Οι γνωστές και ως «Καρυάτιδες» της Θεσσαλονίκης, επιστρέφουν έπειτα από 151 χρόνια στη «γενέθλια» πόλη, όπου δέσποζαν από τον 2ο αιώνα μ.Χ., έπειτα από πρωτοβουλία της ΔΕΘ – Helexpo.
Πιστά αντίγραφα των «Incantadas», των αμφίπλευρων αγαλμάτων (της Μαινάδας, του Διόνυσου, της Αριάδνης, της Λήδας, του Γανυμήδη, του Διόσκουρου, της Αύρας και της Νίκης), που κοσμούσαν τη λεγόμενη στοά των Ειδώλων, εκεί όπου σήμερα είναι η Αρχαία Αγορά, τα οποία κλάπηκαν το 1864 από τον Γάλλο αρχαιοκάπηλο Εμανουέλ Μίλερ και εκτίθενται στο Μουσείο του Λούβρου, θα εκτεθούν στην επετειακή 80ή ΔΕΘ στις 5-13 Σεπτεμβρίου 2015
Η ιστορία “Σύμπλεγμα του Διόνυσου”- Οι γνωστές και ως «Καρυάτιδες» της Θεσσαλονίκης, που μετανομάσανε ως “Μαγεμένες”, ξεκινάει επί Μεγάλου Αλεξάνδρου, λίγο πριν την επικείμενη εκστρατεία στην Ασία, το 334 π.Χ.Χ..
Στην νότια είσοδο της Στοάς της Αγοράς της Θεσσαλονίκης, επί Μεγάλου Αλεξάνδρου, λίγο πριν την επικείμενη εκστρατεία στην Ασία, το 334 π.Χ.Χ, και προς τιμή του θεού Διόνυσου που είχε στο παρελθόν εκστρατεύσει στην Ασία, τοποθετήθηκε ολόλευκο μαρμάρινο μνημειακό Σύμπλεγμα του Διόνυσου, αποτελούμενο από κορινθιακό επιστύλιο ύψους τριών μέτρων, στην κορυφή του οποίου είχαν τοποθετηθεί τέσσερις πεσσοί, που κατέληγαν σε κιονόκρανα.
Στις δύο αμφίπλευρες όψεις των πεσσών αυτών, υπάρχουν ανάγλυφες αναπαραστάσεις – οκτώ αγαλμάτων, σε φυσικό μέγεθος που παριστάνουν τον νεαρό Διόνυσο δίπλα σε έναν πάνθηρα, τον Γανυμήδη, πανέμορφο πρίγκιπα της Τροίας, φορώντας μακεδονικό κράνος, αρπαγμένο από τον αητό, που παριστάνει τον μεταμορφωμένο Δια, ενός από τους δίδυμους Διόσκουρους, (Κάστωρα ή Πολυδεύκη), με μια αναπαράσταση αλόγου στα πόδια του, την σαλπίζουσα με διπλό φλάουτο Μαινάδα, που συνοδεύει τον Διόνυσο, την Αριάδνη, κόρη του βασιλιά Μίνωα της Κρήτης, γυναίκας του Διόνυσου, στεφανωμένης με τα φύλλα κληματαριάς, την Λήδας μητέρας των Διόσκουρων με αγκαλιά της τον κύκνο, που παριστάνει τον μεταμορφωμένο Δία, την Αύρα, κόρη της Περίβοιας από την Φρυγία και του Τιτάνα Λέλλαντα, που ήταν αγαπητικιά του Διόνυσου, με το πέπλο της και την πτερωτή θεά Νίκη που αντιπροσωπεύει την δόξα του Ελληνικού Πολιτισμού.
Τα μνημειακό αυτό Σύμπλεγμα του Διόνυσο
υ της Θεσσαλονίκης βρισκόταν στην θέση που είχε στηθεί αρχικά από τον Μέγα Αλέξανδρο, το 334 π.Χ.Χ, μέχρι το 1864.
Η αφαίρεση του Σύμπλεγμα του Διόνυσου- Καρυάτιδων , έγινε από τον Γάλλο αρχαιοκάπηλο Emmanuel Miller, αφού δωροδόκησε τον Σουλτάνο να πάρει την άδεια ,ενώ υπήρξαν έντονες διαμαρτυρίες και αντιδράσεις από τους Έλληνες κατοίκους, ωστόσο με τη βοήθεια των Οθωμανών και μετά από πολλές περιπέτειες κατάφερε σπάζοντας και τεμαχίζοντας το μνημείο (που στις επιστολές του αποκαλούσε «πέτρες»), μαζί με άλλα κομμάτια του μνημείου, τα μεταφέρει με βουβάλια μέχρι το λιμάνι της Θεσσαλονίκης, τα φορτώνει στο μεταγωγικό πλοίο «La Truite» και τα στέλνει στο Μουσείο του Λούβρου, στο Παρίσι, όπου και βρίσκονται σήμερα με τους αριθμούς 1391 – 1401.
Στις 23 Απριλίου του 1939, η 80χρονη τότε Ζεντίλ Κοέν διηγείται στο δημοσιογράφο της εφημερίδας «Μακεδονία» Ι. Ταχογιάννη την ιστορία των «Ινκαντάδος», όπως τις αποκαλεί.
“Εγώ άκουσα να λένε ότι υπήρχαν και άλλα μάρμαρα στο υπόγειο», αφηγείται η Κοέν και εξιστορεί πως ο πλούσιος υφασματέμπορος πούλησε τη βίλα με τις «Μαγεμένες» σε έναν άλλο υφασματέμπορο, τον Μωύς Μπενβενίστε, που κι αυτός με την σειρά του θα τα πουλήσει λίγο πριν το 1917 σε Άγγλους. Το τι έχουν γίνει τα υπόλοιπα κομμάτια του συμπλέγματος, μόνο οι αλλογενείς γνωρίζουν”…
Πάντως,μέχρι πριν λίγα χρόνια δεν εκτίθονταν όπως θα περίμενε κανείς, αλλά βρίσκονταν αμπαλαρισμένες σε κάποιο από τα υπόγεια του μουσείου! Πρόσφατα άρχισαν να εκτίθενται σε κεντρική θέση του Μουσείου!
Η επιχείρηση της επιστροφής τους άρχισε αρκετά χρόνια πριν, από την περίοδο προετοιμασίας της πόλης ως Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης το 1997, επανήλθε με αφορμή την ανάπλαση της Αρχαίας Αγοράς και επέστρεψε προ τριετίας, όταν ο πρώην δήμαρχος ανακοίνωνε την πρόθεση επαναδιεκδίκησης των γλυπτών, με αφορμή την προετοιμασία της πόλης για τον εορτασμό των 100 ετών από την απελευθέρωσή της.
Τελικά, η διεκδίκηση επιστροφής – έστω των αντιγράφων – απέτυχε αν και ενεπλάκη γνωστή επιχειρηματίας της πόλης, η οποία και προσέφερε το ποσό των 186.000 ευρώ, για τη δημιουργία των αντιγράφων από το Λούβρο και τη μεταφορά τους στη Θεσσαλονίκη.
Επειδή οι υπεύθυνοι του Μουσείου του Λούβρου, αρνούνταν σταθερά να δώσουν τα πρωτότυπα αγάλματα ,που ουσιαστικά έχει στην κατοχή του αυτά τα αντικείμενα κλεμμένα του Συμπλέγματος του Διόνυσου της Θεσσαλονίκης, έκαναν οικονομική συμφωνία με το Μουσείο του Λούβρου, να τους επιτραπεί η κατασκευή αντιγράφων γύψινων εκμαγείων, έναντι του ποσού των 150.000 ευρώ, ώστε να εκτεθούν αυτά στην επετειακή 80η ΔΕΘ, με την ονομασία “Μαγεμένες” και όχι με την ορθή Ελληνική ονομασία, «Σύμπλεγμα του Διονύσου της Θεσσαλονίκης«, όπως και θα έπρεπε να λέγεται.
Ως πιθανός χώρος φέρεται η Αρχαία Αγορά, καθώς η αρχική του θέση ήταν στη Στοά των Ειδώλων, στη σημερινή Αρχαία Αγορά.
Οι δε επισκέπτες της 80ής ΔΕΘ, δεν θα πληρώνουν επιπλέον εισιτήριο για να θαυμάσουν τα αντίγραφα των “Καρυάτιδων” (Μαγεμένων)
