Ρεπορτάζ Ο δημοσιογράφος Νίκος Βάνης
“Καίγονται περιοχές στη ελλάδα- Αν υπήρχε οι ΜΟΜΑ θα άνοιγε αντιπυρικές ζώνες στα δάση και δεν τα είχαμε τέτοιες καταστροφές στη ελλάδα..
Τι ήταν οι ΜΟΜΑ. Η ιστορία, η προσφορά και ο λόγος που καταργήθηκαν
«Μετά από τις τεράστιες καταστροφές στις διάφορες υποδομές της που υπέστη η χώρα κατά την διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου πολέμου αλλά και του εμφυλίου πολέμου (1946-1949), το 1957 κλήθηκαν και οι Ένοπλες Δυνάμεις της χώρας να συμβάλλουν στην ανασυγκρότηση της.
Γι αυτό το σκοπό συγκροτήθηκαν στις έδρες των σπουδαιότερων νομών επτά Μικτές Ομάδες Μηχανημάτων Ανασυγκροτήσεως. Οι έδρες των επτά ΜΟΜΑ ανά τον Ελλαδικό χώρο ήταν στις πόλεις Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Ηράκλειο, Κρήτης, Πάτρα, Λαμία, Λάρισα, Ιωάννινα.
Μικτές Ομάδες Μηχανημάτων Ανασυγκροτήσεως ΜΟΜΑ
Οι ΜΟΜΑ ήταν κατασκευαστικές Μονάδες διοικητικά και αναλάμβαναν την εκτέλεση έργων που τους ανέθετε η προϊσταμένη αρχή στο νομό της έδρας των ή σε γειτονικούς νομούς.
Το προσωπικό των Μονάδων αποτελούνταν από αξιωματικούς και οπλίτες του Μηχανικού, τεχνικά καταρτισμένους αλλά και με μικρό ποσοστό αξιωματικών από τα λοιπά όπλα του Στρατού ή και κλάδων των Ενόπλων Δυνάμεων (Ναυτικό, Αεροπορία), καθώς επίσης και με πολιτικό μόνιμο ή με συμβάσεις τεχνικό προσωπικό (γραφείς, μηχανικοί, οδηγοί τεχνίτες, χειριστές μηχανημάτων, εργάτες κ.λ.π).
ΜΟΜΑ – Αποστολή της ειδικής αυτής υπηρεσίας
Σε περίοδο ειρήνης με λογικό κόστος εκτέλεση των έργων που τις αναθέτονταν με διάφορα κυβερνητικά προγράμματα και μάλιστα στη νησιωτική και ορεινή Ελλάδα όπου δεν υπήρχε ενδιαφέρον των εργοληπτών. Η ανάθεση εκτέλεσης μικρών κοινωφελών έργων τοπικού ενδιαφέροντος για την ωφέλεια Δήμων, Κοινοτήτων, Συλλόγων και Οργανισμών ιδίως σε ακριτικές περιοχές.
Σε περίοδο πολέμου οι ΜΟΜΑ μετέπιπταν σε Τάγματα Μηχανικού Αποκαταστάσεως Συγκοινωνιών και υπάγονταν στους σχηματισμούς του Στρατού Ξηράς με βασική αποστολή την αποκατάσταση ζημιών από εχθρικούς βομβαρδισμούς ή σαμποτάζ σε έργα υποδομής της χώρας (οδικό δίκτυο, γέφυρες, λιμάνια, αεροδρόμια εγγειοβελτιωτικά έργα κ.λπ.).
Ο απολογισμός των έργων των ΜΟΜΑ
Εθνική – Επαρχιακή οδοποιία. Έγινε κατασκευή, βελτίωση και αρχική διάνοιξη σε εθνικούς και επαρχιακούς δρόμους ιδίως της ορεινής και νησιωτικής Ελλάδας, περίπου 15.000 χλμ. Κατασκευάστηκαν στους παραπάνω δρόμους τεχνικά έργα (γέφυρες, τοίχοι αντιστήριξης, οχετοί κ.λπ) και ασφαλτοστρώθηκαν.
Αεροδρόμια κατασκευάσθηκαν από την αρχή ή επεκτάθηκαν διάδρομοι προσγείωσης σε 17 αεροδρόμια, ιδίως της νησιωτικής Ελλάδος (Καρπάθου, Σκύρου, Κεφαλληνίας, Μυτιλήνης, Πάρου, Κυθήρων κ.λπ.) μεταξύ των οποίων και οι χωματουργικές εργασίες του αεροδρομίου των Σπάτων.
Εγγειοβελτιωτικά και υδραυλικά έργα. Κατασκευάσθηκαν μεγάλα και μικρά αποστραγγιστικά αρδευτικά, αντιπλημμυρικά και υδραυλικά έργα σε όλη την χώρα με τα οποία αξιοποιήθηκαν και δόθηκαν προς καλλιέργεια εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα γης.
Στα οικοδομικά έργα η συμβολή των ΜΟΜΑ ήταν σημαντική. Ειδικότερα για την υλοποίηση του προγράμματος αποκατάστασης σεισμοπλήκτων περιοχών κατασκευάστηκαν προκατασκευασμένα σπίτια.
Με την μέθοδο των προκατασκευών κατασκευάστηκαν με επιτυχία κτίρια Νοσοκομείων, Σχολείων, ΑΕΙ (Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης, Πολυτεχνική Σχολή Ξάνθης κ.λπ.) κτιριακές εγκαταστάσεις στρατοπέδων (Χαλκίδας, Θηβών, Λουτρακίου Βαννιάνου Ξάνθης κ.λπ.) πλέον των παραπάνω κατασκεύαζε εργολαβικά υπό την επίβλεψη της και πολλά άλλα οικοδομικά έργα σε διάφορα στρατόπεδα όπως Διοικητήρια, θαλάμους οπλιτών, υπόστεγα κλ.π.
Επίσης σημαντική ήταν η συμβολή των ΜΟΜΑ που προσέφερε από το 1991 και μετά στο πρόγραμμα του Υπουργείου Εξωτερικών για την αποκατάσταση των παλιννοστούντων Ποντίων από τις περιοχές της πρώην Σοβιετικής Ένωσης.
Μικρά έργα Κοινής Ωφέλειας που περιλαμβάνονταν στα προγραμματισμένα έργα, κατασκευάσθηκαν σε Δήμους, κοινότητες, οργανισμούς και τοπικούς συλλόγους.
Οι ΜΟΜΑ, έδιναν το «παρών» σε όλες τις συμφορές που έπληξαν τον Ελλαδικό χώρο (σεισμοί, πυρκαγιές, χιονοπτώσεις, πλημμύρες κ.λπ.)»
MOMA. Η κατάργηση τους – Ν. 2026/92
Αυτή η ειδική υπηρεσία (ΜΟΜΑ) με το άρθρο 18 του Ν. 2026/92 καταργήθηκε και διαλύθηκε και μεγάλος αριθμός μηχανημάτων εκποιήθηκε σε ιδιώτες.
Το εύλογο ερώτημα όμως είναι γιατί ο τεράστιος αυτός κρατικός οργανισμός με τόση μεγάλη προσφορά διαλύθηκε;
Η απάντηση σύμφωνα με την ιστοσελίδα του «Συνδέσμου Αποφοίτων Στρατιωτικής Σχολής Ευελπίδων, Τάξεως 1976», πρέπει να αναζητηθεί στα διάφορα συγκρουόμενα οικονομικά συμφέροντα και στην πολιτική της εκάστοτε κυβέρνησης.
Από τη δεκαετία του ’80 ζητούταν από τις κυβερνήσεις, η περικοπή πιστώσεων προς τις ΜΟΜΑ για την εκτέλεση έργων. Στη συνέχεια άρχισε να αναπτύσσεται μέσα στο πολιτικό προσωπικό των ΜΟΜΑ ο διορισμός υπαλλήλων εις βάρος πιστώσεων των έργων με αποτέλεσμα εκτέλεση πολλών εξ αυτών, να μην θεωρείται πια οικονομικά συμφέρουσα.
Τέλος, στην δεκαετία του ’90 μετά από έντονες πιέσεις μεγαλοεργολάβων και μεγαλοεκδοτών, η κυβέρνηση αποφάσισε με το Ν.2026/92 την διάλυση των ΜΟΜΑ.
Η Κυβέρνηση Κωνσταντίνου Μητσοτάκη Ν. 2026/92 νόμος Σωτήρη Κούβελα
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ’
ΕΙΔΙΚΕΣ ΡΥΘΜΙΣΕΙΣ
Άρθρο 18
Διάθεση μηχανικού εξοπλισμού στα νομαρχιακά ταμεία
1.Ο κατάλληλος για περαιτέρω χρήση μηχανικός εξοπλισμός (μηχανήματαοχήματα) της Στρατιωτικής Υπηρεσίας Κρατικών Έργων Ανασυγκροτήσεως (Σ.Υ.Κ.Ε.Α.) και των υπαγόμενων σΌυτή μονάδων MOMA και ΒΥ/Σ.Υ.Κ.Ε.Α. του Υπουργείου Εθνικής Αμυνας και των Υπηρεσιών Εγγείων Βελτιώσεων (Υ.Ε.Β.) του Υπουργείου Γεωργίας διατίθεται και εντάσσεται στο μηχανικό εξοπλισμό των νομαρχιακών ταμείων της Χώρας.
Με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών κατανέμονται τα μηχανήματα αυτά στα νομαρχιακά ταμεία, με βάση τις πραγματικές ανάγκες και τις ειδικές συνθήκες κάθε νομού.
Με απόφαση του Υπουργού Γεωργίας παραχωρείται στα κατά τόπους νομαρχιακά ταμεία, όπου κρίνεται αναγκαίο, η χρήση των λειτουργούντων εργοταξίων στάθμευσης και συντήρησης των μηχανημάτων των Υπηρεσιών Εγγείων Βελτιώσεων.
2.Η Σ.Υ.Κ.Ε.Α. και οι υπαγόμενες σ’αυτή μονάδες MOMA και ΒΥ/Σ.Υ.Κ.Ε.Α. καταργούνται.
Επίσης, καταργούνται: α) τα τμήματα Αξιοποίησης Μηχανικού Εξοπλισμού/Επιμελητείας Μηχανικού Εξοπλισμού/Συντήρησης και Επισκεϋών Μηχανικού Εξοπλισμού της Διεύθυνσης Αξιοποίησης Εγγειοβελτιωτικών Έργων και Μηχανικού Εξοπλισμού της κεντρικής υπηρεσίας του Υπουργείου Γεωργίας, β) οι αρμοδιότητες του τμήματος Εκμηχανίσεως Γεωργίας και Εκμεταλλεύσεως Μηχανικού Εξοπλισμού των Περιφερειακών Διευθύνσεων Εγγείων Βελτιώσεων (Π.Δ.Ε.Β.) που αναφέρονται στην εκμετάλλευση του μηχανικού εξοπλισμού, καθώς και τα συνεργεία επισκευών των
Π.Δ.Ε.Β., και γ) οι αρμοδιότητες του Τμήματος Αξιοποίησης Έργων, Εκμηχάνισης Γ εωργίας και Μηχανικού Εξοπλισμού των Διευθύνσεων Εγγείων Βελτιώσεων ή των αυτοτελών Τμημάτων Εγγείων Βελτιώσεων των νομαρχιών, που αναφέρονται στο μηχανικό αυτών εξοπλισμό, καθώς και τα υφιστάμενα συνεργεία επισκευών.
3.Ο τρόπος και κάθε διαδικαστική λεπτομέρεια για τη συνέχιση ή μη των εκτελούμενων ήδη μη στρατιωτικών έργων από τη Σ.Υ.Κ.Ε.Α. και τις υπαγόμενες σ’αυτή μονάδες MOMA και ΒΥ/Σ.Υ.Κ.Ε.Α. ρυθμίζονται με κοινή απόφαση του Υπουργού Εθνικής Άμυνας και του υπουργού, που υπάγεται ο κύριος του έργου.
Με κοινή απόφαση του Υπουργού Γεωργίας και του υπουργού, που υπάγεται ο κύριος του έργου, ρυθμίζονται οι λεπτομέρειες συνέχισης ή μη των εκτελούμενων έργων από τις Υ.Ε.Β. του Υπουργείου Γεωργίας, πλην των έργων εκείνων που ανήκουν σε ιδιώτες, των οποίων οι λεπτομέρειες συνέχισης ή μη ρυθμίζονται με απόφαση του Υπουργού Γ εωργίας.
4.Οι πολιτικοί υπάλληλοι, μόνιμοι και με σχέση εργασίας ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνου, των καταργούμενων υπηρεσιών Σ.Υ.Κ.Ε.Α., MOMA και ΒΥ/Σ.Υ.Κ.Ε.Α., καθώς και το προσωπικό των κατά την παράγραφο 2 Υπηρεσιών Εγγείων Βελτιώσεων, ειδικοτήτων γεωτρυπανιστών, χειριστών μηχανημάτων υπαίθρου, τεχνιτών συνεργείων επισκευών, φυλάκων εγκαταστάσεων, διοικητικών και οδηγών αυτοκινήτων έργων που ασχολείται με την εκμετάλλευση, αξιοποίηση και λοιπά θέματα μηχανικού εξοπλισμού, μετατάσσονται ή μεταφέρονται, ως πλεονάζοντες, καΤεφαρμογή των διατάξεων που ισχύουν για τη μετάταξη ή μεταφορά πλεονάζοντος προσωπικού των δημόσιων υπηρεσιών, χωρίς να απαιτείται γνώμη υπηρεσιακών συμβουλίων.
5.Κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια ρυθμίζεται με κοινή απόφαση των Υπουργών Εθνικής Αμυνας και Εσωτερικών ή Εσωτερικών και Γεωργίας κατά περίπτωση, με σύμπραξη και του Υπουργού Προεδρίας της Κυβέρνησης, εφόσον ρυθμίζονται θέματα της παρ.4 του παρόντος άρθρου.
Άρθρο 19
Καταστροφική για την Ελλάδα η κατάργηση των ΜΟΜΑ.
Η κατάργηση της ΣΥΚΕΑ ( Στρατιωτική Υπηρεσία Κατασκευής Έργων Ανασυγκροτήσεως, είχε αυτομάτως ως αποτέλεσμα και την κατάργηση των ΜΟΜΑ (Μικτές Ομάδες Μηχανημάτων Ανασυγκροτήσεως). Πρόκειται για μία καταστροφική για την ανάπτυξην της Χώρας απόφαση της Νέας Δημοκρατίας, βιαστική και απρομελήτητη, ή μάλλον καθοδηγούμενη, η οποία ελήφθη επί υπουργού Προεδρίας Σωτήρη Κούβελα το 1992 .
Οι ΜΟΜΑ ιδρύθηκαν για κατασκευή έργων οδικών και άλλων μετά την καταστροφή που επήλθεν στην χώρα από την κατοχή, ώστε να επουλωθούν πληγές και ελλείψεις. Απετελείτο από στρατιωτικούς , Τεχνικούς Στρατού, Ναυτικού και Αεροπορίας με πολιτικόν προσωπικόν.
Οι προσφορές της ήταν εξαιρετικώς σημαντικές και εποικοδομητικές ως ζωογόνες για την ανόρθωσην του τόπου. Οδικά έργα που έφτιαχναν στην νησιωτικήν Ελλάδα αλλά και σε ορεινούς και απόμακρους οικισμούς, συνέβαλαν ώστε να παύσουν τα μέρη αυτά να είναι στην απομόνωση από την λοιπήν Ελλάδα. Η οδική και οικοδομική προσφορά αξιόλογη. Κτήρια κατεσκεύασαν αλλά και αεροδρόμια σε πολλά νησιά ,τα οποία ενδέχεται να μη είχαν γίνει αν εδίδοντο σε ιδιώτες εργολάβους.
Η δημιουργική προσφορά των ΜΟΜΑ κίνησε όπως φαίνεται την μήνην των ιδιωτών εργολάβων, οι οποίοι με τις πολιτικές γνωριμίες που είχαν και τις φιλίες ή πιέσεις σ’ αυτούς, επέμεναν, όπως περιορίζεται αρχικώς η κρατική χρηματοδότηση προς τις ΜΟΜΑ, κάτι που οι πολιτικοί υιοθέτησαν ελαφρά τη συνειδήσει και τελικώς τις κατήργησαν!!
Ο Υπουργός Προεδρίας Σωτήρης Κούβελας στον οποίον υπήγετο το Υπουργείον Εθνικής Αμύνης κατήργησε με τον Νόμον 2026/1992 την ΣΥΚΕΑ και κατ΄ ακολουθίαν τις ΜΟΜΑ. Έγκλημα ολκής.
Όσοι Βουλευτές ψήφισαν το άρθρον 18 αυτού του Νόμου, γνώριζαν τι έπραξαν;;
Φυσικά όχι, όπως συμβαίνει συχνά σε ψηφίσεις Νόμων. Ήταν δυνατόν να ψηφίσουν την κατάργηση μιας υπηρεσίας η οποία θα άνοιγε δρόμους στα χωριά τους ή θα έκτιζε σχολεία ή νοσοκομεία τα οποία με ιδιώτες εργολάβους ήταν αδύνατον να γίνουν;
΄Η αν γινόταν θα ήταν πολυδάπανα για το κράτος και τελικώς τον φορολογούμενον!!!
Οι εχθροί των ΜΟΜΑ διέδιδαν ότι δεν είχαν τεχνικόν προσωπικόν. Ανακριβές. Ήταν δυνατόν όμως να στελεχωθεί με ιδιώτες τεχνικούς κάθε κατηγορίας, στην βάσην των σημερινών ΣΔΙΤ, οπότε θα είχαν γίνει θαύματα στον οδικόν και οικοδομικόν χώρον με τεράστιες οικονομίες και όχι με μονοπώληση από ιδιώτες εργολάβους όπως έγινεν ακολούθως και κατέστησαν πολλοί μεγιστάνες και κροίσοι!!
Όλοι αυτοί διέβλεπαν πιστώσεις προς την Ελλάδα από Ευρωπαϊκά κονδύλια και σχεδίαζαν πως θα γίνουν αποκλειστικοί χρήστες αυτών. Η μόνην λύση ήταν να διαλυθούν οι ΜΟΜΑ. Και το πέτυχαν!!
Τα πολλά δις ΕΥΡΩ που εισέρρευσαν στην χώραν μας πήγαν στα χέρια ιδιωτών όσον αφορά έργα και πάσης μορφής κατασκευές, αφού αποκεφάλισαν έναν ισχυρόν αντίπαλον. Τις ΜΟΜΑ.
Το Κράτος θα είχε τεράστια έσοδα, αν δεν είχε διακοπεί η λειτουργία των ΜΟΜΑ.
Έγιναν έργα πολλών τρις Ευρώ!!! Και αυτά τα ανέλαβαν οι ιδιώτες εργολήπτες και έγιναν κράτος εν κράτει. Ο Κούβελας τους ανέδειξε σε κροίσους προσφέροντάς τους μέγιστον δώρον.
Την κατάργησην των ΜΟΜΑ!!!
Οι Βουλευτές των Κυκλάδων Δωδεκανήσων, ορεινών περιοχών δεν αντέδρασαν, ώστε να αποκατασταθεί το λάθος. Γι΄ αυτό είναι συνένοχοι για όσα αρνητικά συνέβησαν σε βάρος του τόπου. Η απόφαση του αρχηγού των ΑΝΕΛ, να επανιδρύσει τις ΜΟΜΑ, είναι αξία συγχαρητηρίων.
