αντιαμερικανικές αντιδράσεις ραδιοφωνικών σταθμών στη Φινλανδία και την εκτίμηση του σταθμού της CIA στο Παρίσι για «την κατάσταση του προέδρου Ζισκάρ».
Μιχάλης Δούντας (1932 – 2006)
Ο έλληνας πρεσβευτής στη Λευκωσία περιγράφεται από τους Αμερικανούς ως «ένας επιδέξιος διπλωμάτης, ο οποίος έχει ακουστεί ότι είναι παμπόνηρος, κατά καιρούς εκ προθέσεως ταραχοποιός, που διαδίδει ανεύθυνα φήμες όταν αυτό εξυπηρετεί στους σκοπούς του»
Χένρι Κίσινγκερ
Ο αμερικανός υπουργός Εξωτερικών ενημερωνόταν συνεχώς για τις εξελίξεις στην Κύπρο, καθώς και για τους όχι ιδιαιτέρως κολακευτικούς χαρακτηρισμούς που του επιδαψίλευε ο ελληνικός και ο κυπριακός Τύπος μετά την τουρκική εισβολή
TA NEA
