Και μόνο η φράση «φορολογικός παράδεισος» κρύβει κάτι το μυστηριώδες. Το πιο καλά φυλαγμένο μυστικό τους είναι το πραγματικό κεφάλαιο που βρίσκεται στις μικρές αυτές φορολογικές «οάσεις» του πλανήτη.
Ο νεαρός οικονομολόγος Γκαμπριέλ Ζουκμάν, μετά από συστηματική έρευνα, κατάφερε να δώσει ένα συγκεκριμένο νούμερο, που μοιάζει πραγματικά αστρονομικό: 4,7 τρισ. ευρώ «κρύβονται» στις φορολογικές οάσεις, ποσό που αντιστοιχεί στο 8% του ιδιωτικού πλούτου παγκοσμίως.
Σύμφωνα με τον Ζουκμάν, το ποσό προκύπτει πρωτίστως από αξιόγραφα και funds και δεν συνυπολογίζει για παράδειγμα ασφάλειες ζωής, σκάφη, σαλέ ή πολύτιμα έργα τέχνης που έχουν «χρεωθεί» σε κάποια από τις χώρες που προσφέρουν φορολογική «ασυλία». Σε αυτή την περίπτωση το συνολικό ποσό θα ανερχόταν στο 11% του παγκόσμιου ιδιωτικού πλούτου.
Ο μόλις 27 ετών οικονομολόγος υπολόγισε ότι εάν τα ποσά αυτά είχαν φορολογηθεί, τα κράτη θα είχαν στη διάθεσή τους επιπλέον 120 δισ. ευρώ ετησίως, που, όπως λέει ο ίδιος, φτάνουν και περισσεύουν για να σβήσουν τα χρέη τους εν μια νυκτί.
Ενδεικτικά η Sueddeutsche Zeitung με στοιχεία του Ζουκμάν αναφέρει ένα ενδεικτικό μέγεθος, για να μπορέσει να καταλάβει και ο πλέον αδαής αναγνώστης τι σημαίνει η μη φορολόγηση αυτών των περιουσιακών στοιχείων: τα μη φορολογημένα κεφάλαια από την Γερμανία σε φορολογικούς παραδείσους ανέρχονται σε 360 δισ., όταν ο ετήσιος προϋπολογισμός του Βερολίνου ανέρχεται σε 300 δισ. ευρώ.
Ο τρόπος με τον οποίο εκτίμησε το συνολικό νούμερο ήταν η αξιολόγηση της διεθνούς ροής κεφαλαίου. Θεωρητικά οι εκροές κεφαλαίου από όλες τις χώρες θα έπρεπε να ισοδυναμούν με τις παγκόσμιες εισροές κεφαλαίου, δηλαδή ένα ποσό θα πρέπει να καταγράφεται ως έμβασμα μία φορά ως κατάθεση και μία φορά ως ανάληψη.
Τα επίσημα στατιστικά στοιχεία, όμως, δεν δείχνουν συμφωνία μεταξύ εισροών και εκροών και ένα σημαντικό ποσοστό χρήματος μοιάζει να εξαφανίζεται χωρίς να επανεμφανίζεται πουθενά.
Αυτά είναι τα τρισεκατομμύρια που βρίσκονται «παρκαρισμένα» σε φορολογικούς παραδείσους, σύμφωνα με τον Ζουκμάν. Το 30% του κεφαλαίου βρίσκεται στην Ελβετία και ακολουθούν το Χονγκ Κονγκ, η Σιγκαπούρη, το Λουξεμβούργο, οι Μπαχάμες, τα νησιά Κεϊμάν ενώ ένα μικρότερο ποσό βρίσκεται στο νησάκι της Μάγχης Τζέρσεϊ.
Σύμφωνα με τον Γκαμπριέλ Ζουκμάν το 80% των χρημάτων που βρίσκονται στο εξωτερικό και συγκεκριμένα στους φορολογικούς παραδείσους, δεν έχει δηλωθεί στην εφορία. Τα στοιχεία που έχει χρησιμοποιήσει βασίζονται σε στατιστικές της ελβετικής Credit Suisse.
Ο Γάλλος οικονομολόγος επισημαίνει μιλώντας στη «Sueddeutsche Zeitung» ότι «βρισκόμαστε ακόμη στην αρχή στον αγώνα για την πάταξη της φοροδιαφυγής» και προτείνει τη λήψη συγκεκριμένων μέτρων.
Η επιβολή ενός φόρου περιουσίας για να μειωθεί η «εκρηκτικά αυξανόμενη ανισότητα» είναι μόνο το πρώτο βήμα. Ο Ζουκμάν θεωρεί ότι η λύση είναι η κατάρτιση μιας «βίβλου» του κεφαλαίου, κάτι αντίστοιχο με αυτό που είχε συμβεί κατά τη διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης.
Οι επαναστάτες είχαν δημιουργήσει έναν κατάλογο όλης της διαθέσιμης ακίνητης περιουσίας για να μην επιτρέψουν τη φοροδιαφυγή από κλήρο και ευγενείς. Κατά την άποψη του Ζουκμάν μια ανάλογη λίστα θα ήταν χρήσιμη σήμερα, υπό την επίβλεψη του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.
Η ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ
Η έρευνα εντυπωσίασε τον Π. Κρούγκμαν
Η έρευνα του νεαρού οικονομολόγου, που έκανε τη διδακτορική του διατριβή στον Τομάς Πικετί -τον οικονομολόγο που προκάλεσε παγκόσμιο σάλο με το βιβλίο του περί οικονομικών ανισοτήτων, όπου υποστήριζε ότι οι πλούσιοι γίνονται διαρκώς πλουσιότεροι-, εντυπωσίασε ιδιαίτερα τον Πολ Κρούγκμαν.
Ο νομπελίστας προσκάλεσε τον Ζουκμάν σε κατ’ ιδίαν συνάντηση για να συζητήσουν το υλικό και τις απόψεις του και στη συνέχεια έγραψε διθυράμβους στο προσωπικό του μπλογκ. «Επιτέλους μας εξηγεί κάποιος πώς ακριβώς λειτουργεί ο κόσμος» έγραψε ενθουσιασμένος.
ΠΙΕΣΕΙΣ ΑΠΟ ΟΟΣΑ ΚΑΙ G20
«Πληγή» για την οικονομία οι χώρες με ειδική φορολογική πολιτική
Οι φορολογικοί παράδεισοι είναι μια «πληγή» για την παγκόσμια οικονομία και ουκ ολίγες φορές ο ΟΟΣΑ και το G20 έχουν λάβει αποφάσεις για την άσκηση πιέσεων στις χώρες που εξακολουθούν να μη συνεργάζονται με τη διεθνή κοινότητα και να επιτρέπουν σε ορισμένους να κρύβουν εκεί τα περιουσιακά τους στοιχεία.
Ορισμένες χώρες, όπως η Ιρλανδία, το Μονακό, το Λιχτενστάιν, οι Μπαχάμες, η Ολλανδία, η Ελβετία και η Σιγκαπούρη, διαθέτουν ειδική φορολογική πολιτική με χαμηλή ή και καθόλου φορολογία για όσους ξένους επενδυτές ιδρύουν εκεί εταιρείες, μεταφέρουν εκεί τα κεφάλαια ή τα περιουσιακά τους στοιχεία. Ετσι οι επενδυτές καταβάλλουν πολύ μειωμένη ή και καθόλου φορολογία έναντι της προβλεπόμενης εκείνης στη χώρα της μόνιμης διαμονής του.
Αρκετές από αυτές δεν διαθέτουν σε τρίτους πληροφορίες για τις οικονομικές δραστηριότητες των επενδυτών αυτών. Είναι ενδεικτική μια έκθεση των ΗΠΑ όπου αποκαλύπτεται πως οι εταιρείες-κολοσσοί, σε περίπτωση που δεν υπήρχαν φορολογικοί παράδεισοι, θα έπρεπε να καταβάλλουν τεράστια ποσά.
Οι μεγαλύτερες αμερικανικές εταιρείες «σταθμεύουν» 1,3 τρισ. δολάρια σε offshore, τα οποία στερούν από τα ταμεία 180 δισ. δολάρια τον χρόνο. Αν και οι περισσότερες εταιρείες εξακολουθούν να πληρώνουν κάποιους φόρους, το κενό επιτρέπει σε αυτές τις εταιρείες να πληρώνουν πολύ λιγότερο από τον ονομαστικό ομοσπονδιακό φορολογικό συντελεστή 35%. Το τραπεζικό απόρρητο, που διαφυλάσσουν ως κόρη οφθαλμού χώρες όπως η Ελβετία, επέτρεπε επίσης επί μακρόν τη διακίνηση του μαύρου χρήματος.
Διεθνής συμφωνία
Ηταν λοιπόν ιστορική η απόφαση -εν μέσω έντονων πιέσεων πανταχόθεν- να υπογράψει τη διεθνή συμφωνία του ΟΟΣΑ για την αυτόματη ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ χωρών γύρω από τραπεζικούς λογαριασμούς, μερίσματα, τόκους και κέρδη από πωλήσεις ή από κατοχή εταιρειών. Επειτα από αυτήν την εξέλιξη ανοίγει ουσιαστικά ο δρόμος για ουσιαστική συνεργασία χωρίς καλύψεις σε κανέναν καταθέτη.
Η πρόταση, πάντως, του Γκαμπριέλ Ζουκμάν για μια παγκόσμια καταγραφή όλων των εισροών και εκροών κεφαλαίων, προκειμένου να καταπολεμηθεί η φοροδιαφυγή, δεν βρίσκει σύμφωνους όλους τους συναδέλφους του.
Για παράδειγμα, ένας εκ των κορυφαίων οικονομολόγων της Γερμανίας, ο Κλέμενς Φουστ, υποστηρίζει ότι το συγκεκριμένο σύστημα θα δημιουργούσε νέα «παραθυράκια», τα οποία θα μπορούσαν εύκολα να εκμεταλλευτούν όσοι θέλουν να φοροδιαφύγουν.
ΜΑΡΙΑ ΑΔΑΜΙΔΟΥ -ΕΘΝΟΣ
