ο μηχανισμός των Αντικυθήρων. Το δικό τους GPS (Σύστημα Παγκόσμιου Εντοπισμού Θέσης) φαίνεται πως είχαν οι αρχαίοι, σύμφωνα με τους επιστήμονες του Εργαστηρίου Αστροφυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Πρόκειται για τον πολύ γνωστό σε όλους Μηχανισμό των Αντικυθήρων, ο οποίος μπορούσε να προσδιορίζει το γεωγραφικό μήκος κάθε περιοχής
και να χρησιμεύει στη δημιουργία αξιόπιστων χαρτών από τον 2ο αιώνα π.Χ.Αφού εκείνη την εποχή δεν υπήρχε ούτε το Γκρίνουιτς ούτε ο Ισημερινός, οι Έλληνες αστρονόμοι είχαν προσδιορίσει έναν μεσημβρινό ο οποίος διερχόταν από τη Ρόδο και την Αλεξάνδρεια και ο οποίος χρησιμοποιείτο για να υπολογίζεται η απόσταση και η θέση διαφόρων προορισμών.
Σύμφωνα με τον διευθυντή του Εργαστηρίου Αστροφυσικής, Ξενοφώντα Μουσά, με τον τρόπο αυτό και με τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων, δημιουργούνταν αξιόπιστοι χάρτες που περιλάμβαναν νέες περιοχές.
Ο Μηχανισμός μπορούσε να προσδιορίζει το γεωγραφικό μήκος διαφόρων περιοχών αξιοποιώντας την εύρεση της θέσης της Σελήνης στον ουρανό. Πιο συγκεκριμένα, όταν ένα πλοίο ξεκινούσε από τη Ρόδο με σκοπό να μετρήσει το γεωγραφικό μήκος στις Συρακούσες ή στο Γιβραλτάρ, ο πλοηγός όριζε στον μηχανισμό τη θέση της Σελήνης όπως αυτή φαινόταν στον ουρανό της περιοχής απ΄ όπου σάλπαρε, δηλαδή τη Ρόδο.
Έβρισκε λοιπόν τη θέση της Σελήνης σε σχέση με τη θέση κάποιου λαμπρού αστεριού που εκείνη την ώρα έβλεπε. Όταν έπειτα από λίγες ημέρες το πλοίο βρισκόταν στις Συρακούσες ή στο Γιβραλτάρ, ο πλοηγός μετρούσε τη διαφορά θέσης της Σελήνης ανάμεσα στην πρόβλεψη του μηχανισμού, που τους έδειχνε πού είναι η Σελήνη στη Ρόδο και την πραγματική θέση της Σελήνης που έβλεπαν στον ουρανό.
Από τη διαφορά που προέκυπτε καθόριζε το γεωγραφικό μήκος της περιοχής όπου βρισκόταν.
πηγή; Newsroom ΔΟΛ,Τα Νέα
Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων (Αστρολάβος)
Το 1900 σφουγγαράδες από τη Σύμη που βουτούσαν κοντά στο ακρωτήρι «Βλυχάδια» των Αντικυθήρων ανακάλυψαν ένα αρχαίο ναυάγιο που μετέφερε έργα τέχνης της αρχαιότητας. Έναν χρόνο αργότερα άρχισε η ανέλκυση των ευρημάτων με τη συνδρομή του Πολεμικού Ναυτικού και του Υπουργείου Παιδείας.
Τα ευρήματα αποδείχτηκαν εκπληκτικά: γλυπτά απαράμιλλης τέχνης (όπως ο «Έφηβος των Αντικυθήρων»), αρχιτεκτονικά μέλη και ένα περίπλοκο αντικείμενο αποτελούμενο από τροχούς και γρανάζια. Οι αρχαιολόγοι της εποχής χρονολόγησαν το ναυάγιο στα 80 π.Χ. και χαρακτήρισαν το αντικείμενο αυτό «Αστρολάβο».
Χρειάστηκε να περάσει μισός αιώνας περίπου προτού ο Αμερικανός καθηγητής Ντέρεκ Πράις, σε συνεργασία με τον Έλληνα φυσικό από τον Δημόκριτο, Χαράλαμπο Καράκαλο, ξεκινήσουν τη συστηματική μελέτη του αντικειμένου.
Τα πρώτα αποτελέσματα της μελέτης αυτής δημοσιεύθηκαν μόλις το 1974 και απέδειξαν ότι το αντικείμενο αυτό δεν ήταν ένας απλός αστρολάβος.
Αποτελείτο από ένα ξύλινο κουτί μέσα στο οποίο βρισκόταν ένα σύστημα από 32 οδοντωτούς τροχούς (γρανάζια) διαμέτρου από 9 μέχρι 132 χιλιοστά. Με τη βοήθεια ενός χειροκίνητου άξονα που διαπερνούσε τις πλευρές του κουτιού οι τροχοί αυτοί μπορούσαν να κινούνται και μάλιστα με διαφορετική ταχύτητα ο καθένας.
Η κίνηση των τροχών μεταδιδόταν σε δείκτες που κινούνταν επάνω σε διαβαθμισμένες μεταλλικές πλάκες που κάλυπταν την εξωτερική επιφάνεια του κουτιού και οι οποίες έφεραν επιγραφές με ονόματα αστερισμών όπως ΠΛΕΙΑΣ, ΛΥΡΑ, ΑΕΤΟΣ, ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ, ΤΑΥΡΟΣ, ΑΦΡΟΔΙΤΗ, ΗΛΙΟΣ, ΔΙΔΥΜΟΙ, κ.λπ.
Στις δύο πλευρές του οργάνου υπήρχαν ομόκεντροι δίσκοι σχετιζόμενοι μεταξύ τους και επίσης ενεπίγραφοι. Ο μεγαλύτερος δίσκος της μπροστινής επιφάνειας ήταν χωρισμένος σε μαθηματικές υποδιαιρέσεις που αντιστοιχούσαν στους μήνες του έτους.
Σε άλλους δίσκους σημειώνεται η κίνηση του Ηλίου και η κίνηση των αστέρων. Ο μηχανισμός, η λειτουργία του οποίου φαίνεται ότι βασιζόταν στα βαβυλωνιακά μαθηματικά, χρησίμευε στην παρατήρηση της κίνησης των αστέρων και των αστερισμών και στον καθορισμό των φάσεων της Σελήνης.
Ήταν εκπληκτικό όχι μόνο για την πολυπλοκότητα και την ακρίβεια της σύλληψης, αλλά και για την εκτεταμένη χρήση του διαφορικού γραναζιού, του οποίου αποτελεί απτό δείγμα πρώτης χρήσης. Εξαιτίας της συνθετότητας των υπολογισμών που επέτρεπε να γίνουν, ο μηχανισμός αποκαλείται και «Υπολογιστής των Αντικυθήρων».
Σήμερα εκτίθεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο των Αθηνών με αριθμό εκθέματος Χ 15087, ενώ οι έρευνες για τον τρόπο κατασκευής και λειτουργίας του συνεχίζονται.
Πρόσφατα, η διεθνής εξειδικευμένη ομάδα που τον μελετά με τη χρήση των πλέον προηγμένων τεχνολογιών, δήλωσε πως ο μηχανισμός των Αντικυθήρων είναι «το πολυπλοκότερο υπολογιστικό αστρονομικό εργαλείο της αρχαιότητας (1ος αιώνας πΧ)».
Η ομάδα δηλώνει ενθουσιασμένη από την «άκρως ενδιαφέρουσα περίοδο στα χρονικά της επιστημονικής έρευνας» που βιώνει, με την προοδευτική αποκάλυψη των μυστικών κατασκευής και λειτουργίας του μηχανισμού, η οποία αναμένεται να ολοκληρωθεί τον Νοέμβριο 2006.
Για το ιστορικό του μηχανισμού και τα θεαματικά αποτελέσματα της μελέτης του μίλησε η ερευνητική ομάδα σε εκδήλωση που διοργάνωσε την Τρίτη 30 Μαΐου 2006 το Μορφωτικό Ίδρυμα της Εθνικής Τράπεζας (ΜΙΕΤ). Η ομάδα συγκροτήθηκε πρόσφατα, τελεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού και την χρηματοδότηση του Ιδρύματος Leverhulme UK.
Αποτελείται από τον αστρονόμο Μάικ Έντμουντς και τον μαθηματικό Τόνι Φρεθ, τον αστρονόμο Ιωάννη Σειραδάκη, τον αστρονόμο Ξενοφώντα Μουσά, τον φυσικό εξειδικευμένο στην ανάλυση ιστορικών αντικειμένων Ιωάννη Μπιτσάκη, τη χημικό Ελένη Μάγκου, την αρχαιολόγο μουσειολόγο Μαίρη Ζαφειροπούλου και τον φιλόλογο παλαιογράφο Αγαμέμνονα Τσελίκα.
Όπως ήταν φυσικό ο Μηχανισμός από την αρχή κίνησε το ενδιαφέρον των ερευνητών, οι οποίοι λειτούργησαν βάσει παλαιότερων μελετών. Οι ομιλητές υπογράμμισαν την ενεργή στήριξη από το 2005 δύο εταιρειών παγκοσμίου κύρους: της Hewlett Packard και της X-Tek Systems UK με εξειδικευμένους καθηγητές.
Με τη χρήση του πρωτοπόρου τομογράφου της X-Tek βάρους 8 τόνων αποκαλύφθηκαν για πρώτη φορά, από πτυχές του εσωτερικού του μηχανισμού, επιγραφές πάχους ενός δέκατου του χιλιοστού με σημαντικά δεδομένα για την εσωτερική δομή με τα περίπλοκα γρανάζια και τους άξονες.
«Οι αποκαλύψεις των επιγραφών» σημείωσε ο κ. Μπιτσάκης «φωτίζουν την έρευνα και συμπληρώνουν το τρισδιάστατο πάζλ». Ενδεικτικά είπε: «Οι λέξεις ‘χρυσό σφαιρίδιο’, όπως και πολλές άλλες που διαβάστηκαν, αποτελούν οδηγίες για το τι δείχνει το συγκεκριμένο σημείο. Βήμα-βήμα θα γίνει η αποκάλυψη, αποκαλύπτεται ο μηχανισμός» συμπλήρωσε.
Από την πλευρά του ο κ. Μουσάς, και με αφορμή τις επιγραφές που έχουν αναγνωστεί, δηλώνει με βεβαιότητα ότι πρόκειται για εγχειρίδιο χρήσης αστρονομικού υπολογιστή παρόμοιου με το «πλανητάριο» και τη «Χρυσή Σφαίρα» του Αρχιμήδη, όπως αναφέρει ο Πλάτωνας, και κανενός άλλου στα 1300 μεταγενέστερα χρόνια.
πληροφορίες ;antikythera-mechanism από τον 5ο Τόμο της «Ιστορίας των Ελλήνων», εκδόσεις ΔΟΜΗ, σελ. 210 και 489 – 490.
