Λευκωσία.- Του Γιάννη Αντωνίου
Οι παρατηρητικοί θα πρόσεξαν ότι η ειδική αντιπρόσωπος του γενικού γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο, Λίζα Μπάτενχαϊμ, δεν ακολούθησε την παράδοση που θέλει τον μεσολαβητή να επισφραγίζει τη συνάντηση κορυφής με «σταυρωτή» χειραψία των δύο ηγετών.
Περιορίστηκε σ’ ένα χαμόγελο προφανώς γιατί, ως έμπειρη διπλωμάτης που είναι, αντιλαμβάνεται ότι δύο άνθρωποι που χρειάζονται τέσσερις μήνες για να συντάξουν ένα κείμενο αρχών δύσκολα μπορούν να καταλήξουν σε συνολική συμφωνία σ’ ένα τόσο πολύπλοκο θέμα, όπως είναι το Κυπριακό.
Οι δε προληπτικοί μπορεί να θυμούνται ότι όπως στη συνάντηση της περασμένης Τρίτης μεταξύ Αναστασιάδη-Έρογλου στο ερειπωμένο αεροδρόμιο Λευκωσίας, όπου συμφώνησαν τη χιαστή διαπραγμάτευση των συνομιλητών τους, έτσι και στο κρίσιμο ραντεβού Τάσσου Παπαδόπουλου-Ραούφ Ντενκτάς στη Νέα Υόρκη με τον γ.γ. Κόφι Ανάν το ημερολόγιο έγραφε 11 Φεβρουαρίου.
Πέρασαν δέκα ακριβώς χρόνια από τότε που οι Τάσσος-Ντενκτάς ύστερα από τριήμερες διαβουλεύσεις κατέληξαν σ’ ένα κοινό κείμενο, με το οποίο συμφώνησαν «να διαπραγματευτούν με καλή πίστη στη βάση του Σχεδίου του για επίτευξη συνολικής λύσης μέσω χωριστών και ταυτόχρονων δημοψηφισμάτων πριν από την 1η Μαΐου 2004».
Εξουσιοδότησαν επίσης τον γ.γ. σε περίπτωση που δεν συμφωνούσαν σε κοινά αποδεκτό κείμενο, να συγκαλέσει συνάντηση των δύο πλευρών με τη συμμετοχή Ελλάδας και Τουρκίας για γεφύρωση των διαφορών, εκχωρώντας στον ίδιο το δικαίωμα επιδιαιτησίας.
Μία δεκαετία μετά το σκηνικό δείχνει να είναι το ίδιο. Τα επιχειρήματα που ακούγονται στη δική μας πλευρά (αλλά και στην αντίπερα όχθη της πράσινης γραμμής), στη συντριπτική τους πλειοψηφία μοιάζουν να βγαίνουν από το παρελθόν. Τα «δίδυμα» στα τηλεοπτικά πάνελ και στις ραδιοφωνικές εκπομπές παραμένουν σχεδόν απαράλλαχτα, με αφετηρία το «ναι» και το «όχι» του 2004, σαν να μην πέρασε μία μέρα από τότε. Κι όμως τίποτα δεν είναι ίδιο. Οι αλλαγές που σημειώθηκαν καθιστούν τα δεδομένα εντελώς διαφορετικά, ιδιαίτερα στον τομέα της οικονομίας.
Βήματα πάνω σε ερείπια
Ένα από τα κυρίαρχα επιχειρήματα του Προέδρου Τάσσου Παπαδόπουλου εναντίον του Σχεδίου Ανάν ήταν οι αρνητικές συνέπειες που θα είχε στην οικονομία. «Η όλη δομή του Σχεδίου θα οδηγήσει, αν όχι σε κατάρρευση της κυπριακής οικονομίας, σίγουρα σε σοβαρή οικονομική κρίση και επιπτώσεις στο βιοτικό επίπεδο των Ελληνοκυπρίων που με τόσες θυσίες οικοδομήσαμε», είπε στο διάγγελμά του ο Τ. Παπαδόπουλος τη Μεγάλη Τετάρτη 7 Απριλίου 2004, ζητώντας από τον λαό ένα ηχηρό «όχι».
Ο Πρόεδρος Αναστασιάδης μπαίνει στη διαπραγμάτευση πατώντας πάνω σε ερείπια. Η χώρα βρίσκεται στον Μηχανισμό Στήριξης και είναι εξαρτημένη από τους διεθνείς δανειστές της το δε χρηματοπιστωτικό σύστημα προσπαθεί να ξεπεράσει το σοκ. Ένα χρόνο μετά την εκλογή του, με τις πληγές της οικονομίας να παραμένουν ανοικτές ο Πρόεδρος καλείται να διαχειριστεί το Κυπριακό με την προσδοκία ότι η έναρξη συνομιλιών και η δημιουργία προϋποθέσεων για λύση θα δώσει ώθηση στην προσπάθεια για ανάκαμψη της αγοράς.
Το 2004 υπήρχε ο καταλύτης της ένταξης στην Ε.Ε., που ήταν ένα σημαντικό κίνητρο για την Κύπρο και την Τουρκία, κυρίως όμως για τους Τ/κ που ξεσηκώθηκαν κατά του Ντενκτάς, ο οποίος παραμερίστηκε, κάτι που η δική μας πλευρά δεν αξιοποίησε όσο θα έπρεπε. Σήμερα το κίνητρο αυτό δεν υφίσταται, υπάρχει όμως ένας άλλος καταλύτης, τα πλούσια, ως φαίνεται, ενεργειακά αποθέματα στη θάλασσα της Κύπρου. Ο συγκεκριμένος καταλύτης ενεργοποίησε το ενδιαφέρον των κυρίαρχων παικτών της παγκόσμιας σκηνής, με προεξάρχουσα την Ουάσιγκτον.
Το ζητούμενο πλέον είναι πόσο αποτελεσματικές θα είναι οι πιέσεις των Αμερικανών προς την πλευρά της Άγκυρας για να προβεί σε παραχωρήσεις τέτοιες που θα ωθούν προς την κατεύθυνση της λύσης. Ή καλύτερα, σε παραχωρήσεις που θα επιτρέπουν στον Πρόεδρο Αναστασιάδη να δεχθεί την προτεινόμενη λύση και να τη θέσει ενώπιον του λαού.
Πολλαπλά μέτωπα
Σε αντίθεση με τον Πρόεδρο Παπαδόπουλο που είχε την πολυτέλεια να επικαλεστεί το αβέβαιο αύριο, υποσχόμενος τη διαφύλαξη της ευημερίας που υπήρχε τότε, ο Πρόεδρος Αναστασιάδης ξεκινάει την προσπάθεια από εντελώς διαφορετική αφετηρία, προσβλέποντας στην οικονομική ανάκαμψη μέσω της λύσης ή της προοπτικής της λύσης.
«Με λίγα λόγια ‘‘αγοράζουμε ελπίδα’’, με μόνο αντάλλαγμα και διασφάλιση την καλή θέληση της τουρκικής πλευράς να τηρήσει τη συμφωνία» είπε τότε ο Τάσσος, κάτι που δεν έχει την πολυτέλεια να πράξει ο νυν Πρόεδρος της Δημοκρατίας, γιατί η κατάσταση πραγμάτων είναι πολύ πιο σύνθετη από ό,τι πριν από δέκα χρόνια. Όση αλήθεια κρύβει η εκτίμηση ότι το νέο οικονομικό και κοινωνικό περιβάλλον ενδεχομένως να λειτουργήσει θετικά έναντι του πιθανού σχεδίου λύσης, άλλη τόση αλήθεια κρύβει όμως και η εκτίμηση ότι μία χώρα που είναι οικονομικά εξαρτημένη είναι και ευάλωτη σε πιέσεις, με μειωμένα τα περιθώρια ελιγμών.
Το δε κλίμα στο εσωτερικό μέτωπο απαιτεί επιδέξιους χειρισμούς από τον Πρόεδρο, ο οποίος καλείται να ακροβατήσει ανάμεσα στις υποχρεώσεις έναντι της Τρόικας και στις υποσχέσεις που έδωσε προεκλογικώς, τόσο για το Κυπριακό, όσο και για την εσωτερική διακυβέρνηση. Το μέτωπο των μετοχοποιήσεων των ημικρατικών οργανισμών μοιάζει εξίσου δύσκολο όσο και το Κυπριακό.
Οι συσχετισμοί δυνάμεων
«Δεν είμαι απαισιόδοξος, είμαι συγκρατημένα αισιόδοξος» είπε ο Πρόεδρος Αναστασιάδης στη συνέντευξη Τύπου το βράδυ της Τετάρτης, επιχειρηματολογώντας υπέρ της απόφασής του για κατάληξη επί του Κοινού Ανακοινωθέντος. Απέναντί του έχει όμως τον νέο εταίρο του, Νικόλα Παπαδόπουλο, ο οποίος βρίσκεται με το ένα πόδι στην έξοδο από την κυβέρνηση, γεγονός που σε κάθε περίπτωση αποδυναμώνει τον Πρόεδρο.
Ο Νίκος Αναστασιάδης πορεύεται με τη στήριξη του κόμματός του, του ΑΚΕΛ, εν μέρει του υπό διάλυση ΕΥΡΩΚΟ, έχοντας και τις ευλογίες του Αρχιεπισκόπου. Άγνωστη παραμένει η στάση που θα τηρήσουν οι δυσδιάκριτες δυνάμεις που ενεργοποιούνται σε τέτοιες περιπτώσεις, όπως ο επιχειρηματικός κόσμος και βεβαίως τα Μέσα Ενημέρωσης.
Το 2004 οι περισσότερες από αυτές τις δυνάμεις παρατάχθηκαν δίπλα από τον Πρόεδρο Παπαδόπουλο, πολλές εξ αυτών χρηματοδότησαν την καμπάνια του «όχι» με κυριότερο κίνητρο τη διαφύλαξη των συμφερόντων τους. Προς το παρόν ο Πρόεδρος Αναστασιάδης σε μεγάλο βαθμό τους έχει δίπλα του, ή εν πάση περιπτώσει όχι απέναντί του.
Ωστόσο, κανείς δεν μπορεί να προβλέψει τη στάση που θα τηρήσουν στη συνέχεια, όταν ενδεχομένως τα πράγματα θα μορφοποιηθούν κάπως και οι εξελίξεις θα είναι ραγδαίες. Θα παραμείνουν δίπλα του μέχρι τέλους ή θα τον εγκαταλείψουν; Την απάντηση προφανώς θα τη δώσει η οικονομία.
Από την εφημερίδα της Κύπρου «Καθημερινή της Κυριακής»
