Συνέντευξη με την Αδαμαντία Καστρινάκη ,Κοινωνική Λειτουργό στις φυλακές Χανίων.
Άρθρο της Ελένης Βαδραχάνης ,(ασκούμενης δημοσιογράφου)
Όλοι λίγο ή πολύ γνωρίζουμε τον ρόλο ένος κοινωνικού λειτουργού μέσα στην κοινωνία.
* Ερ.1.Θα θέλαμε όμως απο σας να διευκρινίσουμε ποια είναι η συμβολή σας μέσα σε ένα τέτοιο κατάστημα κράτησης εδώ στις φυλακές Χανίων.
Απ.- Σαν κοινωνικός λειτουργός παρέχω ψυχολογική στήριξη στους κρατούμενους ως ένα σημείο. Όμως όχι θεραπεία, το τονίζω αυτό διότι δεν είμαι ψυχολόγος. Βλέπουμε τον κρατούμενο τοποθετημένο μέσα στην κοινωνία από όπου τον παίρνουμε, το περιβάλλον του κτλ. ..Στη συνέχεια καλώ τον ίδιο στο γραφείο μου, συζητώ τους λόγους που οδηγήθηκε στη φυλακή, ενημερώνομε για τυχόν προβλήματα αν έχει με τους έξω, τις σχέσεις με το περιβάλλον του και μετά ζητώ από τον ίδιο να μου εκθέσει την οικογενειακή του κατάσταση ( αν έχει παιδιά, γυναίκα ή ηλικιωμένους γονείς).
Και τέλος με βάση την οικογενειακή του κατάσταση βοηθώ την γυναίκα του αν είναι άνεργη να βρει κάποια προσωρινή εργασία και μεριμνώ για ηλικιωμένους γονείς αλλά και για τα παιδιά. Επιπλέον φροντίζω για τη μετέπειτα κοινωνική του επανένταξη στη κοινωνία του κρατούμενου καθώς τον προετοιμάζω ψυχολογικά και σε συνεργασία πάντα με την οικογένεια του να βγει στη κοινωνία.
Σε συνεργασία με τον ΟΑΕΔ παρέχεται στους ίδιους κάρτα ανεργίας. Γι αυτό φροντίζουν και οι επιμελητές κοινωνικής αρωγής οι οποίοι ενημερώνονται για τη πορεία του μετά την αποφυλάκιση του στον τομέα της εργασίας. Τέλος σαν κοινωνική λειτουργός βρίσκομαι σε συνεχή επαφή- επικοινωνία με τον ίδιο πρώην κρατούμενο αλλά και με την οικογένεια του.
*Ερ.2- Σύμφωνα με έρευνες και με έντονες κριτικές «Η φυλακή προκαλεί την υποτροπή του κρατούμενου».
Σημαντικός παράγοντας σε αυτό είναι το «διαβατήριο» που αποκτούν όταν αποφυλακιστούν, θα πρέπει να το παρουσιάζουν παντού το οποίο δείχνει την καταδίκη τους. Συμφωνείτε με τη άποψη ότι η φυλακή αντί να απολύει συνετισμένα άτομα διασκορπίζει επικινδύνους κακοποιούς; Με βάση τα ελληνικά δεδομένα σε τι βαθμό υφίσταται αυτό;
Απ.-Ναι αυτό είναι το πιο συχνό φαινόμενο δηλαδή ο κρατούμενος να είναι συνήθως πρώην κρατούμενος. Αυτό μπορούμε να το διαπιστώσουμε αν πάρουμε για παράδειγμα τους χρήστες ναρκωτικών. Οι περισσότεροι από αυτούς βρίσκονται στη φυλακή και κατηγορούνται συνήθως για κλοπή. Διότι με την κλοπή εξασφαλίζουν τη λεγόμενη «δόση» τους. Κλέβουν προκειμένου να προμηθευτούν την επόμενη δόση τους.
Τα παιδιά που κάνουν χρήση ουσιών τα οποία ξεκινούν συνήθως από τα 17 , δεν έχουν ωριμάσει συναισθηματικά, έχουν γνωστούς και φίλους άτομα που είναι χρήστες. Οπότε όταν βγει από τη φυλακή όσο και να θέλει να απομακρυνθεί από το παλιό κακό περιβάλλον του είναι πολύ δύσκολο. Και αυτό συμβαίνει διότι τον ξαναπλησιάζουν, αρχίζει να συναναστρέφεται με το ίδιο κακό περιβάλλον και παρασύρεται.
Έτσι κα πάλι αναγκάζεται να κλέψει και ξαναμπαίνει στη φυλακή. Αυτοί οι κρατούμενοι είναι «υδριματοποιημένοι κρατούμενοι» όπου σε αυτούς έχουμε έντονη την απώλεια προσωπικότητας – ταυτότητας. Δεν έχουν προσωπικότητα ούτε ταυτότητα απλά αποκτούν την ταυτότητα που τους δίνει το ίδρυμα.
Έτσι λοιπόν βλέπουμε ότι η υποτροπή σε τέτοιες περιπτώσεις είναι αναπόφευκτη. Σε αυτή τη περίπτωση σημαντικό ρόλο παίζει η εργασία μέσα στη φυλακή. Θα πρέπει να υπάρχουν οπωσδήποτε εργαστήρια. Για να απασχολούνται οι κρατούμενοι, για να κουράζονται αλλά κυρίως για να ειδικεύονται κάπου και αυτό μετά να βοηθήσει στην μετέπειτα εύρεση μιας εργασίας. Άρα λοιπόν σημαντικός παράγοντας είναι η εργασία για το σωφρονισμό του ατόμου. Χωρίς εργασία δεν σωφρονίζεται το άτομο.
*Ερ.3- Η φυλακή αναπόφευκτα κατασκευάζει εγκληματίες.
Τους κατασκευάζει με τον τρόπο διαβίωσης που επιβάλλει στους κρατούμενους και με τους βίαιους καταναγκασμούς αφού η λειτουργία της βασίζεται σε κατάχρηση της εξουσίας. Και έτσι νιώθουν έντονα το αίσθημα της αδικίας και τους ωθεί σε δημιουργία ανυπότακτο χαρακτήρα. Πιστεύεται πραγματικά ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των κρατουμένων έχουν αποκτήσει ανυπότακτο χαρακτήρα λόγω των προαναφέρονταν αιτιών;; Με βάση την εμπειρία σας στο χώρο.
Απ.- Δεν πιστεύω ότι φταίει αυτό. Διότι οι φύλακες στις μέρες μας δύσκολα θα φερθούν άσχημα σε κρατούμενο δύσκολο θα κάνουν κατάχρηση της εξουσίας διότι αυτό έχει αι κυρώσεις και θα τιμωρηθούν αν διαπιστωθεί κάτι τέτοιο. Και έτσι δεν νομίζω ότι για τον ανυπότακτο χαρακτήρα των κρατούμενων φταίνε οι φύλακες ή οι υπεύθυνοι. Νομίζω πώς ότι το ίδιο το σωφρονιστικό σύστημα κατασκευάζει εγκληματίες όπως υποστηρίζει και ο Φουκώ και όχι η διοίκηση.
Έκτος από αυτό πλέον οι περισσότεροι φύλακες είναι αρκετά μορφωμένοι με ανώτερα πτυχία και δεν νομίζω ότι προβαίνουν σε τέτοιου είδους πράξεις. Γενικά το σύστημα πιστεύω ότι εξοργίζει τους ίδιους τους κρατούμενους και όχι τόσο οι φύλακες που απλά κάνουν την δουλειά τους.
*Ερ.4- Έχουμε παρατηρήσει ότι το ανειδίκευτο προσωπικό στις φυλακές οι ελλείψεις στις κτιριακές εγκαταστάσεις, αναλογικά με τους φυλακισμένους αλλά και ελλείψεις σε ειδικούς επιστήμονες δημιουργεί εκρηκτική ατμόσφαιρα στις φυλακές, με αποτέλεσμα συχνά να ακούμε να γίνονται εξεργέσεις κρατουμένων και μάλιστα πολύ πρόσφατα.
Ποια είναι τα πρώτα βασικά πράγματα που θα πρέπει αν αλλάξουν για τη βελτίωση των συνθηκών;
Απ.- Κυρίως οι κτιριακές εγκαταστάσεις είναι το πρόβλημα στη σημερινή εικόνα των φυλακών. Είναι μεγάλες οι ελλείψεις στα κτίρια αναλογικά με τους κρατούμενους. Φανταστείτε ότι εδώ στις δικαστικές φυλακές έχουμε 160 τροφίμους και 120 κρεβάτια με αποτέλεσμα πολλοί από αυτούς να κοιμούνται σε στρώματα και να στοιβάζονται 10-20 άτομα σε ένα θάλαμο.
Έτσι έχει δώσει αρκετά προνομία διαδικαστικά αλλά και προνόμια διαβίωσης για να καλύψει αυτές τις κτιριακές ελλείψεις. Ωστόσο ειδικευμένο προσωπικό και ειδικούς επιστήμονες έχουν όλα τα μεγάλα καταστήματα κράτησης εκτός από τα μικρά όπως αυτό εδώ. Σημαντικό βέβαια θα είναι οι φύλακες έχουν κάποιες βασικές γνώσεις ψυχολογίας, αυτό θα βοηθούσε πολύ πιστεύω. Επίσης καταλυτικός παράγοντας είναι να υπάρχουν σε όλα τα καταστήματα κράτησης επαρκή εργαστήρια για να μπορούν να έχουν όλοι οι κρατούμενοι την δυνατότητα να εργάζονται και να αποκτούν μια εξειδίκευση για να μπορούν να εργαστούν αργότερα όταν αποφυλακιστούν.
Μια έτσι αποτελεσματική ιδέα προς αυτή την κατεύθυνση θα ήταν να δημιουργηθούν εργοστάσια που να δουλεύουν αποκλειστικά και μόνο κρατούμενοι που να κάνουν διάφορες εργασίες για τις ανάγκες της φυλακής, π.χ. να κατασκευάζουν τα στρώματα τους, τα κρεβάτια τους και γενικά τέτοιου είδους εργασίες. Βέβαια δεν ξέρω κατά πόσο είναι εφικτό να γίνει αυτό στη πράξη.
