Του Γιώργου Λυκουρέντζου/ Παραπολιτικά
Χρυσάφι εξακολουθούν να κοστίζουν στο Δημόσιο τα ιδρύματα επιμόρφωσης των κομμάτων, με το κράτος να δαπανά τα τελευταία χρόνια εκατομμύρια ευρώ για την οικονομική ενίσχυσή τους.
Μόνο τα τελευταία δύο χρόνια, παρά τη μείωση στη χρηματοδότηση, τα δικαιούχα κόμματα εισέπραξαν 2,6 εκατομμύρια ευρώ για ερευνητικούς σκοπούς, χωρίς μάλιστα κανένας να βάζει το χέρι του στη φωτιά σχετικά με το αν διεξάγεται έλεγχος για το πού καταλήγουν τα χρήματα που βγαίνουν από τον κρατικό προϋπολογισμό.
Ο αρχικός στόχος της ίδρυσης αυτών των οργανισμών ήταν η επιμόρφωση των στελεχών των κομμάτων, η έρευνα και οι μελέτες.
Ωστόσο, μετά τη χρυσή περίοδο των δεκαετιών του 1990 και του 2000, πολύ γρήγορα τα εν λόγω ιδρύματα έχασαν τη λάμψη τους και κατέληξαν, με μηδενικό σχεδόν έργο, να υπάρχουν μόνο και μόνο προκειμένου τα κόμματα να αυξάνουν την ετήσια χρηματοδότησή τους.
Κι αυτό γιατί η ίδρυση και η λειτουργία τους από τις πολιτικές παρατάξεις είναι, σύμφωνα με τον νόμο 3023/2002, απαραίτητη προϋπόθεση προκειμένου το κάθε δικαιούχο κόμμα να λαμβάνει, εκτός από την τακτική χρηματοδότηση, επιπλέον οικονομική ενίσχυση, αυξάνοντας με αυτόν τον τρόπο τα έσοδά του από τον κρατικό προϋπολογισμό κατά 10%.
Μέχρι το 2012 πρωταθλητής στο σύνολο της οικονομικής ενίσχυσης για επιμορφωτικούς σκοπούς ήταν το ΠΑΣΟΚ, με το ΙΣΤΑΜΕ «Ανδρέας Παπανδρέου» να εισπράττει ετησίως εκατομμύρια ευρώ για μελέτες.
Οι εκλογές του 2012, ωστόσο, και ο καταποντισμός του ΠΑΣΟΚ έφεραν θεαματική αλλαγή, με τη Νέα Δημοκρατία να παίρνει τα ηνία και τον ΣΥΡΙΖΑ να ακολουθεί.
Συγκεκριμένα, πέρσι και φέτος η Νέα Δημοκρατία εισέπραξε 727.721,48 ευρώ, ο ΣΥΡΙΖΑ 664.985,44 ευρώ, το ΠΑΣΟΚ 334.303,17 ευρώ, οι Ανεξάρτητοι Ελληνες 226.275,47 ευρώ, η Χρυσή Αυγή 212.901,36 ευρώ (σ.σ.: από τον Δεκέμβριο του 2013 υπάρχει αναστολή χρηματοδότησης), η ΔΗΜ.ΑΡ. 197.798,21 ευρώ, το ΚΚΕ 158.157,96 ευρώ και ο ΛΑΟΣ 56.090,05 ευρώ.
Οικονομική ενίσχυση για αυτό το διάστημα έλαβαν λόγω των εκλογικών τους ποσοστών και οι Οικολόγοι (56.090,05 ευρώ) και η Δράση (26.610 ευρώ).
Συνολικά, 2,6 εκατομμύρια ευρώ μέσα σε δύο χρόνια, μόνο για ερευνητικούς σκοπούς. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι τα ιδρύματα δεν χρηματοδοτούνται απευθείας από τον Προϋπολογισμό, αλλά τα χρήματα εισπράττονται από τα κόμματα και εν συνεχεία διατίθενται στους οργανισμούς αυτούς.
Κι αν θεωρητικά το κράτος θα έπρεπε να ελέγχει αν τα εκατομμύρια ευρώ του προϋπολογισμού του καταλήγουν τελικά στον προορισμό για τον οποίο διατίθενται, το τοπίο γύρω από το ελεγκτικό πλαίσιο είναι ασαφές. Κι αυτό διότι υπάρχει επικάλυψη αρμοδιοτήτων, με αποτέλεσμα κανένας να μη γνωρίζει ποιος είναι ο αρμόδιος φορέας.
Με δεδομένο ότι οι περισσότεροι τέτοιοι οργανισμοί έχουν τη μορφή Μη Κερδοσκοπικής Οργάνωσης, τον έλεγχο θα μπορούσε να διενεργεί το υπουργείο Ανάπτυξης. Από την άλλη, από τη στιγμή που τα χρήματα βγαίνουν από τον Προϋπολογισμό, λόγο θα έπρεπε να έχει και το υπουργείο Οικονομικών, ενώ αρμόδιο για τη χρηματοδότηση των κομμάτων είναι το υπουργείο Εσωτερικών.
Ολα τα παραπάνω έχουν προκαλέσει σύγχυση, καθώς κανείς δεν θέλει να πάρει στα χέρια του την «καυτή» πατάτα του ελέγχου, με αποτέλεσμα τα ιδρύματα να εξακολουθούν να χρηματοδοτούνται, αν και παράγουν μηδενικό έργο.
THINK TANKS
Η ιστορία των ιδρυμάτων των κομμάτων ξεκίνησε στα μέσα της δεκαετίας του ’90, όταν ΠΑΣΟΚ, Νέα Δημοκρατία και Συνασπισμός προχώρησαν στην ίδρυση τέτοιων οργανισμών. Ο αρχικώς μεγαλόπνοος στόχος ήταν τα ιδρύματα αυτά να λειτουργήσουν ως δεξαμενές σκέψης (think tanks), με απώτερο σκοπό την προώθηση των ιδεών και την προάσπιση των αξιών της κάθε παράταξης, μέσω διοργάνωσης συνεδρίων, εκπόνησης μελετών, ομιλιών και εκδόσεων.
Επί της ουσίας, επρόκειτο για μηχανισμούς παραγωγής ιδεολογίας.
Προκειμένου, μάλιστα, να δώσουν στα ιδρύματα το απαραίτητο κύρος, τα κόμματα δεν δίστασαν να τα βαπτίσουν, δίνοντάς τους είτε τα ονόματα των ιδρυτών τους (Ινστιτούτο Δημοκρατίας «Κωνσταντίνος Καραμανλής» της Ν.Δ., ΙΣΤΑΜΕ «Ανδρέας Παπανδρέου» του ΠΑΣΟΚ) είτε ονόματα επιφανών στελεχών (Ινστιτούτο «Νίκος Πουλαντζάς» του Συνασπισμού).
Ο νόμος του 2002, ο οποίος έθετε ως προαπαιτούμενο για την περαιτέρω οικονομική ενίσχυση τη σύσταση ιδρύματος, είχε ως συνέπεια κάθε κόμμα που σέβεται τον εαυτό του να προχωρεί στην ίδρυση Ινστιτούτου Σπουδών και Μελετών. Αυτό, ωστόσο, ήταν κατά πολλούς και η αρχή του ξεπεσμού των ιδρυμάτων, αφού, όπως προαναφέραμε, τα περισσότερα κατέληξαν να υπάρχουν μόνο και μόνο προκειμένου τα κόμματα να αυξάνουν τα έσοδά τους από τον κρατικό προϋπολογισμό.
Η έφοδος του ΣΔΟΕ στο «Ιων Δραγούμης»
Το γεγονός ότι τα ιδρύματα δεν χρηματοδοτούνται απευθείας από τον κρατικό προϋπολογισμό, αλλά μέσω των κομμάτων αποκαλύφθηκε πριν από λίγους μήνες, λόγω του σκανδάλου που ξέσπασε στο ίδρυμα του ΛΑΟΣ με την επωνυμία «Ιων Δραγούμης» και είχε ως αποτέλεσμα την έφοδο του ΣΔΟΕ στο Ινστιτούτο.
Η υπόθεση βγήκε στο φως το 2012, όταν ο τότε πρόεδρος του ιδρύματος, Δημήτρης Σαρατσιώτης, παραιτήθηκε υποστηρίζοντας ότι η οικονομική ενίσχυση που είχε λάβει ο ΛΑΟΣ, ύψους 1,8 εκατομμυρίων ευρώ, για επιμορφωτικούς σκοπούς δεν αποδόθηκε στο Ινστιτούτο. Προ δύο μηνών, μάλιστα, η Βουλή ενημερώθηκε επισήμως από τον υφυπουργό Οικονομικών, Γιώργο Μαυραγάνη, ότι το ΣΔΟΕ πραγματοποιεί έλεγχο, χωρίς πάντως να ανακοινωθεί το αποτέλεσμα.
ΑΙΓΙΣ
Οπως κάθε κόμμα που σέβεται τον εαυτό του, στην ίδρυση του Ανεξάρτητου Ιδρύματος Γεωπολιτικών και Ιστορικών Σπουδών (ΑΙΓΙΣ) προχώρησε και η Χρυσή Αυγή λίγους μόνο μήνες μετά την είσοδό της στη Βουλή, προκειμένου να υπάρχει ένας μηχανισμός προώθησης της ιδεολογίας του Λαϊκού Συνδέσμου.
το κόμμα του Νίκου Μιχαλολιάκου εισέπραξε τις πρώτες δύο δόσεις του 2013, ωστόσο, μετά τον σχηματισμό δικογραφίας για εγκληματική οργάνωση, ανεστάλη η κρατική χρηματοδότηση, με αποτέλεσμα η ενίσχυση να μην εισπράττεται. Παρά το γεγονός ότι η χρηματοδότηση έχει ανασταλεί, το ΑΙΓΙΣ εξακολουθεί να επιδεικνύει δραστηριότητα, με εκδόσεις και ημερίδες.
ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ
Δύο χρόνια μετά τον θάνατο του Χαρίλαου Φλωράκη ιδρύθηκε, με απόφαση της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ, το Κέντρο Επιμόρφωσης «Χαρίλαος Φλωράκης», το οποίο και αποτελεί το επίσημο ίδρυμα του κόμματος. «Το Κέντρο εντάσσεται στα Επιμορφωτικά Κέντρα της ΚΕ, η οποία και το διευθύνει, και έχει στόχο την επιμόρφωση των στελεχών του ΚΚΕ, μεταλαμπαδεύοντας στις νέες γενιές των κομμουνιστών την ιστορική πείρα των αγώνων και της πάλης της εργατικής τάξης και του κόμματός της», αναφέρεται στην ιστοσελίδα του ινστιτούτου.
ΑΡΝΗΣΗ. Το μόνο κόμμα που επισήμως έχει αρνηθεί να εισπράξει την οικονομική ενίσχυση για επιμορφωτικούς σκοπούς είναι η ΔΗΜ.ΑΡ. Μέσα στις άπειρες ιστορίες ελληνικής γραφειοκρατικής τρέλας, το Δημόσιο ενημέρωσε τη ΔΗΜ.ΑΡ. ότι δεν υπάρχει τρόπος να μην εισπράξει την ενίσχυση! Ετσι, η Δημοκρατική Αριστερά εισπράττει μεν την ενίσχυση, ωστόσο στη συνέχεια την επανακαταθέτει σε ειδικό λογαριασμό του Δημοσίου που της έχει υποδειχθεί από το υπουργείο Οικονομικών.
Το ΙΣΤΑΜΕ έμεινε χωρίς ιστοσελίδα
Η αρχή του «χορού» των ιδρυμάτων έγινε το 1995 με την ίδρυση του ΙΣΤΑΜΕ (Ινστιτούτο Στρατηγικών και Αναπτυξιακών Μελετών «Ανδρέας Παπανδρέου») από τον ίδιο τον ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ. «Ηταν ένα όραμα του Ανδρέα», λένε σήμερα κορυφαία στελέχη του ΠΑΣΟΚ, παραδεχόμενα παράλληλα ότι το όργανο που μεγαλούργησε τις δεκαετίες του 1990 και του 2000, με επικεφαλής πρόσωπα όπως οι Κ. Καρτάλης, Ν. Κοτζιάς, Μ. Κοππά και με αντιπρόεδρο τον γιο του ιδρυτή του Κινήματος, Νίκο Παπανδρέου, βρίσκεται πλέον στα όρια της εξαφάνισης.
Είναι χαρακτηριστικό ότι η ιστοσελίδα του ΙΣΤΑΜΕ έχει «πέσει» εδώ και καιρό, ενώ μόνος τρόπος ενημέρωσης για τις δραστηριότητές του είναι ένα γκρουπ στο Facebook. Το έργο του ΙΣΤΑΜΕ περιορίζεται σε κάποιες ανέξοδες εκδηλώσεις, ενώ ο κ. Νίκος Παπανδρέου έχει αποχωρήσει εδώ και καιρό.
ΝΕΑ ΠΝΟΗ
Σαφώς καλύτερη, αλλά και πάλι χωρίς να θυμίζει καθόλου το παρελθόν είναι η κατάσταση στο Ινστιτούτο Δημοκρατίας «Κωνσταντίνος Καραμανλής». Η ανάληψη της προεδρίας του Δ.Σ. από την πρώην ευρωβουλευτή της Νέας Δημοκρατίας κυρία Ρόδη Κράτσα τού έδωσε μεν νέα πνοή, ωστόσο το φτωχό καλεντάρι δραστηριοτήτων του αποδεικνύει τη δύσκολη περίοδο που διάγει.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που αναφέρονται στην ιστοσελίδα του Ινστιτούτου, οι εκδόσεις, τα σεμινάρια και τα συνέδρια έχουν σταματήσει εδώ και χρόνια, με τη δραστηριότητα του ιδρύματος να περιορίζεται σε κάποιες ημερίδες και διαλέξεις, παρά το ότι τα τελευταία δύο χρόνια η χρηματοδότηση αγγίζει τα 727.000 ευρώ.
ΜΕΤΕΞΕΛΙΞΗ
Το Ινστιτούτο «Νίκος Πουλαντζάς», το οποίο φέρει το όνομα του αείμνηστου καθηγητή Κοινωνιολογίας και ηγετικής μορφής του μαρξισμού, είναι το επίσημο ίδρυμα ερευνών και μελετών του ΣΥΡΙΖΑ και αποτελεί συνέχεια και μετεξέλιξη της Εταιρείας Πολιτικού Προβληματισμού «Νίκος Πουλαντζάς», που ιδρύθηκε το φθινόπωρο του 1997 με πρωτοβουλία του Συνασπισμού της Αριστεράς και της Προόδου.
Η έκρηξη ποσοστών του ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές του 2012 προκάλεσε και την αφύπνιση του Ινστιτούτου, το οποίο το τελευταίο διάσημα επιδεικνύει αξιοπρόσεκτη δραστηριότητα.
ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ
Το Ινστιτούτο Γεωπολιτικών Μελετών με τίτλο «Εθνική Αναδημιουργία» ίδρυσαν και οι Ανεξάρτητοι Ελληνες μόλις δύο μήνες μετά την είσοδό τους στη Βουλή στις εκλογές του 2012. Στην ιστοσελίδα του ιδρύματος δεν υπάρχει κάποια έκδοση, ενώ μέσα σε αυτόν τον χρόνο διεξήχθησαν τρεις ημερίδες-συνέδρια. Πέρα από αυτή τη δραστηριότητα, οι Ανεξάρτητοι Ελληνες δίνουν μεγάλη σημασία στο Ινστιτούτο για την προώθηση των διεθνών σχέσεων και ειδικότερα το άνοιγμα στον ρωσικό παράγοντα.
Στο πλαίσιο αυτό, πριν από έναν μήνα ο πρόεδρός του, καθηγητής Φίλιππος Τσαλίδης, ταξίδεψε στη Μόσχα προκειμένου να υπογράψει πρωτόκολλο συνεργασίας με το Ρωσικό Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών (Russian Institute for Strategic Studies – RISS). Από το πρωτόκολλο προβλέπεται διμερής επιστημονική συνεργασία και κοινές συζητήσεις της «Εθνικής Αναδημιουργίας» (IGMEA) και του RISS για καίρια ζητήματα της διεθνούς πολιτικής και οικονομίας.
