By Χρήστος Φράγκου Crash test για το πολιτικό σύστημα και ιδιαίτερα για τη Νέα Δημοκρατία η ένταξη των Βαλκανίων στις Ευρωατλαντικές δομές Με την οικονομία να εδραιώνει αναπτυξιακή δυναμική, τις σχέσεις κυβέρνησης εταίρων και θεσμών να είναι σταθερά βελτιούμενες και τις διεργασίες σε Ευρωπαϊκό επίπεδο να απαιτούν πολιτική σταθερότητα, τα περιθώρια αναταράξεων στην Ελλάδα, λόγω οικονομικών αρρυθμιών, όπως συνέβαινε στο παρελθόν, είναι περιορισμένα. Δεν ισχύει το ίδιο όμως για τα εθνικά θέματα, τα οποία ανεβαίνουν στην κορυφή της πολιτικής ατζέντας και στην επικαιρότητα, καθώς η αντιπαράθεση NATO-Ρωσίας οδηγεί σε επίσπευση διαδικασιών ένταξης των γειτονικών χωρών στον Ευρωατλαντικό άξονα, ενώ οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή δίνουν νέα δυναμική στις σχέσεις ΕΕ-ΗΠΑ με την Τουρκία.
Το σκηνικό είναι αρκούντως πολυπαραγοντικό και εξ ορισμού ευμετάβλητο, με τη Ρωσία να εισέρχεται σε έτος εκλογών, τον Ντόναλντ Τραμπ να αποκτά πλέον τα ηνία της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής και να επιβάλλει ρυθμό, ενώ παρακάμπτει μηχανισμούς και προσεγγίζει τον Βλάντιμιρ Πούτιν, η κατάσταση περιπλέκεται έτι περαιτέρω. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι το αμερικανικό think tank Council on Foreign Relations, όπως και το ευρωπαϊκό Carnegie προβλέπουν εντάσεις στα Βαλκάνια και απευθύνουν έκκληση για ολοκληρωμένες και “αεροστεγείς” πολιτικέςπου θα καλύψουν το έλλειμμα εμπιστοσύνης και θα θέσουν τις βάσεις για μια νέα σχέση μεταξύ του NATO και της ΕΕ και των δύο τους με την πλέον ταλανισμένη γειτονιά στης Ευρώπης.
Κεντρικός παράγοντας για τη σταθεροποίηση της περιοχής είναι η Ελλάδα, οι σχέσεις της οποίας με Αλβανία, πΓΔΜ, Κόσοβο, Σερβία και Τουρκία αποτελούν κλειδί για την ενταξιακή πορεία των χωρών αυτών σε NATO και Ευρωπαϊκή Ένωση. Για να μπορέσει όμως η Ελλάδα να παίξει το ρόλο της, συμβάλλοντας καθοριστικά στην ταχεία αναδιάταξη του σκηνικού στην περιοχή, χρειάζεται πολιτική σταθερότητα, η οποία βασίζεται εν μέρει στη βελτίωση των οικονομικών προοπτικών, εξαρτάται όμως και από τη δυνατότητα του συνόλου του πολιτικού συστήματος να κινηθεί συντεταγμένα στα μείζονα ζητήματα του ονοματολογικού της πΓΔΜ, της Αλβανίας, των σχέσεων με την Τουρκία.
Στόχος είναι να διασφαλιστεί ανάδειξη της Ελλάδας σε πόλο σταθερότητας στην περιοχή, γεγονός που θα αποτρέψει υψηλού ρίσκου επεμβάσεις ξένων δυνάμεων με τη χρήση εργαλείων όπως η προπαγάνδα μέσω των Media και η πολιτική αποσταθεροποίηση.
Crash test για τη Νέα Δημοκρατία η ένταξη της πΓΔΜ στο NATO
Με δεδομένη τη συμπαγή κυβερνητική πλειοψηφία, τη δεδηλωμένη διάθεση του ΣΥΡΙΖΑ για άμεση λύση στον ονοματολογικό της πΓΔΜ, όπως αυτή έχει εκφραστεί από τον υπουργό Εξωτερικών, Νίκο Κοτζιά, την πρόθεση για ενεργό συμβολή στην εξομάλυνση σχέσεων Τουρκίας-ΕΕ, όπως φάνηκε από την πρόσκληση και την επίσκεψη του Ταγίπ Ερντογάν στην Αθήνα αλλά και την προώθηση των ενταξιακών διαδικασιών στην Αλβανία, το μπαλάκι για τη διατήρηση της πολιτικής σταθερότητας περνάει στη Νέα Δημοκρατία.
Το ονοματολογικό της πΓΔΜ αναδεικνύεται, όπως όλα δείχνουν, σε μείζον γεωπολιτικό θέμα για το 2018, επηρεάζοντας τις σχέσεις της Ελλάδας με τους Ευρωπαίους εταίρους, τις ΗΠΑ και το NATO. Το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης καλείται να περάσει με επιτυχία το προ-κυβερνητικό τεστ συμβάλλοντας στην ολοκλήρωση των διαδικασιών ένταξης της πΓΔΜ στο NATO και την επανέναρξη της διαδικασίας προσέγγισης με την ΕΕ. Από την σκοπιά των εταίρων της Ελλάδας, η επιτυχής διευθέτηση του κρίσιμου μετώπου ανάγεται σε crash test εμπιστοσύνης, τόσο με την κυβέρνηση όσο και με την αντιπολίτευση, ενώ μπορεί να αποτελέσει και ευκαιρία για αναβάθμιση του ρόλου της χώρας στην ευρύτερη περιοχή.
Ωστόσο, για τη Νέα Δημοκρατία η κατάσταση είναι αρκετά πιο περίπλοκη απ όσο φαίνεται, καθώς -όπως φάνηκε στο συνέδριο- τόσο ο Αντώνης Σαμαράς, όσο και ο Κώστας Καραμανλής διατηρούν έλεγχο επί της βάσης του κόμματος, ενώ η πρωτοβουλία του Κυριάκου Μητσοτάκη να “κόψει” από την κεντρική σκηνή τη Ντόρα Μπακογιάννη αποδυναμώνει τη θέση των μετριοπαθών και τους διαύλους επικοινωνίας με τις ευρωατλαντικές δομές.
Υπ αυτό το πρίσμα, οι εταίροι της Ελλάδας φαίνεται να εκφράζουν πρόδηλα τις ανησυχίες τους, καθώς ο Αντώνης Σαμαράς είναι αυτός που μπλόκαρε την αναγνώριση της πΓΔΜ, στις αρχές της δεκαετίας του 1990, ρίχνοντας την κυβέρνηση Μητσοτάκη. Ο Κώστας Καραμανλής είναι αυτός που διέκοψε τη νέα προσπάθεια ένταξης της πΓΔΜ στο NATO το 2008, οδηγώντας τη γειτονική χώρα στην αγκαλιά της Ρωσίας.
Το σκηνικό περιπλέκεται από τις εν υπνώσει σχέσεις της Ρωσίας με το ελληνικό μιντιακό σύστημα καθώς και από τις ενδεχομένως ad hoc συνεργασίες, καθώς νεόκοποι εκδότες φαίνεται να αναζητούν απεγνωσμένα εξωτερικές στηρίξεις, σε βαθμό που κάτι τέτοιο μπορεί να αποδειχθεί επικίνδυνο ακόμα και μοιραίο, αν συνδυαστεί με αποσταθεροποιητικές τάσεις στο εσωτερικό της Νέας Δημοκρατίας.
CFR: Τα φαντάσματα των Βαλκανίων θα ξυπνήσουν το 2018 Υψηλό κίνδυνο κλιμάκωσης εντάσεων, εξτρεμιστικής βίας, πολιτικής αποσταθεροποίησης και διάρρηξης κοινωνικών ιστών στα Βαλκάνια, βλέπει το αμερικανικό think tank Council on Foreign Relations (CfR), στην ετήσια έκθεση προβλέψεων για την επόμενη χρονιά, καθώς η αντιπαράθεση NATO-Ρωσίας εντείνεται και οι δράσεις που αναλαμβάνονται από Βρυξέλλες και Ουάσιγκτον κρίνονται επιεικώς ανεπαρκείς για την άμεση και αποτελεσματική σταθεροποίηση της περιοχής.
Από την άλλη πλευρά η Μόσχα έχει καταστήσει σαφές, με τις πρόσφατες ενέργειες της σε πΓΔΜ, Μαυροβούνιο Σερβία και τη Δημοκρατία Σέρπσκα και χρησιμοποιώντας ad hoc το μακρύ χέρι της Τουρκίας στην περιοχή, ότι δεν σκοπεύει να παραδοθεί αμαχητί.
Το CfR προειδοποίησε συγκεκριμένα για την «κλιμάκωση των εντάσεων ή της εξτρεμιστικής βίας στα Βαλκάνια – Αλβανία, Βοσνία και Ερζεγοβίνη, Κροατία, Κοσσυφοπέδιο, Μακεδονία, Μαυροβούνιο και Σερβία – που οδήγησαν σε πολιτική αστάθεια και ένοπλες συγκρούσεις» αξιολογώντας την πιθανότητα ως μέτρια. Ενώ θεωρεί περιορισμένες εν δυνάμει επιπτώσεις σε αμερικανικά συμφέροντα.
Η επιμονή όμως της Ευρώπης σε μια “hands off” προσέγγιση, με κεντρικό μήνυμα υλοποιείστε τα προαπαιτούμενα και… βλέπουμε, δυσχεραίνει το έργο των πολιτικών και ενισχύει το ενδεχόμενο αποσταθεροποίησης χωρών.
Σε αυτή ακριβώς την παραδοχή βασίζεται η αξιολόγηση του κινδύνου στο επίπεδο “Tier ΙΙΙ”, από το CFR, αναγνωρίζοντας ότι η οικονομική ύφεση και η κοινωνική αποσύνθεση έχουν επιφέρει βαριά πλήγματα στην περιοχή, ενώ η ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση σχέδιο μακράς πνοής. Αποτέλεσμα: οι πολιτικοί ηγέτες των Βαλκανίων να διστάζουν να αναλάβουν το συνεπακόλουθο πολιτικό κόστος σκληρών μεταρρυθμίσεων που απαιτούνται για την εκπλήρωση της προοπτικής ένταξης στην ΕΕ και το NATO.
Η πολιτική αστάθεια και οι ένοπλες αντιπαραθέσεις είναι μια διαχρονική πραγματικότητα στα Βαλκάνια, συνεπώς δεν χρειάζεται κρυστάλλινη σφαίρα που να υποδεικνύει ότι υπάρχει κίνδυνος ένοπλων συγκρούσεων και εξτρεμιστικής βίας σε μια περιοχή που έχει ήδη δει μια επίθεση στο κοινοβούλιο της πΓΔΜ, παραστρατιωτικές ομάδες που διασχίζουν τα σύνορα από το Κοσσυφοπέδιο, απειλές για δημοψήφισμα ανεξαρτησίας στη Δημοκρατία Σέρπσκα κατά παράβαση τις ειρηνευτικές συμφωνίες του Ντέιτον, ενώ βιώνει την επιστροφή μαχητών που πολέμησαν στο πλευρό του ISIS, των εθνικιστών στην Ουκρανία και ακόμα προσπαθεί να “χωνέψει” την καταδίκη του Ράτσκο Μλάντιτς.
Η αντιπαράθεση NATO-Ρωσίας για τον καθορισμό σφαιρών επιρροής στην περιοχή να εντείνεται ιδιαίτερα, μετά την ένταξη του Μαυροβουνίου στη Βορειοατλαντική Συμμαχία, τη δίκη για ρωσόφιλων εθνικιστών για απόπειρα δολοφονίας του πρώην πρωθυπουργού και την παρολίγον αποσταθεροποίηση της πΓΔΜ. “Μπαρούτι μυρίζει” και στη Βοσνία, η οποία επίσης είναι στη λίστα κινδύνου του CfR, καθώς οι Σερβοβόσνιοι αντιδρούν στην ένταξη της Βοσνίας στο NATO και επιμένουν στο δόγμα στρατιωτικής ουδετερότητας.
Η Ευρώπη την ίδια ώρα που καταβάλει εκ νέου προσπάθεια προσέγγισης και ενσωμάτωσης των Βαλκανίων, ταλανίζεται από τις αντιδράσεις των νέων χωρών -του πρώην ανατολικού μπλοκ- και την άνοδο της ακροδεξιάς στην Κεντρική Ευρώπη, αντιθέσεις που έχουν σαφή επίδραση στην πολιτική διεύρυνσης και αντικατοπτρίζονται στις σχέσεις με τα Βαλκάνια.
Το ερώτημα που ανακύπτει είναι, αν οι Ηνωμένες Πολιτείες θα αναλάβουν εκ νέου ηγετικό-ηγεμονικό ρόλο, προσπαθώντας να επιλύσουν τα ζητήματα που ανακόπτουν την Ευρωατλαντική πορεία των βαλκανικών χωρών.
Το όνομα της πΓΔΜ, το σύνταγμα της Βοσνίας και Ερζεγοβίνης, η αδυναμία εισδοχής του Κοσόβου στον ΟΗΕ και η παρέμβαση της Ρωσίας στη βαλκανική πολιτική είναι θέματα που θα μπορούσαν να επιλυθούν ευκολότερα με την εμπλοκή της Ουάσιγκτον παρά χωρίς αυτήν, αναφέρει σε ανάλυσή του ο Daniel Serwer, διευθυντής σπουδών στο τμήμα Διαχείρισης Κρίσεων στο πανεπιστήμιο Johns Hopkins.
Η απάντηση βρίσκεται σε αυτά τα δύο επίπεδα προτεραιοτήτων πρόληψης που βρίσκονται πάνω από τα Βαλκάνια στην κατάταξη του CFR.
Οι Αμερικανοί διπλωμάτες βρίσκονται υπό ασφυκτική πίεση σε μέτωπα όπως η Βόρεια Κορέα, οι ρωσικές παρεμβάσεις στην Ανατολική Ευρώπη, η κυβερνοασφάλεια, το Ιράν, τη θάλασσα της Νότιας Κίνας και την εσωτερική τρομοκρατία. Παράλληλα, στη λίστα κινδύνων της Ουάσιγκτον ακολουθούν, το οργανωμένο έγκλημα στο Μεξικό, οι αποσχιστικές ομάδες στην Ουκρανία, οι φιλοδοξίες ανεξαρτησίας του Κουρδιστάν, η σύγκρουση μεταξύ Ισραήλ και Παλαιστίνης και πολλά άλλα πιθανά προβλήματα με μεγαλύτερο αντίκτυπο στα συμφέροντα των ΗΠΑ από τα Βαλκάνια.
Υπ αυτό το πρίσμα, ακόμα και η επιστράτευση νέου ειδικού απεσταλμένου στην περιοχή ή η μεταφορά αρμοδιοτήτων στον αντιπρόεδρο Μάικ Πενς δύσκολα θα φέρουν άμεσα και απτά αποτελέσματα.
Συνεπώς οι χώρες των Βαλκανίων θα πρέπει να αναζητήσουν λύσεις εκ των ενόντων και να αποτανθούν σε Βρυξέλλες και Ουάσιγκτον με λύσεις-πακέτο, επιζητώντας εφαρμοστικό μηχανισμό και πλαίσιο.crisismonitor
