Από Χρήστος Φράγκου
Η απειλή της Ρωσοτουρικής συμμαχίας και τα εχέγγυα ασφαλείας που δεν υπάρχουν… ακόμα
τροχιά ραγδαίων εξελίξεων φαίνεται ότι έχει εισέλθει η περιοχή της Μεσογείου, καθώς η κινητικότητα στην Κυπριακή ΑΟΖ δεν είναι παρά μια μόνο έκφανση των διεργασιών που συντελούνται στα παρασκήνια και γίνονται αισθητές μόνο αμυδρά στο προσκήνιο, αφού η σύνδεση με τα αμερικανικά συμφέροντα δημιουργεί ένα πλέγμα ασφαλείας ικανό να απορροφήσει τριγμούς, αντιδράσεις και δονήσεις.
Οι γεωτρήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ, East Med, ο σταθμός αεριοποίησης LNG στην Αλεξανδρούπολη, η τριπλή ενεργειακή διασύνδεση της Ελλάδας με την πΓΔΜ και ο αγωγός IGB με τη Βουλγαρία αποτελούν δράσεις του ίδιου σχεδίου γεωοικονομικού επαναπροσδιορισμού της ευρύτερης περιοχής των Βαλκανίων και της Ανατολικής Μεσογείου.
Στα προφανή ρίσκα που εμπεριέχει η ενεργειακή διασύνδεση των δύο πολιτικά και γεωστρατηγικά πιο ασταθών περιοχών του πλανήτη, περιλαμβάνεται ο δίαυλος διάχυσης και μετασχηματισμού πολιτικών, οικονομικών και εμπορικών κρίσεων από τη μία πλευρά στην άλλη, ενώ παράλληλα χώρες όπως η Τουρκία και η Ρωσία θα διαθέτουν ενισχυμένη δυνατότητα άσκησης πιέσεων.
Η υπέρβαση αυτού του εμποδίου καλεί για την άμεση και θεσμική συμμετοχή των ΗΠΑ στη διαμόρφωση του νέου πλαισίου σταθερότητας στην περιοχή, το οποίο φαίνεται να σχηματοποιείται σε μια διαδικασία πολυμερών σχημάτων και ενός ενιαίου οργανισμού ασφάλειας.
Στην «Καθημερινή» στο άρθρο με τίτλο «Το σχέδιο των ΗΠΑ και ο ρόλος της Ελλάδας» ο Βασίλης Νέδος αναδεικνύει την πολιτικο-διπλωματική πτυχή του αμερικανικού σχεδίου για την εμπέδωση του νέου γεωοικονομικού δόγματος στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή, φέρνοντας στο προσκήνιο το σενάριο της δημιουργίας ενός οργανισμού συνεργασίας για την ασφάλεια, το οποίο μάλιστα δομκιμάζεται τώρα.
Η αποκάλυψη αυτή, επιβεβαιώνει τον οδικό χάρτη για την ανατροπή του status quo στην περιοχή, που έχει κατ’ επανάληψη εντοπίσει το Crisis Monitor, επιβεβαιώνοντας το βάρος που δίδεται στην περιοχή και την πίεση με την οποία προωθούνται τα πολυμερή σχήματα συνεργασίας, καταδεικνύοντας την υψηλή αξία της άμεσης ολοκλήρωσης του σχεδιασμού για τα αμερικανικά συμφέροντα.
Σύμφωνα με το δημοσίευμα της «Κ» ο οργανισμός αυτός βρίσκεται ήδη σε «τροχιά συγκρότησης». Η διατύπωση αυτή δείχνει μεν ότι υπάρχει σχέδιο αλλά ότι αυτό είναι σε διαδιακσία «trial and error», βηματισμός που φαίνεται να αποκλίνει από τις εξελίξεις, καθώς η πρόσφατη Σύνοδος Κορυφής των 4+1 στη Βάρνα έδειξε ότι σε πολιτικό επίπεδο οι διεργασίες είναι πιο προχωρημένες, υπάρχει κοινό έδαφος και έχουν τεθεί οι βάσεις.
Στο άρθρο προβάλεται το σενάριο της διατήρησης των ομόκεντρων κύκλων, με συνεκτικό κρίκο την Ελλάδα, δομή που εδραιώθηκε στα πρώιμα στάδια των διαπραγματεύσεων και προκρίνεται ως το πλαίσιο με τις περισσότερες δικλείδες ασφαλείας και τα περισσότερα fall back scenarios.
Ειδικότερα, η Ελλάδα ήδη πρωταγωνιστεί στη Βαλκανική Ένωση των 4 χωρών με Βουλγαρία, Σερβία, Ρουμανία, παράλληλα στη Μεσογειακή με Ισραήλ, Κύπρο και Αίγυπτο, ενώ εντάσσεται και σε πιο διευρυμένες συνθέσεις οι οποίες κατευθύνονται από τη Γαλλία και τη Γερμανία σε Ανατολική Μεσόγειο και Βαλκάνια, αντίστοιχα. Λόγο στις εξελίξεις, στην περιοχή, έχει και η Ιορδανία, η οποία ενδεχομένως να εξελιχθεί σε καταλύτη εξελίξεων, αν και το περιθώριο κινήσεων που διαθέτει είναι περιορισμένο.
Ωστόσο, στο σενάριο δεν λαμβάνεται υπόψη η Τουρκία, η οποία φαίνεται αποφασισμένη να κερδίσει τη θέση της σε αυτά τα τραπέζια, με κάθε τρόπο, καθώς θέτει το θέμα σε όλα τα πλαίσια και τα φόρα, ξεκινώντας από το Κυπριακό, τις σχέσεις της με την ΕΕ, τη Γερμανία, τις ΗΠΑ και με αντίκτυπο στα ελληνοτουρκικά. Εσχάτως, μάλιστα, έχει εμφανιστεί πρόθυμη να παίξει το χαρτί της Ρωσίας στη Μεσόγειο, αν και η Μόσχα προτιμά να διατηρήσει τον έλεγχο στα Βαλκάνια, όπου και η Άγκυρα διαθέτει αξιοσημείωτη επιρροή και εδραιωμένους διαύλους επικοινωνίας και βραχίονες επιρροής.
Διοαβάστε επίσης: Πως ο Τσίπρας «στραγγαλίζει» τον Ερντογάν στη Μεσόγειο
Σύμφωνα με το δημοσίευμα της «Καθημερινής»,
οι πρώτες δοκιμές για το αν το συγκεκριμένο, αμερικανικής έμπνευσης, σχέδιο μπορεί να προχωρήσει άμεσα θα φανεί τον επόμενο μήνα, οπότε είναι προγραμματισμένες να πραγματοποιηθούν οι τριμερείς σύνοδοι ανάμεσα σε Ελλάδα, Κυπριακή Δημοκρατία και Ιορδανία (στη Λευκωσία στις 19 Δεκεμβρίου) και στο Ισραήλ (στην Ιερουσαλήμ στις 20 Δεκεμβρίου).
Αυτό συνεπάγεται αυξημένη ένταση στην περιοχή, τουρκικές προκλήσεις σε όλα τα επίπεδα και διαρκείς παρεμβάσεις από ξένους παράγοντες. Η αυξημένη κινητικότητα επιτυγχάνει την ταχεία εναλλαγή θεμάτων, ενώ σε αυτό βοηθά και ο πολύ πυκνός πολιτικός χρόνος. Ωστόσο, όλα αυτά είναι αντίμετρα επικοινωνιακού χαρακτήρα και βασίζονται στην παροδοχή του αυτοπεριορισμού της Τουρκίας.
Μέχρι στιγμής ο Ταγίπ Ερντογάν έχει δείξει ότι κινείται σε μια λογική κλιμακούμενων αλλά ελεγχόμενων προκλήσεων, υπόθεση που δεν μπορεί να λαμβάνεται όμως ως βάση για την αξιολόγηση και πρόβλεψη της συμπεριφοράς της Τουρκίας, καθώς οι εξάρσεις είναι συνήθως μεγαλύτερες από τις υφέσεις. Πλέον, δεν πρέπει να αποκλείεται και ο ρωσικός παράγοντας ο οποίος έχει κάθε συμφέρον να επιδιώκει την αποσταθεροποίηση της Ανατολικής Μεσογείου, εφόσον χάνει τον έλεγχο στα Βαλκάνια.
Ελλάδα και Ισραήλ έχουν εκδηλώσει ισχυρή πολιτική βούληση για την ταχεία εκπλήρωση του σχεδιασμού αυτού, υπάρχουν ωστόσο τεχνικά και πολιτικά προβλήματα τα οποία παραγνωρίζονται στη μεγάλη εικόνα, τα οποία μπορούν να καθυστερήσουν ή ακόμα και να εκτροχιάσουν το χρονοδιάγραμμα, καθιστώντας ασύμφορο ή ακόμα και ανεδαφικό τον σχεδιασμό, ο οποίος στοχεύει να αποτελέσει την αμερκανική εναλλακτική στη ρωσική ενεργειακή κυριαρχία στα Βαλκάνια και την κεντρική Ευρώπη.
Η δυναμική προώθησης του σχεδιασμού αυτού αναμένεται να διαφανεί στο πλαίσιο του Στρατηγικού Διαλόγου Ελλάδας-ΗΠΑ που είναι προγραμματισμένος για τις 13 Δεκεμβρίου, στην Ουάσιγκτον, διαδικασία που, όπως επισημαίνεται, αποτελεί τη θεσμική ομπρέλα των διμερών σχέσεων, η οποία αναμένεται να συμβάλει στον καθορισμό προτεραιοτήτων, τον ενιαίο σχεδιασμό και τον ρεαλιστικό προσδιορισμό των απαιτούμενων μέσων για την εκπλήρωσή των στόχων.
Νωρίτερα, στις 7 Δεκεμβρίου, ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας θα συναντήσει τον Βλάντιμιρ Πούτιν στη Μόσχα, όπου αναμένεται να λάβει μια πιο καθαρή αίσθηση των κινήσεων της Ρωσίας, την οποία θα μεταφέρει στο πλαίσιο του Στρατηγικού Διαλόγου στην Ουάσιγκτον. Τέλος, πριν το τέλος του έτους, ο κ. Τσίπρας αναμένεται να συναντηθεί με τον Ταγίπ Ερντογάν, σε μια προσπάθεια να υπάρξει συμφωνία για το πλαίσιο επίλυσης του Κυπριακού και ενδεχομένως για την αιγιαλίτιδα ζώνη και την Ανατολική Μεσόγειο.
Το άρθρο της Καθημερινής αναγνωρίζει επίσης τη στρατηγική διάσταση του εγχειρήματος για την Ελλάδα, η οποία προϋποθέτει δυνατότητα παροχής διασφαλίσεων για τις θαλάσσιες ζώνες, όπως επισημαίνει ο Βασίλης Νέδος, επιβεβαιώνοντας σειρά αναλύσεων του Crisis Monitor για την ασφάλεια στην Ανατολική Μεσόγειο και το Αμυντικό Δόγμα που προωθεί η Ελλάδα, για το οποίο, όμως, απαιτούνται νέες και διευρυμένες δυνατότητες.
Υπ’ αυτό το πρίσμα τα ελληνικά εξοπλιστικά προγράμματα ανάγονται σε μείζον ζήτημα προσδιορισμού της πολιτικής βούλησης για την υλοποίηση των σχεδιασμών, ενώ παράλληλα θα παίξουν ρόλο συνεκτικού κρίκου μεταξύ εμπλεκομένων χωρών και αναμένεται να εξελιχθούν σε πυλώνα της ενεργειακής πολιτικής, βελτιώνοντας την ανταποδοτικότητα τους και υποστηρίζοντας τις Άμεσες Ξένες Επενδύσεις.
