“ΕΠΙΠΕΔΑ ΣΥΓΚΡΟΥΣΗΣ,ΔΙΚΑΣΤΩΝ ΔΙΚΗΓΟΡΩΝ,ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ”

Αξιότιμε Κύριε Πρόεδρε του Αρείου Πάγου
Αξιότιμοι κύριοι Πρόεδροι
Αξιότιμοι Κύριοι Πρόεδροι Δικηγορικών Συλλόγων
Αγαπητοί Συνάδελφοι,

Στο αυτοβιογραφικό του βιβλίο, ο γνωστός και σεβαστός συνάδελφος κ. Κώστας Χορομίδης,με τίτλο :”Μέρες δύσκολες και καλές” που κυκλοφόρησε πριν πέντε χρόνια,αναφερόμενος στην δικαιοσύνη την οποία υπηρέτησε επί πενήντα χρόνια και πλέον,αναφέρει χαρακτηριστικά:

“Η δικαιοσύνη ως κοινωνικός θεσμός,ως λειτουργία-εξουσία πολιτειακή,αποτελεί κοινωνικό-πολιτικό φαινόμενο,σύμφυτο της οργανωμένης κοινωνίας από τους αρχαιοτάτους χρόνους. Κοινωνικός προορισμός της είναι η ερμηνεία και εφαρμογή του δικαίου θετού ή εθιμικού, για την εξομάλυνση της κοινωνικής συμβίωσης με την αντιμετώπιση καταστάσεων που δημιουργούνται από τα αντιμαχόμενα συμφέροντα της διασπασμένης σε τάξεις κοινωνίας,αλλά ταυτόχρονα και για τη διατήρηση της υπάρχουσας κοινωνικό-οικονομικής τάξης και κρατικής δομής,της οποίας είναι τμήμα λειτουργικό…” (Κ. Χορομίδης:”Μέρες δύσκολες και καλές” εκδ. ΙΑΝΟΣ σελ. 267 κ.ε.)
Ενώ ο καθηγητής Κωνσταντίνος Μπέης,με αφορμή επιστημονικό συμπόσιο που διεξήχθη τον Δεκέμβριο του 1993 με θέμα “Αναζητώντας την ουσία της Δικαιοσύνης” και διατρέχοντας αρχαία και μεσαιωνικά κείμενα,από τον Ησίοδο, τον Όμηρο, τον Πλάτωνα, τον Ξενοφώντα,αλλά και τον Σοφοκλή και τον Αριστοφάνη,συμπεραίνει:
“Είναι φανερό,ότι οι μεταφυσικοί οραματισμοί του Σωκράτη και του Πλάτωνα για την δικαιοσύνη,ως αρετή της ανθρώπινης προσωπικότητας παρ΄ όλο που συνιστούν σταθμούς στην πορεία του ανθρώπινου πνεύματος,πάντως δεν μπορούν να είναι λογικά θεμελιωμένη βάση για την αναζήτηση της ουσίας της δικαιοσύνης ως παράγοντα δικαιικής οριοθέτησης δικαιωμάτων και υποχρεώσεων μέσα στην κοινωνική συμβίωση” (Κ. Μπέης:”Δικανικοί Διάλογοι” σελ. 11 κ.ε. ,εκδ. “Κέντρο Δικανικών Μελετών” 1994).
Δεν θα συνεχίσω να σας εκθέτω τις απόψεις Φιλοσόφων,καθηγητών ,αλλά και κορυφαίων νομομαθών,για την δικαιοσύνη,όχι μόνον,γιατί θεωρώ ότι είναι γνωστές,στο εκλεκτό ακροατήριο,αλλά και για την οικονομία του χρόνου.
Οριοθέτησα, μέσα από τις ως άνω αναφορές, αποσπάσματα-την λειτουργία της Δικαιοσύνης,όσο πιό σαφέστατα,κατά την άποψή μου μπορούσα, και κυρίως ως προς το πώς εγώ, αντιλαμβάνομαι, αυτήν την έννοια, στην καθημερινή πρακτική μου.
Βέβαια, η έννοια της Δικαιοσύνης,είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τους φορείς εφαρμογής της. Πρωτίστως με τους Δικαστές,αλλά και τους Δικηγόρους, και όλους τους υπολοίπους συντελεστές Συμβολαιογράφους,Δικαστικούς Επιμελητές, Δικαστικούς Υπαλλήλους,Υποθηκοφύλακες, Εισαγγελικούς Λειτουργούς, Σωφρονιστικούς Υπαλλήλους, και επιτρέψετε μου, να προσθέσω,σήμερα πλέον, και τους Αρμόδιους Προϊσταμένους Δημοσίων Οικονομικών Εφοριών,αλλά και Συλλογικούς Φορείς εκπροσώπησης ιδιωτικών συμφερόντων.
Δηλαδή, φορείς ιδιωτικούς, που ο νόμος έχει εκχωρήσει το δικαίωμα αντιπροσώπευσης και υπεράσπισης ατομικών δικαιωμάτων μιάς συγκεκριμένης κατηγορίας, συνήθως οικονομικών,δικαιωμάτων,αλλά και δικαιωμάτων (όπως οι ενώσεις καταναλωτών,αλλά και ο θεσμός του Διαμεσολαβητή ή του “Συνηγόρου”.
Η καταγραφή των φορέων λειτουργίας της δικαιοσύνης, κατά την γνώμη μου,σε μιά πιό διευρυμένη από την κλασσική διατύπωση της, μορφή,όπως αδρά σας ανέφερα προηγουμένως, μου δίνει την δυνατότητα, να προσδιορίσω και την έννοια της “σύγκρουσης”, που περιλαμβάνεται στον τίτλο της παρέμβασής μου.
Η “σύγκρουση” είναι πλήρως αποδεκτή και κατανοητή στο επίπεδο της κοινωνικής συμβίωσης,άλλωστε αυτή είναι που οδηγεί στην έναρξη της λειτουργίας της ίδιας της δικαιοσύνης, που καλείται να επιλύσει,ειρηνικά, οποιαδήποτε σύγκρουση που αφορά μεταξύ πολιτών, ή μεταξύ κράτους και πολίτη, ή, τέλος, μεταξύ συλλογικοτήτων και Τραπεζικών, η Ασφαλιστικών Εταιριών.
Η σύγκρουση, επομένως, είναι η αιτιώδης αφορμή για την έναρξη λειτουργίας της διαδικασίας απονομής της δικαιοσύνης. Μεταφέρει όλο το κοινωνικό φορτίο στους φορείς που εκ του Συντάγματος ,είναι επιφορτισμένοι με το δύσκολο,όχι μόνον ανθρώπινο αλλά σχεδόν υπερφυσικό, για να μην πώ θειικό έργο, της απονομής της Δικαιοσύνης,δηλαδή στους ώμους και στην συνείδηση των Δικαστών.
Και βέβαια, κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει, ότι οι Δικαστές,αλλά και οι άλλοι φορείς, και κυρίως, οι Δικηγόροι, είναι και αυτοί δέκτες όλων των κοινωνικών και οικονομικών συνθηκών που διαμορφώνονται από κοινωνικό-οικονομικούς και πολιτικούς παράγοντες. Δηλαδή τους αναγκαίους,αλλά εξωνομικούς όρους, που διαμορφώνουν την ζωή μας.
Αυτή η πραγματικότητα, τα τελευταία χρόνια, διαμορφώνεται κάτω από την γενική και κατά την γνώμη μου, αόριστη έννοια “οικονομική κρίση”. Και επιτρέψτε μου, να διευκρινίσω ότι για μένα η “οικονομική κρίση” είναι πρωτίστως “κρίση αξιών και προτεραιοτήτων” της ελληνικής κοινωνίας, η οποία αναπόδραστα, κάποια στιγμή, έλαβε και την μορφή της οικονομικής κρίσης.
Δεν θεωρώ τον εαυτό μου, αρμόδιο, να αναλύσει αυτές τις έννοιες,πολύ περισσότερο στα πλαίσια αυτής της σύντομης παρέμβασης, δεν είναι δυνατόν, να αναλυθεί το “δράμα” που βιώνει η ελληνική κοινωνία, τα τελευταία οκτώ χρόνια, και πώς αυτή επηρέασε την καθημερινότητα όλων μας.
Επισημαίνω μόνον, ότι σε αυτά τα χρόνια χάσαμε μιά ολόκληρη κωμόπολη, περίπου 7000 αυτοκτονίες. Απώλεια που μόνον με τα τραγικά χρόνια της Γερμανικής κατοχής μπορούν να συγκριθούν, για να μην αναφερθώ καθόλου, στους 400.000 εξειδικευμένους επιστήμονες που έφυγαν από την χώρα, την πλήρη καταστροφή επενδυμένων κεφαλαίων (ακίνητα και χρηματιστηριακές αξίες) που χάθηκαν, αλλά και στον πιό κρίσιμο,ίσως, παράγοντα,σε σημείο να έχουμε ένα ικανότατο ποσοστό, επίσημα καταγεγραμμένο και αναγνωρισμένο, να διαβιώνει κάτω από το όριο της φτώχειας.
Η εικόνα αυτή , συμπληρώνεται από την κατάρρευση του κοινωνικού κράτους πρόνοιας, την αποδιοργάνωση της Ανώτατης Εκπαίδευσης και βέβαια από την μαζική έλευση προσφύγων, “οικονομικών μεταναστών” και “λαθρομεταναστών”.Δηλαδή ανθρωπίνων ψυχών που αν και φορείς ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων, πνίγονται ή διαμελίζονται στην προσπάθειά τους να φτάσουν στην “Ασφαλή Αναπτυγμένη Ευρώπη”(?).
Κυρίες και Κύριοι
Σ΄ αυτήν την ζοφερή συγκυρία, καλούμαστε οι μεν δικαστές να αποδώσουν δικαιοσύνη, οι δε άλλοι φορείς,και κυρίως εμείς οι δικηγόροι, να υπερασπιστούμε τα δικαιώματα που θίγονται των πολιτών.
Και ως προς τους Δικαστές, θα μπορούσα να σταματήσω λέγοντας, ότι στο σύνολό της Ελληνική Δικαιοσύνη, όχι μόνον μέσα σ΄ αυτήν την αντάρα, στέκεται στο ύψος της και ορθοτομεί, με τις αποφάσεις της, μέσα σ ΄αυτό το ασφυκτικό, “μνημονιακό” πλαίσιο, προσπαθώντας όχι να είναι φιλοεξουσιαστική, και όχι φιλοκυβερνητική. Αλλά να κάνει πράξη τα ελάχιστα ψήγματα προστασίας δικαιωμάτων που δεν θίχτηκαν από τις Λεόντειες δανειακές συμβάσεις, που αναγκαστήκαμε να υπογράψουμε, ως κράτος,για να εξασφαλίσουμε την “δόση”, ως συλλογικοί χρήστες ναρκωτικών ουσιών.
Οσοι επιτίθενται στην Δικαιοσύνη, με αφορμή την έκδοση δικαστικών αποφάσεων, συνήθως, πολιτικά πρόσωπα ή συλλογικότητες,συνήθως, για να μην πω πάντοτε, εξυπηρετούν ίδια συμφέροντα, ή τουλάχιστον έχουν παντελή άγνοια της ίδιας της λειτουργίας της Δικαιοσύνης .Και αυτό είναι τραγικό για την ίδια την λειτουργία της Δημοκρατίας.
Από την άλλη πλευρά,εμείς οι υπερασπιστές των συμφερόντων των πολιτών, “ώριμα φρούτα της οργής”, για να θυμηθώ τον ποιητή, είμαστε και εμείς “εξοργισμένοι” σε ατομικό επίπεδο, για το τί βιώνουμε,αλλά και πολλές φορές, εκ φύσεως και θέσεως, διαπρύσιοι καταγγελτικοί, απέναντι σε οποιαδήποτε απόφαση δεν μας ικανοποιεί είτε σε επίπεδο του εντολέα μας,είτε, και πολύ περισσότερο,σε προσωπικό επίπεδο,με στενά επαγγελματικά-οικονομικά συμφέροντα.
Η σύγκρουση λοιπόν, είναι δεδομένη. Και όσο η κρίση βαθαίνει, και η φτωχοποίηση εξαπλώνεται, οι πλειστηριασμοί θα αναβάλλονται από το “κίνημα κατά των πλειστηριασμών”,ή από τις συνεχείς αποχές Δικηγόρων, Συμβολαιογράφων και Δικαστικών Επιμελητών. Αυτές όμως δεν λύνουν το πρόβλημα, απλώς το μεταθέτουν στο μέλλον.
Κυρίες και Κύριοι
Μακρηγόρησα και πρέπει να τελειώσω με τις εξής σκέψεις.
Η ελληνική δικαιοσύνη ,με την εσωτερική και λειτουργική της ανεξαρτησία, πλην ελαχίστων ανθρωπίνων εξαιρέσεων , και στα χρόνια της κρίσης και παρά τις συγκρούσεις, τις ανθρώπινες, τις τραγικές πολλές φορές σε ατομικό,βιωματικό επίπεδο, λειτουργεί και δίνει ακόμη και σήμερα, παραδείγματα άξια επαίνου. Όπως η απόφαση για την μη έκδοση των Τούρκων Αξιωματικών που ζήτησαν πολιτικό άσυλο, μετά το πραξικόπημα παρωδία στην Τουρκία.
Η ίδια η δικαιοσύνη και οι λειτουργοί της, όμως, είναι οι ίδιοι που πολλές φορές σε απλές, καθημερινές διαφορές, είναι τόσο αποστειρωμένη (περιπτώσεις εφαρμογής του Νόμου Κατσέλη, αλλά και περιπτώσεις εργατικών διαφορών) που προκαλεί την λεγόμενη κοινή γνώμη.
Στο επίπεδο, μεταξύ Δικηγόρων-Λειτουργών της Δικαιοσύνης, και Δικαστών, δυστυχώς, είναι πολλά τα φαινόμενα, όπου οι έχοντες την αρμοδιότητα απονομής της δικαιοσύνης, να απαξιώνουν τους ίδιους τους νομικούς συμπαραστάτες και να διαφεύγουν από τον πειθαρχικό έλεγχο,λόγω και της μη ορθής λειτουργίας των συλλογικών φορέων συνδικαλιστικής εκπροσώπησής μας.
Αλλά και πολλοί Δικηγόροι, λόγω ατομικής, συνειδησιακής απαξίωσης, στο ίδιο το λειτούργημα που ορκίστηκαν να υπηρετήσουν, λειτουργούν περισσότερο ως επαγγελματίες και όχι,ως συλλειτουργοί της δικαιοσύνης,με αποτέλεσμα,να απαξιώνουν και να εκμηδενίζουν την όποια απόφαση που δεν τους εξυπηρετεί, ανεξάρτητα αν αυτή είναι νομικά ορθή η λάθος.
Η σύγκρουση, δυστυχώς, πιστεύω οτι όχι μόνον θα ενταθεί,αλλά,ίσως, και θα εκτροχιαστεί, λόγω των όρων που σας ανέφερα στην εισαγωγή μου. Άλλωστε δεν είναι μακρυά ο καιρός, που συνάδελφός μας, πυροβολήθηκε στο γραφείο του από εντολέα του και ,ευτυχώς, επέζησε.
Τελειώνοντας, θα δανειστώ τα λόγια του αείμνηστου Προέδρου και μετέπειτα Βουλευτή Θεσσαλονίκης Ιωάννη Ντεγιάννη:
“Το πλάσμα της φαντασίας- ο “μύθος”- έχει περίσσια χάρη. Αφήνεις να σε πηγαίνει η έμπνευση. Η αληθινή ιστορία είναι σιδηροτροχιά. Επιπλέον είναι γεμάτη κινδύνους, δεν πρέπει να ξεχάσεις κανένα σημαντικό περιστατικό, πρέπει να αναλύσεις τις αιτίες..”(Γιάννης Ντεγιάννης:”Η ΔΙΚΗ” 5 έκδοση σελ 3, Ανοιξη 1992)