ΕΟΚ και ελληνοτουρκικά στο επίκεντρο της πολιτικής Καραμανλή την περιόδο 1976-77 . Αποδεσμεύθηκαν τα εμπιστευτικά αρχεία του FCO.Στους φακέλους που αφορούν την Ελλάδα ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν οι εκθέσεις του τότε Βρετανού πρεσβευτή στην Αθήνα σερ Μπρουκς Ρίτσαρντς για την εσωτερική κατάσταση στην Ελλάδα, για τις προσπάθειες του πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Καραμανλή να εντάξει τη χώρα στην ΕΟΚ και να βελτιώσει τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Στην αναφορά του προς το Φόρεϊν Όφις στις 23 Δεκεμβρίου 1976, ο σερ Μπρουκς Ρίτσαρντς γράφει μεταξύ άλλων: «Το κοινοβουλευτικό σύστημα στην Ελλάδα εξαρτάται σε εξαιρετικά μεγάλο βαθμό από τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, χωρίς αυτόν θα είναι σημαντικά λιγότερο σταθερό». «Είναι προς το συμφέρον της Δύσης όπως ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, ένας άνθρωπος δεσμευμένος για το δυτικό προσανατολισμό της Ελλάδας και ο πλέον ικανός για να οδηγήσει σε συμφωνία με την Τουρκία για τις μεταξύ τους διαφορές, να παραμείνει στην εξουσία. Η πιθανότητα για ένα πραξικόπημα αυτή τη στιγμή δεν είναι μεγάλη, αλλά ο κίνδυνος δολοφονίας του Καραμανλή παραμένει» συνεχίζει, υπογραμμίζοντας:
«Σύμφωνα με τις πληροφορίες μας, μετά τις επόμενες εκλογές ο Κωνσταντίνος Καραμανλής θα μετακινηθεί στην Προεδρία της Δημοκρατίας και η κίνησή του αυτή είναι πολύ πιθανό να προκαλέσει σχίσμα στο κόμμα της Νέας Δημοκρατίας». Την πιθανότητα της διάσπασης της Νέας Δημοκρατίας μετά τη μετακίνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή στην Προεδρία της Δημοκρατίας, προέβλεπε και ο υπουργός Αθανάσιος Τσαλδάρης, όπως αποκαλύπτεται σε εμπιστευτικό έγγραφο του Βρετανού διπλωμάτη Τζον Ντένσον. «Προσκάλεσα σε γεύμα τον Αθανάσιο Τσαλδάρη. Συζητήσαμε για την υπόθεση του Ιπποκράτη Σαββούρα και για το μέλλον της Νέας Δημοκρατίας.
Σχετικά με το δεύτερο θέμα, ο Αθανάσιος Τσαλδάρης μου είπε ότι εάν ο Καραμανλής μετακινηθεί στην προεδρία ή εξαφανισθεί από το πολιτικό προσκήνιο η Νέα Δημοκρατία θα διασπαθεί σε δυο τουλάχιστον κομμάτια, και πιθανότητα ένας πολιτικός συνασπισμός με συντηρητικά στοιχεία από την Ένωση Κέντρου και τις Νέες Δυνάμεις και ανέφερε ως πιθανούς υπουργούς σε ένα τέτοιο συνασπισμό τους Μαύρο, Πεσμαζόγλου, ενώ απέκλεισε τους Γ. Μαγκάκη, Βιργινία Τσουδερού και Δ. Τσάτσο, γιατί τους θεωρούσε ότι κλίνουν πολύ προς τα αριστερά» γράφει ο Τζον Ντένσον.
Για την κατάσταση της αντιπολίτευσης εκείνη την περίοδο, ο Βρετανός πρεσβευτής έγραφε στην αναφορά του προς το Φόρεϊν Όφις: «Το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης είναι αδύνατο και ο σχηματισμός ενός μεγάλου πολιτικού μετώπου πριν από τις επόμενες βουλευτικές εκλογές φαίνεται απίθανός. Το Κομμουνιστικό Κόμμα Εξωτερικού και το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου κερδίζουν υποστήριξη, αλλά και τα δύο αυτά κόμματα έχουν μακροπρόθεσμες στρατηγικές. Φυσικά γίνονται συζητήσεις για το σχηματισμό ενός κεντρώου και αριστερού μετώπου που θα συμπεριλαμβάνει το δημοκρατικό κέντρο, το ΠΑΣΟΚ, την ΕΔΑ και το ΚΚΕ Εσωτερικού και θα ηγηθεί μια προσωπικότητα κύρους.
Αναφέρεται σχετικά το όνομα του Παναγιώτη Κανελλόπουλου. Αυτή τη στιγμή όμως οι οιωνοί εναντίον μιας τέτοιας εξέλιξης. Πρώτο, γιατί το κόμμα του Γιώργου Μαύρου δεν θα συνεργασθεί με το ΠΑΣΟΚ ή με κόμμα της αριστεράς και δεύτερο, γιατί ο Ανδρέας Παπανδρέου θα βρει πολύ δύσκολο να προσαρμόσει τις πολιτικές του και την προσωπικότητά του μέσα σε ένα τέτοιο πολιτικό σχηματισμό». Σε άλλη έκθεσή του προς το βρετανικό υπουργείο Εξωτερικών, ο σερ Μπρουκς Ρίτσαρντς επισημαίνει ότι οι δυο μεγάλες προτεραιότητες του Κωνσταντίνου Καραμανλή ήταν ή ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ και η βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων.
«Η ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ ήταν η μεγάλη έμμονη ιδέα του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Πίστευε ότι θα προστάτευε και θα σταθεροποιούσε τη δημοκρατία στην Ελλάδα και θα αντλούσε από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα υποστήριξη στο θέμα της Κύπρου» υπογράμμιζε. Για το θέμα της βελτίωσης των ελληνοτουρκικών σχέσεων ο Ελληνας πρωθυπουργός είχε αλληλογραφήσει με τον Βρετανό ομόλογό του Χάρολντ Ουίλσον. Σε επτασέλιδη επιστολή του είχε εκθέσει αναλυτικά τις ελληνικές θέσεις στις ελληνοτουρκικές διαφορές, υπογραμμίζοντας την πρόθεση της Ελλάδας να παραπεμφθούν οι ελληνοτουρκικές διαφορές στο Αιγαίο, στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.
Ωστόσο, ο Βρετανός πρωθυπουργός στη διπλωματική του απάντηση απέκλεισε την περίπτωση να αναλάβει κάποια πρωτοβουλία η βρετανική κυβέρνηση, αναφέροντας επίσης ότι «δεν υπάρχει ρόλος για τρίτες χώρες στις ελληνοτουρκικές διαφορές στο Αιγαίο». Τα βρετανικά αρχεία για την Κύπρο Από τον Αύγουστο του 1976 είχε τεθεί για συζήτηση στο βρετανικό Υπουργείο Εξωτερικών η πιθανότητα διχοτομικής λύσης στην Κύπρο. Αυτό αποκαλύπτεται, σύμφωνα με το ΡΙΚ, από τα εμπιστευτικά έγγραφα της βρετανικής κυβέρνησης του 1976, που δόθηκαν την Παρασκευή στη δημοσιότητα.
Ο τότε πρεσβευτής της Βρετανίας στην Αγκυρα σερ Χόρανς Φίλιπς, είχε εισηγηθεί στον υπουργό Εξωτερικών Αντονι Κρόσλαντ να είναι έτοιμη η βρετανική πολιτική να μετακινηθεί από την υποστήριξη της ομοσπονδιακής λύσης, χωρίς όμως να σταματήσει να υποστηρίζει τις συνομιλίες για αμοιβαία αποδεκτή λύση. Ο Βρετανός πρεσβευτής ανέφερε στο έγγραφό του ότι, αν οι δυο πλευρές δεν μπορούν να συμφωνήσουν σε μια ομοσπονδιακή λύση και αν, ιδιαίτερα οι Τούρκοι, παρουσιάσουν μια κλίση προς τη διχοτόμηση, η Βρετανία να μην είναι απρόθυμη να συζητήσει μια εναλλακτική λύση.
Σχετικά άρθρα
Αγνωστες πτυχές της Ελλάδας του 1975 από τη δημοσιοποίηση των αρχείων του Φόρεϊν Όφις (29/12/2005)
Αντιδράσεις στην Κύπρο μετά την αποκάλυψη των εγγράφων του Φόρεϊν Όφις για το 1974 (2/1/2005)
Ο ρόλος της Βρετανίας στην τουρκική εισβολή στην Κύπρο (1/1/2005)
πηγή:in.gr,ΑΠΕ-ΜΠΕ
