Με συμμετοχή φιλελλήνων νομοθετών.
Οι γερές σχέσεις που ανέπτυξε η Ελλάδα με τις Ηνωμένες Πολιτείες μεταπολεμικά, στα δύσκολα χρόνια της δεκαετίας 1940, είναι το θέμα ενός νέου βιβλίου που παρουσιάστηκε στην Ουάσιγκτον σε ειδική εκδήλωση την οποία διοργάνωσε το Ελληνοαμερικανικό Ινστιτούτο από κοινού με την Πρεσβεία της Ελλάδας και την ηγεσία της βουλευτικής ομάδας προώθησης Ελληνικών θεμάτων στο Κογκρέσο.
Η εκδήλωση έγινε στον λόφο του Καπιτωλίου με την ευκαιρία της 65ης επετείου του Δόγματος Τρούμαν και την παρακολούθησαν μεταξύ άλλων πολλοί φιλέλληνες νομοθέτες.
Κύριος ομιλητής ήταν η Φωτεινή Τομαή, Διευθύντρια της Υπηρεσίας Διπλωματικών και Ιστορικών Αρχείων του Ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών, η οποία και επιμελήθηκε την έκδοση του βιβλίου «Αρχειακή Ιστορία της Ελλάδος 1943-1951
– Το Δόγμα Τρούμαν και το Σχέδιο Μάρσαλ».
Την παρουσίασε στο κοινό, ο Πρέσβης Βασίλης Κασκαρέλης που έκανε παράλληλα και μια γρήγορη αναδρομή στα δραματικά γεγονότα τα οποία οδήγησαν στην εξαγγελία του δόγματος Τρούμαν.
Ο Πρέσβης κ. Κασκαρέλης ανέφερε μεταξύ άλλων: «Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος κατέστρεψε την Ευρώπη. Το πλήγμα ήταν ιδιαίτερα βαρύ για την Ελλάδα. Όλη η υποδομή της καταστράφηκε.
Πείνα, σφαγές και μάχες αποδεκάτισαν τον ελληνικό λαό και την ακμάζουσα εβραϊκή κοινότητα της χώρας.
Όταν έμαθε τα ανδραγαθήματα των ελλήνων αγωνιστών στο αλβανικό μέτωπο ο Γουΐνστον Τσώρτσιλ είπε: Μέχρι τώρα λέγαμε πως οι έλληνες πολεμούν σαν ήρωες.
Από σήμερα θα λέμε πως οι ήρωες πολεμούν σαν Έλληνες»
Η καταστροφή της Ελλάδας δεν σταμάτησε με την λήξη του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου. Η χώρα έμελε να γνωρίσει κι άλλα δεινά. Τα περιέγραψε στην Ελληνική Υπηρεσία της Φωνής της Αμερικής η Φωτεινή Τομαή με τούτα τα λόγια:
«Όπως ξέρετε, βιώσαμε έναν εκρηκτικό εμφύλιο πόλεμο μετά την λήξη του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου. Όταν η Ευρώπη προσπαθούσε να σταθεί στα πόδια της, η Ελλάδα γονάτιζε ξανά χάνοντας πολύτιμο εθνικό αίμα, δύο φορές περισσότερο από εκείνο της Μικρασιατικής καταστροφής, σας υπενθυμίζω, σε έναν εμφύλιο ο οποίος την σακάτεψε».
Στις 12 Μαρτίου 1947, ο τότε Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών Χάρη Τρούμαν εξήγγειλε στο Κογκρέσο το περίφημο «δόγμα» του για την παροχή οικονομικής βοήθειας στην Ελλάδα και 15 άλλες χώρες της Ευρώπης, στα πλαίσια ενός προγράμματος που έγινε αργότερα γνωστό ως Σχέδιο Μάρσαλ.
Ο Πρόεδρος Τρούμαν έκρινε πως αν οι Ηνωμένες Πολιτείες παρέλειπαν να βοηθήσουν την Ελλάδα στην κρίσιμη εκείνη φάση, οι συνέπειες θα ήταν βαρύτατες τόσο για την Δύση όσο και για την Ανατολή. Για τούτο και τόνισε στο Κογκρέσο την ανάγκη για άμεση και αποτελεσματική δράση.
Για πολλά χρόνια όμως η ελληνική κοινωνία παρέμενε διχασμένη αναφορικά με στόχους του Σχεδίου Μάρσαλ.
Σύμφωνα με την Φωτεινή Τομαή: «Τα αριστερά κόμματα άφηναν να διαχέεται στην ελληνική κοινωνία ότι η βοήθεια του Σχεδίου Μάρσαλ δόθηκε όχι για να ξαναχτιστεί η Ελλάδα, όχι για να ξαναφτιαχτεί η οικονομία της, οι καταστραμμένοι δρόμοι, τα ρημαγμένα και καμένα χωριά, ο λαός της που πεινούσε, τα παιδιά που ξυπόλυτα γύριζαν ανάμεσα σε ερειπωμένα κτίρια και ερείπια αλλά πίστευαν ότι δινόταν η βοήθεια αυτή για να χτυπηθεί το κομμουνιστικό κίνημα ήταν πάρα πολύ άδικη για τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Κι αυτό γιατί όλοι ξέρουμε ότι για κάθε μέρος της βοήθειας που έβγαινε από το Κογκρέσο, έπρεπε το Κογκρέσο να εξηγήσει στον αμερικανό πολίτη γιατί τα 70 δολάρια κατά κεφαλήν δίνονταν στην Ελλάδα. Και να σας πω και κάτι άλλο, εάν δεν ήταν ο ελληνικός εμφύλιος, εάν δεν κινδύνευε τόσο πολύ η Ελλάδα να πέσει στα χέρια της Σοβιετικής Ένωσης, δεν θα είχε γίνει η εξαγγελία του Δόγματος Τρούμαν».
Στην εκδήλωση του Κογκρέσου μίλησε επίσης η Πρόεδρος της Βουλευτικής Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων, Ιλεάνα Ρος Λέτινεν (Ileana Ros-Lehtinen), η οποία τόνισε:
«Η Ελληνοαμερικανική συμμαχία που σφυρηλατήθηκε τότε άντεξε στην δοκιμασία δεκαετιών και στις αλλαγές που επήλθανε έκτοτε στον κόσμο. Σήμερα οι δύο δημοκρατικές χώρες μας αντιμετωπίζουν νέες απειλές. Η μεταξύ τους συνεχιζόμενη συνεργασία προασπίζει την ασφάλεια μας και τα κοινά συμφέροντα μας».
Άλλος ομιλητής ήταν ο βουλευτής Κώστας Μπιλιράκης, (Gus Bilirakis) Ρεπουμπλικανός από την Φλόριντα που μαζί με την Δημοκρατική συνάδελφό του Κάρολιν Μαλόνι (Carolyn Maloney) από την Νέα Υόρκη, συμπροεδρεύει της βουλευτικής επιτροπής προώθησης ελληνικών θεμάτων στο Κογκρέσο.
Μιλώντας από το βήμα της εκδήλωσης ο ομογενής νομοθέτης παραδέχτηκε ότι το Σχέδιο Μάρσαλ δεν το έζησε αλλά άκουσε πολλά γι αυτό από άλλα μέλη της οικογένειάς του έζησαν στην δεκαετία 1940.
Όπως είπε: «Έχω ακούσει πολλά για την διάσωση της Ελλάδας από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ήταν η εποχή της μεγάλης πείνας και πολλοί έλληνες ήρθαν στην Αμερική. Ποτέ δεν ξέχασαν τι έκανε ο Πρόεδρος Τρούμαν για την Ελλάδα αλλά και τι έκανε η Ελλάδα για τις ΗΠΑ».
Με το ίδιο πνεύμα μίλησε και ο Νίκος Λαρυγκάκης, Πρόεδρος του Ελληνοαμερικανικού Ινστιτούτου το οποίο είχε και την πρωτοβουλία για την εκδήλωση στο Κογκρέσο.
Κατά την έκφρασή του: «Το Δόγμα Τρούμαν ήταν κρίσιμο για την αποτροπή της διάδοσης του κομμουνισμού στην Δ. Ευρώπη και την Α. Μεσόγειο. Η Ελλάδα συνέβαλε σε αυτό πολεμώντας για τρία ακόμα χρόνια μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο. Έτσι διασώθηκε η δημοκρατία και για τούτο είμαστε όλοι ευγνώμονες στην Ελλάδα».
Το βιβλίο που επιμελήθηκε η Φωτεινή Τομαή έχει ιδιαίτερη χρησιμότητα στην περίοδο αυτή κατά την οποία η Ελλάδα έχει πάλιν ανάγκη από εξωτερική βοήθεια. Στο σημείο αυτό μας έκανε μια σημαντική υπενθύμιση μιας εξέλιξης από την εποχή την οποία βιώνουμε τώρα:
«Σας θυμίζω εδώ την πίεση που άσκησε ο Πρόεδρος Ομπάμα στους ευρωπαίους ηγέτες να μην αφήσουν την Ελλάδα να χαθεί. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα πραγματικά να επαλειφθεί μεγάλο μέρος του γνωστού και πάρα πολύ επικίνδυνου αντιαμερικανισμού που είχε αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα και είναι πραγματικά πολύ ενδιαφέρον να βλέπει κανείς πως με την αλλαγή των καιρών και με την αλλαγή των ιστορικών συνθηκών μπορούν τα πράγματα να αλλάζουν προς όφελος, στην συγκεκριμένη περίπτωση, των ελληνοαμερικανικών σχέσεων».
O καθηγητής Θάνος Βερέμης, του Πανεπιστημίου Αθηνών και Αντιπρόεδρος του Ελληνικού Ιδρύματος Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής, ο οποίος παρέστη στην εκδήλωση, αισιοδοξεί πως η Ελλάδα θα ξεπεράσει τις σημερινές δυσκολίες της.
Μιλώντας στην Ελληνική Υπηρεσία της Φωνής της Αμερικής ο Καθηγητής κ. Βερέμης είπε:
«Βλέπω αυτή την κρίση σαν μια καθαρτήρια κρίση. Δεν μπορεί να γίνει αλλιώς. Άλλωστε οι έλληνες δεν μπορεί να το βάλουν κάτω. Είναι στον χαρακτήρα των ελλήνων. Οι έλληνες όταν στριμώχνονται δίνουν τον καλύτερο εαυτό τους. Το είδαμε και το 40, το είδαμε και στον πόλεμο και στην αντίσταση, το είδαμε σε πολλές περιστάσεις. Λοιπόν δεν είναι δυνατόν να βάλει κάτω την Ελλάδα μια κρίση οικονομική και μια κρίση αξιών, δεν λέω. Η κοινωνία όλη είχε υποστεί μια φθορά. Αλλά θα ανανεωθεί, θα αναγεννηθεί. Και θα αναγεννηθεί γιατί πρέπει να επιζήσει καλυτέρα, και για τα παιδιά και για τα εγγόνια της».
Κατά γενική ομολογία εκδηλώσεις σαν και αυτήν στο Αμερικανικό Κογκρέσο συμβάλουν σε περαιτέρω σύσφιξη των σχέσεων ανάμεσα στην Ελλάδα και τις Ηνωμένες Πολιτείες.
