Αναλυτική έρευνα ιστορική Ο δημοσιογράφος Νίκος Βάνης για Ρεπορτάζ
Ο Μάρκος Αθ. Δραγούμης γεννήθηκε στο Βογατσικό της Μακεδονίας στις 12/24 Δεκεμβρίου 1770. Το 1781, ήταν ο πατέρας του Ν.Δραγούμη αναφερει οτι το σπίτι είναι στις μπελάς τον λάκκο απέναντι από τον βαδραχανη σε πολύ νεαρή ηλικία πήγε για σπουδές στην Κωνσταντινούπολη, όπου στη συνέχεια εγκαταστάθηκε, εξασκώντας το επάγγελμα του δασκάλου, και συγγράφοντας παράλληλα θεολογικά και φιλοσοφικά έργα, τα κείμενα των
οποίων σώζονται σήμερα στα κατάλοιπα του. Το 1799 ήλθε στη Μολδοβλαχία όπου χρημάτισε γραμματέας των ηγεμόνων Κωνσταντίνου Αλ. Υψηλάντη (1799-1802) και Σκαρλάτου Καλλιμάχη (1805). Αφού διορίστηκε, το 1805, διοικητής των νήσων του Αιγαίου με έδρα τη Νάξο, επέστρεψε το 1806 στην Πόλη και συνέχισε το
διδασκαλικό του έργο. Το 1812 υπηρέτησε και πάλι στη Βλαχία ως γραμματέας (άρχων παχάρνικος) του ηγεμόνα Ιωάννη Καρατζά και το 1816 επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη. Λίγα χρόνια αργότερα, το 1820, προσχώρησε
στη Φιλική Εταιρεία και το Φεβρουάριο του 1821, καταδιωκόμενος από τους Τούρκους, κατέφυγε στην Οδησσό και από κει μέσω Τεργέστης και Βιέννης έφτασε στην επαναστατημένη Ελλάδα. Κατά τη διάρκεια του Αγώνα εργάστηκε για την οργάνωση του Κράτους. Το 1827 πήρε μέρος στις εθνικές συνελεύσεις της Ερμιόνης και της
Τροιζήνας ως πληρεξούσιος των Μακεδόνων και χρημάτισε δικαστής “επί των εκκλήτων” του Ναυπλίου. Μετά την άφιξη του Καποδίστρια έπαυσε πλέον να ασχολείται με την πολιτική και το 1835 εγκαταστάθηκε οικογενειακώς στην Αθήνα, όπου και πέθανε στις 24.12.1854/5.1.1855. Παντρεύτηκε το 1806 στην
Κωνσταντινούπολη τη Ζωή Αντ.Σοφιανού-Δεληγιάννη (1778-1846), με την οποία απέκτησε δύο παιδιά, τον Ιωάννη (1807-1872) και το Νικόλαο (1809-1879). Η συλλογή περιλαμβάνει επιστολές, χειρόγραφα και άλλο υλικό αναφερόμενο στο έργο του Μάρκου Αθ. Δραγούμη (1770-1855).
ο Μάρκος Δραγούμης που γεννήθηκε 1770 στο Βογατσικό 12/24 Δεκεμβρίου της Μακεδονίας στις 1770. Το 1781 ήταν ο πατέρας του Ν.Δραγούμη αναφερει οτι το σπίτι είναι στις μπελάς τον λάκκο απέναντι από τον βαδραχανη
Ο Νικόλαος Δραγούμης, ο εκδότης της Πανδώρας, πού κατάγεται από το βογατσικο Καστοριάς,1809 1878 πολίτικος εκδότης λογοτέχνης
Το αρχοντικό Δραγούμη, Πρόκειται για το κτίριο όπου έζησε ο Νικόλαος Δραγούμης, ο εκδότης της Πανδώρας
ο αρχοντικό Δραγούμη, δείγμα της πρώιμης νεοκλασικής αρχιτεκτονικής του 1835, ξεχωρίζει ως το ψηλότερο κτίριο βαμμένο σε έντονο κίτρινο. Πρόκειται για το κτίριο όπου έζησε ο Νικόλαος Δραγούμης, ο εκδότης της
Πανδώρας, του περιοδικού που συνέβαλλε στην εξέλιξη της ελληνικής πεζογραφίας και είχε κατηγορηθεί ότι μετέφραζε ανήθικα γαλλικά μυθιστορήματα, πατέρας του μετέπειτα πρωθυπουργού Στέφανου Δραγούμη και
παππούς του Ίωνα και της Ναταλίας Δραγούμη, συζύγου του Παύλου Μελά.
Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη στις 10 Απριλίου 1809 και διδάχτηκε τα πρώτα του γράμματα κοντά στον πατέρα του Μάρκο. Το 1821, μετά την αναχώρηση του πατέρα του, συνελήφθη από τους Τούρκους
και μετά την απελευθέρωση του διέφυγε – μαζί με τη μητέρα του Ζωή και τον αδελφό του Ιωάννη – πρώτα στα Ψαρά, και από κει στην Πάρο και στη Νάξο, όπου και συμπλήρωσε τις σπουδές του στη σχολή των Λαζαριστών.
Το 1825 ήλθε στο Ναύπλιο και το 1827 διορίστηκε γραμματέας στη συνέλευση της Ερμιόνης και της Τροιζήνας. Εκεί αποφασίστηκε η αποστολή του στην Ευρώπη για μετεκπαίδευση, αλλά το σχέδιο ματαιώθηκε με την παρέμβαση του Βιάρου Καποδίστρια. Το 1828 προσελήφθη στο γραφείο του Ι.Καποδίστρια με διευθυντή τον
Σπ.Τρικούπη. Το 1831 διορίστηκε ανώτερος υπάλληλος στο Υπουργείο Εξωτερικών και το 1833 υποδέχτηκε στο Ναύπλιο τον Όθωνα. Κατά την επόμενη δεκαετία κατέλαβε διάφορες δημόσιες θέσεις: υπουργικός γραμματέας στην επί του Βασιλικού Οίκου και επί των Εξωτερικών γραμματεία (1833-1834), διευθυντής του νομού Κυκλάδων
(1834-1836), διευθυντής του γραφείου της επί των Ναυτικών γραμματείας (δηλ. υπουργικός σύμβουλος, 1836-1839). Από τη θέση αυτή απολύθηκε το 1839. Ως το 1843 δημοσιογραφούσε στην εφημερίδα Αιών και εργάστηκε για τη συνταγματική μεταπολίτευση. Τότε, επαναδιορίστηκε από την κυβέρνηση Μεταξά στη θέση του, στο
Υπουργείο Ναυτικών (1843-1844) και το 1844 τοποθετήθηκε υπουργικός σύμβουλος στο Υπουργείο Εσωτερικών, μετέχοντας έτσι στη διεύθυνση των πρώτων βουλευτικών εκλογών στην Ελλάδα. Τον Ιούλιο του 1845 η κυβέρνηση Κωλέττη τον απέλυσε από τη θέση του, με την κατηγορία ότι ανήκε στο κόμμα του Αλ.
Μαυροκορδάτου. Από την εποχή αυτή και ως το τέλος της ζωής του – εκτός από σύντομο διάστημα, όταν ο Όθωνας τον διόρισε υπουργό Εξωτερικών (Αύγουστος-Οκτώβριος 1862)- ο Δραγούμης θα ιδιωτεύσει, στρέφοντας τη δραστηριότητα του κυρίως στη δημοσιογραφία, τις φιλολογικές μελέτες, τις μεταφράσεις και το συγγραφικό έργο.
Αρθρογράφησε στην Αθηνά, συνεργάστηκε με την Ευτέρπη του Γρ. Καμπούρογλου (1847-49) και ίδρυσε την Πανδώρα (1849-1955, μαζί με τον Γ.Σκούφο, τον Α. Ρ. Ραγκαβή, τον Χρ.Δούκα και τον Κ. Παπαρρηγόπουλο) και το Spectateur d’Orient (1853-1856, μαζί με τον Α. Ρ. Ραγκαβή, τον Κ. Παπαρρηγόπουλο, τον Μ. Ρενιέρη και τον Γ. Βασιλείου).
Το 1854, κατά τη διάρκεια επιδημίας χολέρας στην Αθήνα, εργάστηκε για την περίθαλψη των πασχόντων. Από το 1855 παρέμεινε ως μόνος ιδιοκτήτης της Νέας Πανδώρας, την οποία και διηύθυνε ως το 1872, οπότε, με την κυκλοφορία του εικοστού δεύτερου τόμου του περιοδικού, σταμάτησε η έκδοση του. Παράλληλα, από το 1856 ως το
1862 διετέλεσε συνεχώς δημοτικός σύμβουλος στην Αθήνα. Το 1874 δημοσιεύτηκε το έργο του Ιστορικαί Αναμνήσεις. Στις 9 Μαρτίου 1879 πέθανε από συμφόρηση, λίγο μετά την κυκλοφορία του πρώτου τόμου της δεύτερης έκδοσης των Ιστορικών Αναμνήσεων.
Ο Νικόλαος Δραγούμης υπήρξε ιδρυτής και μέλος πολλών επιστημονικών εταιρειών, όπως της Εταιρείας των Φίλων του Λαού, της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας κ.ά. Παντρεύτηκε το 1839 την Ευφροσύνη Στ. Γεωργαντά (1818-1915) με την οποία απέκτησε τέσσερα παιδιά: το Μάρκο (1840-1909), τον Στέφανο (1842-1923), τη Ζωή (1843-1894) και τη Μαρίκα (1846-1941).
Ν. Δραγούμη Σχολείο Βογατσικού (δραστηριότητα του ως πληρεξουσίου του Ράλλη Πλούφα Νάτζη, 1856-1875).
Φάκελος Ράλλη Γ. Πλούφα Νάτζη. [έγγρ. 1-120]
-Επιστολές του κτηματία Ράλλη Γ. Πλούφα Νάτζη προς το Ν. Δραγούμη, πληρεξούσιο επίτροπο του, σχετικά με οικονομικές υποθέσεις που διαχειριζόταν ο τελευταίος (ενοίκια, χρηματοδότηση λειτουργίας σχολείων στο Βογατσικό της Μακεδονίας κ.ά.), με τις μεταξύ τους χρηματικές συναλλαγές καθώς και σχέδια απαντήσεων του
Ν. Δραγούμη (1859-1863).
-Συμβόλαια ενοικιάσεως μαγαζιών του Ράλλη Πλούφα (1859, 1862) και έγγραφα σχετικά με τη διάθεση περιουσιακών του στοιχείων (1872).
-Αποδείξεις λογαριασμών (1858-64, 1873-74).
– Απόσπασμα δικαστικής απόφασης.
β) Επιστολές δασκάλων και Εφόρων των σχολείων του Βογατσικού προς το Ν.Δραγούμη, με τις οποίες ζητούν να μεσολαβήσει στο Ράλλη Πλούφα για χρηματοδότηση σχολείων. Διάφορα έγγραφα σχετικά με κληρονομικά θέματα. Ευχαριστήρια στο Δραγούμη για τη μεσολάβηση του σε δωρεές χρημάτων και βιβλίων στα σχολεία (1856-1875).
Υποφακ. 9.2 Αλλα σχολεία [έγγρ. 121-126]
Επιστολές Εφόρων των σχολείων Κορυτσάς (1861, 1863) και Σιάτιστας (1862) προς το Ν. Δραγούμη, με τις οποίες ζητούν τη βοήθεια του για την απόκτηση βιβλίων κ.ά. που χρειάζονται τα σχολεία των περιοχών αυτών.
Δημόσια Υπηρεσία [Έγγρ. 1-112]
Υποφακ. 1.1 Υπουργικός Γραμματεύς της επί του Βασιλικού Οίκου και των Εξωτερικών Γραμματείας (2/14.5.1833 – 20.6/2.7.1834) [έγγρ. 1-2]
Διοριστήριο, επιστολή (1833)
Υποφακ. 1.2 Διευθυντής νομού Κυκλάδων (24.6/2.7.1834 – 28.4.1836) [έγγρ. 3-12]
Διοριστήριο, υπηρεσιακά έγγραφα, επιστολές (1834-42)
Υποφακ. 1.3 Διευθυντής του Γραφείου της επί των Ναυτικών Γραμματείας (28.4/12.5.1836 – 28.3/9.4.1839 και 5.9.1843 – 22.4.1844) [έγγρ. 13-69]
Διευθυντής του Γραφείου της επί των Ναυτικών Γραμματείας (28.4/12.5.1836 – 28.3/9.4.1839 και 5.9.1843 – 22.4.1844)
-Υπηρεσιακά έγγραφα: διοριστήριο, κοινοποιήσεις παύσεων (1836-39), έκθεση εξελεγκτικής επιτροπής (αταξία στους λογαριασμούς της επί των Ναυτικών Γραμματείας αποδιδόμενες σε υπαλλήλους, καταχρήσεις, 1840), εκθέσεις σχετικές με το σχέδιο του Κάλβε (περί οργανισμού του εν Πόρω ναυστάθμου) και καταστάσεις
ναυστάθμων Αγγλίας, Γαλλίας, Ρωσίας (1840), ανακλητήριο του Ν. Δραγούμη στη Γραμματεία των Ναυτικών, υπηρεσιακά έγγραφα, διοριστήριο ως Υπουργικού Συμβούλου (1843-1844), έγγραφα σχετικά με δίκη κατά του δημοσίου (1854, 1865), ποικίλα έγγραφα.
-Επιστολές προς Ν. Δραγούμη (1836, 1838, 1843-44)
Υποφακ. 1.4 Υπουργικός Σύμβουλος στο Υπουργείο Εσωτερικών (22.4.1844 -1.7.1845) [έγγρ. 70-112]
-Εγκύκλιοι, έντυπες και χειρόγραφες διαταγές του Υπουργείου Εσωτερικών προς διαφόρους κρατικούς υπαλλήλους για διεξαγωγή δημοτικών εκλογών κ.ά. με απαντητικά έγγραφα (1840-45). Σταχωμένα σε τόμο:
φύλλα της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως (σύνταγμα του 1844, ψηφίσματα της Εθνικής Συνελεύσεως της Γ’ Σεπτεμβρίου, νόμος περί εκλογής βουλευτών, 1844) και εγκύκλιοι (έντυπες και χειρόγραφες του Υπουργικού Συμβουλίου και του υπουργείου Εσωτερικών προς τους “Διοικητάς του Βασιλείου” (1844-45).
-Έγγραφα του Υπουργείου Εσωτερικών προς τον Ν. Δραγούμη, Υπουργικό Συμβούλιο (συζήτηση του σχεδίου νόμου περί απαλλοτριώσεως ιδιοκτησίας, 1844), απολυτήριο από τη θέση του (1845).
-Επιστολές προς Ν. Δραγούμη (1844-45).
-Απόδειξη πληρωμής χρηματικού εντάλματος του υπουργείου Εσωτερικών (1846).
Φάκελος 2 Δημόσια Υπηρεσία – Υπουργός επί του Βασιλικού Οίκου και των Εξωτερικών Σχέσεων (20.7-10.10.1862) [Έγγρ. 113-372]
-Διοριστήριο έγγραφο του Ν. Δραγούμη ως υπουργού Εξωτερικών και αλληλογραφία του με το βασιλιά Όθωνα, τον πρωθυπουργό και τα μέλη της κυβερνήσεως (1862).
-Συγχαρητήριες και άλλες επιστολές προς Ν. Δραγούμη (Ιούλιος-Οκτώβριος 1862) και σχέδια απαντήσεων του.
-Πέντε εμπιστευτικές εκθέσεις του Ελληνα προξένου στην Κωνσταντινούπολη Ζάννου (23 Αυγούστου-19 Σεπτεμβρίου 1862).
-Ποικίλα έγγραφα με παλαιότερη χρονολογία (πριν από τις 20 Ιουλίου 1862).
-Εφημερίδες (20.7-20.10.1862).
Φάκελος 3 Δημοτικός Σύμβουλος
Υποφακ. 3.1 Μέλος του Δημοτικού Συμβουλίου. [έγγρ. 1-8]
Εγγραφα σχετικά με τη δραστηριότητα του ως μέλους του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Αθηναίων: έγγραφα εκλογής του, διοριστήριο ως μέλους της εφορευτικής και επιθεωρησιακής επιτροπής δημοτικών σχολείων και γυμνασίων, σχέδιο επιστολής του προς εφημερίδα σχετικά με την υποψηφιότητα του ως δημάρχου κ.ά. (1853, 1855, 1871,1874).
Υποφακ. 3.2 Επιδημία χολέρας [έγγρ. 9-14]
Διορισμός του ως μέλους της “Φιλανθρωπικής επιτροπής εν καιρώ χολέρας”, έγγραφα ευχαριστήρια του δήμου και του νομάρχη προς τα μέλη της επιτροπής και σχέδια απαντήσεων του Ν. Δραγούμη (1854-1855).
Φάκελος 4 Μέλος Συλλόγων και Εταιρειών [Έγγρ. 1-104]
Υποφακ. 4.1 Δραστηριότητα του Ν. Δραγούμη σε Συλλόγους και Εταιρείες (1836-1877). [έγγρ. 1-83]
Αλληλογραφία, διπλώματα κλπ. του Ν. Δραγούμη ως τακτικού, επίτιμου ή αντεπιστέλλοντος μέλους.
Υποφακ. 4.2 Δράση του Ν. Δραγούμη ως μέλους Επιτροπών, Διαγωνισμών κλπ. (1858, 1869-1876). [έγγρ. 84-100]
Επιτροπή Ολυμπίων (1858, 1870-1875), Νικοδημείου (1869), Εμψυχώσεως της Εθνικής Βιομηχανίας (1875-1876). Διοριστήρια, έγγραφα, επιστολές.
