Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου:
πότε ένας Έλληνας πολίτης αξίζει να προσφύγει σε αυτό
Συνέντευξη με τον εταίρο της δικηγορικής εταιρίας NEWLAW, Δρα Βίκτωρ Τσιλώνη
Νίκος Βάνης-Τι είναι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) και ποιος ο ρόλος του;
Το ΕΔΔΑ είναι ένα διεθνές δικαστήριο με αυξημένα εχέγγυα ασφαλείας και ορθής απονομής της δικαιοσύνης. Η Ελλάδα με την επικύρωση της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) δεσμεύτηκε απέναντι σε όλους τους Έλληνες πολίτες να σέβεται και να εγγυάται τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα που περιλαμβάνονται σε αυτή.
Όταν αυτά παραβιάζονται κάθε Έλληνας πολίτης μπορεί να απευθύνεται με βάση το άρθρο 34 της ΕΣΔΑ στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο προκειμένου να άρει την παραβίαση που υπέστη σε εθνικό επίπεδο και να εξασφαλίσει την προστασία των δικαιωμάτων του. Ο βασικός ρόλος του Δικαστηρίου είναι να διασφαλίσει ότι όλα τα κράτη-μέλη σέβονται τα δικαιώματα και τις ελευθερίες των πολιτών τους που προστατεύονται από την ΕΣΔΑ.
Πρέπει στο σημείο αυτό να υπογραμμιστεί βέβαια ότι το ΕΔΔΑ δεν υποκαθιστά τα ελληνικά δικαστήρια και την εθνική έννομη τάξη, αλλά την συμπληρώνει. Όταν τα εθνικά μέσα εξαντλούνται χωρίς δικαίωση αυτό που απομένει είναι το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ).
Νίκος Βάνης-Πότε μπορεί κάποιος να προσφύγει στο ΕΔΔΑ;
Σύμφωνα με μια πρώτη γενική οριοθέτηση ενώπιον του ΕΔΔΑ μπορεί να απευθυνθεί είτε φυσικό πρόσωπο (μεμονωμένα ή σε ομάδα) είτε και νομικό πρόσωπο, του οποίου άμεσα και προσωπικά παραβιάστηκε από την Ελλάδα μετά τις 28 Νοεμβρίου 1974 (οπότε και η Ελλάδα επικύρωσε τη Σύμβαση) κάποιο/α από τα δικαιώματα που ρητά κατοχυρώνονται στην ΕΣΔΑ.
Ενδεικτικά αναφέρεται το δικαίωμα στη ζωή, η απαγόρευση των βασανιστηρίων και της δουλείας, το δικαίωμα στην προσωπική ελευθερία, το δικαίωμα να έχει κανείς δίκαια δίκη κ.ά.
Επιπροσθέτως, η παραβίαση θα πρέπει να μπορεί να αποδοθεί σε κάποια δημόσια κρατική αρχή, αφού το ΕΔΔΑ δεν ασχολείται με υποθέσεις μεταξύ ιδιωτών.
Νίκος Βάνης-Πόσο πιθανό και εύκολο κρίνετε εσείς μια υπόθεση να ευδοκιμήσει στο ΕΔΔΑ;
Λόγω της τυπικότητας και της αυστηρότητας της διαδικασίας πολλές υποθέσεις δεν περνούν καν το στάδιο του παραδεκτού. Συγκεκριμένα, άνω του 82% των αιτήσεων απορρίπτονται στο πολύ αρχικό στάδιο του παραδεκτού, ενώ συνολικά η απόρριψη των υποθέσεων αγγίζει το 95%. Αυτό συνδέεται στενά με τις δύο βασικές διαδικαστικές προϋποθέσεις.
Πρώτον, θα πρέπει προτού αποσταλεί η αίτηση ενώπιον του ΕΔΔΑ να έχουν εξαντληθεί όλα τα εθνικά μέσα προστασίας και απονομής δικαιοσύνης. Και δεύτερον, υπάρχει ένα αυστηρό, στενό και απαραβίαστο χρονικό πλαίσιο 6 μηνών από την έκδοση της απόφασης του τελευταίου βαθμού δικαιοδοσίας σε εθνικό επίπεδο.
Φυσικά οι προϋποθέσεις δεν εξαντλούνται εδώ και χρειάζεται προσοχή σε πολλά ακόμα σημεία, τα οποία προϋποθέτουν την εμπειρία και την εξειδίκευση του δικηγόρου που θα αναλάβει τη συμπλήρωση της αίτησης.
Νίκος Βάνης-Θα μπορούσατε να μας δώσετε μια σύντομη εικόνα της Ελλάδας στο ΕΔΔΑ;
Η πρώτη υπόθεση που εκδικάστηκε και αφορούσε την Ελλάδα ήταν η υπόθεση Philis v. Greece στις 27 Αυγούστου του 1991 και έκτοτε μέχρι και σήμερα ο συνολικός αριθμός των δικαστικών αποφάσεων είναι 1.047, 935 εκ των οποίων διαπίστωσαν παραβίαση δικαιώματος.
Αυτή τη στιγμή υπάρχουν γύρω στις 1.400 συνολικά αιτήσεις που εκκρεμούν σε βάρος της Ελλάδας.
Τέλος, οφείλω να αναφέρω ότι από τον Ιανουάριο του 2021 ο κ. Ιωάννης Κτιστάκης, καθηγητής της Νομικής Σχολής του ΔΠΘ και δικηγόρος, εκλέχθηκε ως ο Έλληνας δικαστής στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, αντικαθιστώντας τον κ. Λίνο–Αλέξανδρο Σισιλιάνο μετά από μια εξαιρετική πορεία δέκα χρόνων (2011-2021).
Νίκος Βάνης-Υπάρχει, τέλος, κάτι που θα θέλατε να προσθέσετε;
Η εθνική έννομη τάξη δεν είναι αλάθητη, και όταν μια σημαντική παραβίαση δεν βρίσκει δικαίωση σε εθνικό επίπεδο, κάθε Έλληνας πολίτης έχει το αναφαίρετο δικαίωμα να καταφύγει στο ΕΔΔΑ.
Η προσφυγή όμως στο ΕΔΔΑ είναι μια κρίσιμη διαδικασία που χρειάζεται εξειδίκευση από τον δικηγόρο που θα την αναλάβει.
