Γράφει ο Μάριος Νοβακόπουλος
Η ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ είναι ο ομφαλός των Βαλκανίων. Σε μία χερσόνησο που από μόνη της είναι ένα σημαντικό σταυροδρόμι, η πύλη της Ευρώπης προς την Ασία (και φυσικά το αντίστροφο), η συγκεκριμένη περιοχή είναι και θα εξακολουθήσει να είναι στο επίκεντρο κάθε εξέλιξης όσα χρόνια και αν περάσουν. Αυτοκρατορίες θεμελιώθηκαν και καταστράφηκαν, επιδρομείς ήρθαν και χάθηκαν, λαοί μεγαλούργησαν και εξαφανίστηκαν, αλλά πάντα η Μακεδονία είναι το πολυτιμότερο έπαθλο για το νικητή.
Οι ακτές της δίνουν διέξοδο στο Αιγαίο πέλαγος και κατ’ επέκταση στη Μεσόγειο θάλασσα, επιτρέποντας έτσι σε αυτόν που τις κατέχει να εμπορεύεται ελεύθερα και να ελέγχει τις συγκοινωνίες, αφού όλοι οι θαλάσσιοι δρόμοι καταλήγουν στα λιμάνια του και οι χερσαίοι ξεκινούν από αυτά, για να μεταφέρουν τα αγαθά της Ανατολής στα Βαλκάνια και από εκεί στην Κεντρική και Δυτική Ευρώπη. Οι πεδιάδες και οι κοιλάδες της, αν και μικρές σε σχέση με αυτές της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας, είναι μία όαση αγροτικής ανάπτυξης ανάμεσα στα κακοτράχαλα βουνά του βαλκανικού νότου. Οι πεδιάδες αυτές αρδεύονται από μεγάλους ποταμούς και διακόπτονται από αξιόλογες λίμνες. Τα ατελείωτα δάση προσφέρονται για εκμετάλλευση αλλά και για τουρισμό. Σήμερα μάλιστα με την ανάπτυξη των συγκοινωνιών, της βιομηχανίας και της εξόρυξης, η σημασία της Μακεδονίας έχει πολλαπλασιαστεί.
Η Μακεδονία εξυπηρετεί και στρατηγικούς στόχους. Όποιος την κατέχει αποκτά προγεφύρωμα για τα κεντρικά και βόρεια Βαλκάνια, ενώ ελέγχει κάθε πέρασμα προς την Ελλάδα αλλά και προς την Ανατολή. Είναι σημείο κλειδί και κόμβος καταπληκτικός. Από αυτή στρατεύματα μπορούν να εξαπολυθούν ενάντια σε αντιπάλους εγκατεστημένους στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα. Η Μακεδονία τέλος κόβει στα δύο τα Βαλκάνια. Είναι εκεί που σταματά ο σλαβισμός, το έσχατο όριο της εξάπλωσης μιας (γλωσσικής, φυλετικής και πολιτισμικής) ομοεθνίας που εκτείνεται από τις χιονοσκεπείς ακτές του Βόρειου Παγωμένου ωκεανού ως τις λίμνες Πρέσπες. Επίσης, είναι εκεί που σταματά (ή μήπως ξεκινά;) ο ελληνισμός, εκεί που τελικά περιορίστηκε το ελληνικό στοιχείο, συμπιεζόμενο από τα πλήθη των Σλάβων που κατέκλυσαν τα Βαλκάνια. Η Μακεδονία είναι ο προμαχώνας της άμυνας των Ελλήνων και το εφαλτήριο της προέλασης των Σλάβων. Πράγμα που σημαίνει πως ποτέ δε θα υποχωρήσει ο ένας απέναντι στον άλλο.
Είναι απίστευτο πόσο κοντά βρίσκονται οι πολιτισμοί στη Μακεδονία. Διότι ναι με την αρχαία εποχή η Μακεδονία ήταν αδιαμφισβήτητα ελληνική χώρα, αλλά με την πάροδο αιώνων και αιώνων όλα τα δεδομένα άλλαξαν. Κανείς δε μπορεί να πει με σιγουριά τι ανήκει σε ποιόν, ποιο έθνος έχει τους τίτλους ιδιοκτησίας, ποιο κράτος κρατά τα κλειδιά μιας επαρχίας, μίας πόλης ή ακόμη και ενός χωριού. Λίγο πάνω από τις Πρέσπες, η Αχρίδα είναι η ιστορική κοιτίδα των Βαλκάνιων Σλάβων. Βρίσκεται σε πρώην σερβικά και γιουγκοσλαβικά, νυν σλαβομακεδονικά εδάφη, είναι όμως και η πρωτεύουσα του βουλγαρικού κράτους του Σαμουήλ. Τον οποίο Σαμουήλ διεκδικούν και οι Σλαβομακεδόνες, όπως πράττουν και με το Μέγα Αλέξανδρο. Όμοια οι Σέρβοι δίνουν μεγάλη ιστορική σημασία για αυτήν την πόλη, και από πίσω τους οι Έλληνες τη διεκδικούν και αυτοί, ως βυζαντινό κέντρο. Όσον αφορά το Μοναστήρι, λίγο νοτιότερα, ακόμη δεν έχουμε αποφασίσει αν είναι τελικά σλαβική ή ελληνική ή βλάχικη πόλη. Κάτι τέτοιο συμβαίνει και με τη Φλώρινα και το Κρούσεβο. Φθάνοντας στη Θεσσαλονίκη, μήλον της έριδος για δεκάδες λαούς, πρωτεύουσα της Μακεδονίας και συμπρωτεύουσα της Ελλάδος, βρίσκουμε τα πράγματα το ίδιο μπλεγμένα. Είναι μία ελληνική πόλη που μέχρι πριν 90 χρόνια οι Έλληνες όχι απλά δεν πλειοψηφούσαν, αλλά ήταν η τρίτη σε μέγεθος εθνική κοινότητα, μετά τους Εβραίους και τους Τούρκους. Τους Εβραίους οι οποίοι μέχρι το Ολοκαύτωμα ήταν η πιο δυναμική ομάδα της πόλης, με μεγάλο, εύρωστο και δραστήριο πληθυσμό.
Κανένας λαός της Μακεδονίας δεν έμεινε ανεπηρέαστος από τον ανεμοστρόβιλο του 20ου αιώνα. Οι επικοινωνίες, η οικονομία και ο τρόπος ζωής δε θα ήταν ποτέ ξανά ίδια. Οι πληθυσμοί μετακινήθηκαν άπειρες φορές, περιοχές άλλαξαν χέρια και ο χαρακτήρας τους μεταβλήθηκε ριζικά, νοοτροπίες και συνειδήσεις διαμορφώθηκαν εκ του μηδενός. Από τη νότια Μακεδονία των Ελλήνων του 25-30% (προσμετρώνται μόνο οι ελληνόφωνοι, καθώς αν προστεθούν και οι ελληνόφρονες ξενόφωνοι το ποσοστό αυξάνεται δραματικά), φθάσαμε στη νότια Μακεδονία της «εντυπωσιακής εθνικής ομοιογένειας», όπως καμαρώνουν τα ελληνικά σχολικά βιβλία. Από το Μοναστήρι των άπειρων ελληνικών σχολείων και ιδρυμάτων, στη Μπίτολα (που σημαίνει επίσης μοναστήρι στα σλαβονικά) του «μακεδονικού» εθνικισμού. Από τα Καϊλάρια του αμιγούς μουσουλμανικού πληθυσμού στην ελληνικότατη Πτολεμαΐδα. Από το Κουκούς των Βουλγάρων, στο Κιλκίς των Ελλήνων. Από τη Θεσσαλονίκη τη «Μητέρα του Ισραήλ», στη Θεσσαλονίκη τη προσφυγομάνα. Έλληνες γηγενείς, Πόντιοι, Καραμανλήδες, Μπαφραλήδες, Γκαγκαούζοι, Σλαβομακεδόνες, Τούρκοι, Κιρκάσιοι, Βούλγαροι, Αρμένιοι, Ρουμάνοι, Σέρβοι, Αρβανίτες, Τουρκαλβανοί, Βλάχοι, Εβραίοι Ρωμανιώτες και Σεφαραδίτες, Μογλενίτες μουσουλμάνοι, Πομάκοι και Τορμπέσοι εδώ και τουλάχιστον 150 χρόνια είναι μπλεγμένοι σε έναν αέναο χορό αλληλεπιδράσεων και μίσους, συνύπαρξης και αίματος, πολιτισμού και βίας. Βίας κάθε μορφής. Βίας που ασκήθηκε από όλους εναντίον όλων. Βίας που κυριολεκτικά για πλάκα κλιμακώνεται σε εθνοκάθαρση και γενοκτονία.
Αυτά τα παραδείγματα είναι μία σταγόνα στον ωκεανό της μακεδονικής τρέλας, ενός απίθανου κωμικοτραγικού χάους, ενός γόρδιου δεσμού που όλοι έχουν τη μανία να κόβουν κατά τα συμφέροντα τους, αφήνοντας εμάς που προσπαθούμε να το μελετήσουμε, απλά να κοιτάμε ξαφνιασμένοι.
Ξαφνιασμένοι μπροστά στην μία, τη μοναδική, την όμορφη ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, που στην ποδιά της μέχρι και σήμερα σφάζονται υπερδυνάμεις.
(*) φοιτητής διεθνών, ευρωπαϊκών και περιφερειακών σπουδών.
antibaro
