“ΘΕΛΩ ΙΝΑ ΤΟ ΑΣΥΛΟΝ ΔΙΑΤΕΛΗ ΥΠΟ ΤΗΝ ΥΨΗΛΗΝ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΝ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΟΣ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ 
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΝΑ ΟΝΟΜΑΣΘΕΙ ΜΕΛΙΤΕΥΣ ΑΝΕΥ ΕΤΕΡΟΥ ΔΙΑΚΡΙΤΙΚΟΥ ΣΗΜΕΙΟΥ, Ή ΠΡΟΣΘΗΚΗΣ ΚΑΙ ΘΕΛΩ ΙΝΑ ΕΝ ΑΥΤΩ ΓΙΝΟΝΤΑΙ ΠΑΡΑΔΕΚΤΑ ΟΡΦΑΝΑ ΑΡΡΕΝΑ ΕΛΛΗΝΟΠΑΙΔΑ ΚΑΤΑΓΟΜΕΝΑ ΕΞ ΟΙΟΥΔΗΠΟΤΕ ΜΕΡΟΥΣ ΚΑΤΑ ΠΡΟΤΙΜΗΣΗ ΟΜΩΣ ΤΑ ΕΝ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΓΕΓΕΝΝΗΜΕΝΑ ΚΑΙ ΑΝΗΚΟΝΤΑ ΕΝ ΠΑΣΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙ ΕΙΣ ΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΟΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑΝ. ΕΠΙΘΥΜΩ ΔΕ ΟΠΩΣ Η ΑΓΩΓΗ ΓΙΝΕΤΑΙ ΤΟΙΑΥΤΗ ΩΣΤΕ ΝΑ ΔΥΝΑΝΤΑΙ ΤΑ ΟΡΦΑΝΑ ΕΠΑΝΕΡΧΟΜΕΝΑ ΕΙΣ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑΝ ΝΑ ΚΕΡΔΙΖΩΣΙ ΤΟΝ ΑΡΤΟΝ ΔΙ ΕΝΤΙΜΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ”. Από την διαθήκη του Ιωάννη. Παπάφη
Ο Ιωάννης Παπάφης
γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1792. Ο πατέρας του Νικόλαος ήταν έμπορος. Η μητέρα του καταγόταν από την ονομαστή οικογένεια Ντ’ Αναστάση και έδωσε στο μικρό Ιωάννη φροντισμένη ανατροφή και καλή μόρφωση.
Σε ηλικία 16 ετών έφυγε από τη Θεσσαλονίκη και πήγε στη Σμύρνη κοντά στον πατέρα του. Εκεί εκδήλωσε και καλλιέργησε τις μεγάλες εμπορικές ικανότητες που έκρυβε μέσα του. Το 1810 πήγε στην Αλεξάνδρεια προσκαλεσμένος από τον Θείο του Ντ’ Αναστάση ο οποίος μόλις διαπίστωσε την οικονομική και εμπορική ιδιοφυΐα του τον έστειλε στη Μάλτα, που αποτελούσε ένα από τα πιο μεγάλα ναυτικά και εμπορικά κέντρα της Μεσογείου.
Στη Μάλτα η εξέλιξη του Ιωάννη στο εμπόριο ήταν ραγδαία και λαμπρή και τον ανέδειξε σε έναν από τους πιο σημαντικούς οικονομικούς παράγοντες του νησιού.
Το 1822 διορίστηκε στη θέση του Δημοσίου μεσίτη της Μάλτας και σχετίστηκε με προσωπικότητες διεθνούς κύρους, όπως ο Οικουμενικός Πατριάρχης, ο Καποδίστριας, Ο Υπουργός Εξωτερικών της Αγγλίας και με πολλούς άλλους. Παράλληλα αρχίζει τις ευεργεσίες του.
Στέλνει χρήματα στον Κυβερνήτη της απελευθερωμένης από τον τουρκικό ζυγό Ελλάδας, στον Πατριάρχη καθώς και στην Ελληνορθόδοξη κοινότητα της υπόδουλης στους Τούρκους Θεσσαλονίκης για να βοηθήσει τους συμπατριώτες του και την πατρίδα. Ενισχύει τον Ελληνισμό και ενδιαφέρεται για την Ελληνοχριστιανική μόρφωση των νέων της ελεύθερης και σκλαβωμένης Πατρίδας.
Με μεγάλη χρηματική δωρεά βοηθά το χτίσιμο του κτιρίου του Πανεπιστημίου Αθηνών, το οποίο το 1859 του απένειμε το Μετάλλιο της Εθνικής ευγνωμοσύνης. Το 1879 κληροδοτεί με διαθήκη του στο Ορφανοτροφείο Χατζηκώνστα της Αθήνας 10.000 χρυσές λίρες, στο Τζάνειο Νοσοκομείο Πειραιά 15.000 χρυσά Φράγκα και στα Ελληνικά Εκπαιδευτήρια Θεσσαλονίκης 100.000 Χρυσά Φράγκα.
Την ίδια εποχή ιδρύει στη Μάλτα κεφάλαιο με 10.000 χρυσές λίρες με σκοπό να βοηθήσει του νέους της Μάλτας που ήθελαν να ξενιτευτούν. Συνεχίζοντας τις μεγάλες του δωρεές, βοηθά τον Οικουμενικό Πατριάρχη να χτίσει Γηροκομείο στο νησί Πρώτη της Κωνσταντινούπολης.
Στις 10 Οκτωβρίου 1884 με επιστολή του, που επέχει θέση διαθήκης, προς τους εφόρους των Ελληνικών Σχολείων και του Νοσοκομείου Θεσσαλονίκης, αναθέτει σ’ αυτούς να κτίσουν Ορφανοτροφείο στην πόλη της Θεσσαλονίκης που θα επονομαστεί “ΜΕΛΙΤΕΥΣ”, από το όνομα της Μελίτης δηλ. Μάλτας της δεύτερης πατρίδας του.
Το 1886 στις 16 Φεβρουαρίου εκοιμήθη ο Ιωάννης Παπάφης σε ηλικία 94ων ετών.
Η κατασκευή του Ορφανοτροφείου είχε προϋπολογιστεί σε 40.000 Φράγκα, αλλά ο Ιωάννης Παπάφης άφησε στην τράπεζα της Γαλλίας 100.000 χρυσές λίρες για να μπορεί να συντηρείται το Ίδρυμα από τους τόκους.
Μεταπολεμικά όμως λόγω της γενικής οικονομικής κατάστασης οι πόροι του ήταν ανεπαρκέστατοι ώσπου το 1961 το ανέλαβε ολοκληρωτικά το κράτος σαν Ν.Π.Δ.Δ.
ΥΜΝΟΣ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ ΠΑΠΑΦΗ
Όποιος δεν εχαϊδεύτηκε από πατέρα χέρια
Όποιος δεν εζεστάθηκε σε μητρική αγκάλη
Όποιος ετράνεψ’ ορφανός χωρίς μια προστασία
Εκείνος ημπορεί καλά καλύτερα απ’ όλους
Να νιώσει μέσα στην καρδιά το έργο του Παπάφη –
Μακεδονίας γέννημα Ελληνικής και θρέμμα
Σε ξέν χώματ’ έγινες διαμάντι ζηλεμένο
Στα πλούτη δεν εξέχασες την πατρική καλύβη
Κι αν δεν μπόρεσες να ρθεις την γη της να φιλήσεις
Στον Μελιτέα σκήνωσες και αιώνια να ζήσεις
– Αιώνια θάσαι καύχημα κλεινής Θεσσαλονίκης
Αιώνια θάσαι καύχημα αθανάτου Γένους
Κι όπως αιώνιο στήριγμα της ορφάνιας θάσαι
Αιώνια ναν’ η φήμη σου αιώνια ναν’ η δόξα
Αιώνια νάναι η τιμή, η μνήμη σου αιώνια.
Παπάφειου Ορφανοτροφείου
Σύμφωνα με τη διαθήκη του Ιωάννη Παπάφη χτίστηκε το Νεοκλασικό οικοδόμημα του Παπάφειου Ορφανοτροφείου σε σχέδια του γνωστού και από άλλα κτίρια της Θεσσαλονίκης αρχιτέκτονα Παιονίδη.
Άρχισε να κτίζεται το 1894 και τελείωσε το 1903. Το οικόπεδό του είχε έκταση 53.880 τετραγωνικούς πήχεις. Αγοράστηκε το Σεπτέμβριο του 1892-93 από τον Τούρκο μεγαλοκτηματία Hamdi Bey με δωρεά του Ιωάννου Παπάφη. Συνολικά η αγορά του κόστισε 1.698 λίρες”(Β.Δημητριάδης,1983).
Από την έναρξη της λειτουργίας του το Παπάφειο Ορφανοτροφείο “Ο Μελιτεύς”, έδωσε δείγματα γραφής στο Ελληνικό Έθνος και σε ειρηνικές περιόδους αλλά και σε δύσκολες ιστορικές στιγμές με τεράστια κοινωνική προσφορά.
Ήταν εκείνο που στάθηκε στον χειμαζόμενο λαό της Θεσ/νίκης και στον λαό της Ελληνικής Μακεδονίας. Πρωτοστάτησε στους Εθνικούς αγώνες, στους Βαλκανικούς Αγώνες προσέφερε καταφύγιο και βοήθεια στους δεινοπαθούντες.
Στους απελευθερωτικούς του 1912 – 13 προσέφερε τα πάντα, ακόμη και στο αρχιτεκτονικό του σχέδιο δόθηκε το σχήμα “Ε” για να γίνει ο φάρος που θα θυμίζει στους υπόδουλους Έλληνες Την Ελλάδα την Ελπίδα και την Ελευθερία.
Στις ειρηνικές περιόδους περιέθαλψε τεράστιο αριθμό παιδιών, παιδιών που είχαν ανάγκη περίθαλψης και αγωγής. Τα προετοίμασε για την ένταξή τους στην κοινωνία. Εδώ εδιδάχθησαν κάποια τέχνη, από το Κέντρο βοηθήθηκαν να ακολουθήσουν ανώτερες και ανώτατες σπουδές. Υπάρχουν απόφοιτοι εγκατεστημένοι σ’ όλη την Ελλάδα, όλοι άριστοι οικογενειάρχες,
Όλοι εμβαπτισμένοι στα διδάγματα του αειμνήστου Ιδρυτή του Ιωάννη Παπάφη. Κατέχουν ηγετικές κοινωνικές θέσεις, και προσφέρουν από την πλευρά τους πλούσιο κοινωνικό έργο.
Κατά τον πρώτο χρόνο της λειτουργίας του ιδρύματος 1903-1904, οι οικότροφοι ήταν 57, το 1909-1910 έγιναν 126 και το 1962 φθάνουν τους 450. Από το 1909 μπήκαν οι βάσεις της Μουσικής, με τη γνωστή Μπάντα του Παπαφείου που τροφοδότησε με μουσικούς τις μπάντες και ορχήστρες όλης της Ελλάδας.
Το ορφανοτροφείο αυτό παράλληλα με τη διαμονή εξασφάλιζε τεχνική εκπαίδευση σε ένα από τα τρία τμήματα του: Ραπτικής, Υποδηματοποιίας και Ξυλουργικής. Αργότερα τα τμήματα αυτά αυξήθηκαν.
Έτσι το 1962 υπάρχουν επί πλέον τμήματα Ξυλογλυπτικής, Επιπλοποιίας, Ηλεκτρολογίας, Σιδηρουργικής, Μηχανουργικής και Μηχανοξυλουργικής, τα οποία στεγάζονται στις νέες κτιριακές εγκαταστάσεις που κτίσθηκαν στο πίσω μέρος της αυλής, το 1930 και 1952.
Πολλές φορές η αρχική χρήση του ιδρύματος παραβλέπεται προκειμένου να καλυφθούν έκτακτες στεγαστικές ανάγκες. Έτσι το 1912, μετά την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης και μέχρι το Δεκέμβριο του 1913, χρησιμοποιείται σαν στρατιωτικό νοσοκομείο.
Εκεί, στις 5 Μαρτίου 1913, διαπιστώνεται ο θάνατος του βασιλιά Γεωργίου του Α’. Στη συνέχεια το κτίριο επισκευάζεται για την εγκατάσταση των ορφανών, αλλά τον Αύγουστο του 1914 επιτάσσεται για τη στέγαση του 13ου πεζικού Συντάγματος.
Μετά την επιστροφή και σύντομη διαμονή των ορφανών, χρησιμοποιείται από το Αγγλικό Στρατηγείο Ανατολής στο χρονικό διάστημα 1917-1919, ενώ το 1921 στεγάζει και πάλι το Στρατιωτικό Νοσοκομείο.
Το 1935 μετονομάζεται σε Εθνικό Παπάφειο Ορφανοτροφείο “ο Μελιτεύς”. Από το 1936- 1938 χρησιμοποιείται για τη στέγαση του Παθολογικού τμήματος του Δημοτικού Νοσοκομείου, όταν αποτεφρώνεται η αντίστοιχη πτέρυγα.
Το 1940, στεγάζει και πάλι το Στρατιωτικό Νοσοκομείο, ενώ κατά τη διάρκεια της κατοχής το Γενικό Γερμανικό Νοσοκομείο. Στη συνέχεια καταλαμβάνεται από το ΕΛΑΣ και το Δεκέμβριο του 1944 εγκαθίσταται σ’αυτό το Αγγλικό Στρατιωτικό Νοσοκομείο, ενώ μόλις το 1947 επανέρχεται στην αρχική του χρήση.
Το 1948 φιλοξενεί 4.650 παιδιά – θύματα του εμφυλίου πολέμου και από το 1948-1950 την παιδόπολη “Άγιος Γρηγόριος Παλαμάς”. Το 1957, ύστερα από πολλές ταλαιπωρίες, ξεκινάει μια νέα περίοδος ανακαινίσεων και επισκευών.
Το 1959 κτίζεται στην αυλή του ιδρύματος ο ναός του Αγ. Ιωάννου του Προδρόμου. Το 1961 το Ίδρυμα γίνεται Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου.
πηγή;papafeio
