«Τα Ελληνικά Δικαστήρια, επανειλημμένως έχουν δεχθεί τα χρυσόβουλλα ως τίτλους κυριότητας», εξηγεί σε συνέντευξή του στο agioritikovima.gr ο Καθηγητής Εκκλησιαστικού δικαίου της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Ι. Μ. Κονιδάρης, ερωτηθείς ατο agrotikovima για την εγκυρότητα αυτών των τίτλων ιδιοκτησίας.
Και σημειώνει ότι η συμβολή του Αγίου Όρους στην Εθνεγερσία δεν πρέπει να παραγνωρίζεται.
Αναφορικά με τη φορολογία της περιουσίας των Μονών υπενθυμίζει τα φορολογικά προνόμια που εξακολουθούν να ισχύουν και σήμερα για την Αθωνική Πολιτεία με βάση το Σύνταγμα και διεθνείς συμβάσεις.
Και συμπληρώνει, «θα ήταν νομίζω το ολισθηρότερο σφάλμα για την ελληνική κυβέρνηση να φορολογήσει την περιουσία του Αγίου Όρους, τη στιγμή κατά την οποία το Άγιον Όρος δεν επιβαρύνει το ελληνικό κράτος» – Να πάμε τώρα στο Άγιο Όρος.
Τι γίνεται με την εκεί Μοναστηριακή περιουσία;
Πώς φορολογείται και πώς ενδεχομένως γίνεται, πολλοί λένε για τα χρυσόβουλλα και τα φιρμάνια ότι δεν αποτελούν τίτλους ιδιοκτησίας.
Πρώτα-πρώτα τι γίνεται με το Άγιο Όρος και την περιουσία του.
Θα ήθελα να καταστήσουμε καταρχάς εμφαντικά σαφές, ή αντιληπτό εν πάση περιπτώσει, ότι το Άγιον Όρος δεν είναι Εκκλησία της Ελλάδος, δεν ανήκει στην Εκκλησία της Ελλάδος και επίσης δεν ανήκει στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, γιατί, όπως ξέρετε, υπάρχουν μέρη της Ελληνικής επικράτειας, όπως η Κρήτη και τα Δωδεκάνησα, τα οποία διοικητικά ανήκουν στο Οικουμενικό Πατριαρχείο.
Το Άγιον Όρος είναι αυτοδιοικούμενο τμήμα της ελληνικής επικράτειας, το οποίο έχει ως πνευματικό του ηγέτη τον Οικουμενικό Πατριάρχη, που είναι ο Επίσκοπος του Αγίου Όρους και έχει επίσης ως εκπρόσωπο του Ελληνικού Κράτους για τα θέματα τάξεως και ασφαλείας έναν Διοικητή του Αγίου Όρους, που ορίζεται, περιέργως πως, με πρόταση του Υπουργού Εξωτερικών.
Είναι λίγο παρωχημένο αυτό, διότι δεν θα έπρεπε να έχει πλέον καμία σχέση το Υπουργείο Εξωτερικών με το Άγιον Όρος, αλλά αυτό είναι μια άλλη συζήτηση.
Το Άγιον Όρος είναι αυτοδιοικούμενο τμήμα του ελληνικού κράτους, κατά την πεποίθησή μου, όχι γιατί το ελληνικό κράτος αποφάσισε να μειώσει την κυριαρχία του και να πει ότι εκεί κάνω ένα αυτοδιοικούμενο τμήμα, αλλά διότι από τις διεθνείς συνθήκες που υπήρξαν την εποχή που κατέστη το Άγιον Όρος τμήμα της ελληνικής επικράτειας υποχρεώθηκε το ελληνικό κράτος να έχει ένα ιδιαίτερο καθεστώς για το Άγιον Όρος.
– Δεν απειλείται αυτό από κανέναν σήμερα;
Δεν νομίζω, τουλάχιστον προς το παρόν. Τι σημαίνει αυτό;
Σημαίνει ότι οι διεθνείς αυτές συνθήκες, τις οποίες δεν έχει νόημα τώρα να τις αναφέρουμε, θέλησαν να διασφαλίσουν τις Μονές εκείνες που όπως ξέρετε στο Άγιον Όρος έχουν μοναχούς που δεν είναι Έλληνες στο γένος.
Έχουμε, όπως ξέρετε, Ρωσικό Μοναστήρι, έχουμε Βουλγαρικό, έχουμε Σερβικό, έχουμε μια μεγάλη Ρουμανική Σκήτη και βεβαίως είχαμε και το Μοναστήρι των Ιβήρων, η Μονή Ιβήρων η οποία ήταν Γεωργιανό Μοναστήρι. Βεβαίως το Ελληνικό Κράτος για να διασφαλιστεί έλαβε την προνομία και όρισε στο Σύνταγμα ότι όποιος μπαίνει στο Άγιον Όρος για να εγκαταβιώσει είτε ως δόκιμος είτε ως μοναχός αποκτά αυτομάτως την ελληνική ιθαγένεια.
Δηλαδή, όλοι οι μοναχοί, οι οποίοι εγκαταβιώνουν στο Άγιον Όρος, έχουν την ελληνική ιθαγένεια.
Αυτό δεν σημαίνει βέβαια ότι είναι Έλληνες στο γένος και γνωρίζετε ότι στα Μοναστήρια αυτά και υπάρχει η λειτουργία στη γλώσσα τους, αλλά υπάρχει και το ζωηρότατο ενδιαφέρον των κυβερνήσεων των χωρών αυτών, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τη Ρωσία, η οποία βεβαίως έχει ζωτικά συμφέροντα να υπερασπιστεί στο Άγιον Όρος.
– Έχει έντονη παρουσία η Ρωσία στο Άγιο Όρος;
Βεβαίως και το είδαμε αυτό με τις επισκέψεις του ίδιου του Πούτιν ο οποίος είναι σήμερα ο αδιαφιλονίκητα ισχυρός άνδρας της Ρωσίας και ο οποίος θα είναι και ο επόμενος Πρόεδρος.
– Αυτό προκαλεί δυσαρέσκεια σ’ ένα μέρος του Αγίου Όρους;
Περιορίζομαι εδώ στα πραγματικά περιστατικά. Δηλαδή ότι το Άγιον Όρος, όπως είναι γνωστό – κι αν δεν είναι γνωστό το λέω για τους αναγνώστες της σελίδας σας – είχε προταθεί να αποκτήσει διεθνές καθεστώς, δηλαδή δεν θα ήταν καν ελληνική επικράτεια και εκεί πρωτοστάτησαν οι μοναχοί του Αγίου Όρους και επέβαλαν να μείνει το Άγιον Όρος ελληνικό, να γίνει μέρος της ελληνικής επικράτειας.
Γι’ αυτό, ενώ απελευθερώθηκε το 1910 από τον ελληνικό στρατό, φτάσαμε να έχουμε την πρώτη αναφορά του Αγιορείτικου θεσμικού καθεστώτος στο Σύνταγμα, το θνησιγενές, του 1925/26 και μετά στο Σύνταγμα του 1927.
Από το Σύνταγμα του 1927 και μετά έχουμε πάγια ρητή διάταξη για το Άγιον Όρος στο Ελληνικό Σύνταγμα, η οποία τι λέει; Ότι είναι αυτοδιοικούμενο τμήμα του Ελληνικού Κράτους, του οποίου η κυριαρχία παραμένει άθικτος επ’ αυτού.
– Μέχρι πριν τι γινότανε στο Άγιο Όρος; Τι καθεστώς υπήρχε;
Μέχρι πριν το Άγιον Όρος δεν ήταν ελληνική επικράτεια, διότι, μετά από την Άλωση, ήταν υπό την Οθωμανική και μετά υπό την κατοχή των Δυνάμεων που βρέθηκαν στην περιοχή εκείνη. Μην ξεχνάτε, πως το Ελληνικό κράτος είναι ένα πολύ νεαρό κράτος, διότι, όπως είπαμε, στην περιοχή λ.χ. της Θράκης εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 1920. Ελληνικό κράτος δεν υπήρχε στην περιοχή της Θράκης μέχρι τότε.
Το Άγιον Όρος, από την άλλη μεριά, υπάρχει ήδη πάνω από 1000 χρόνια εκεί που βρίσκεται και η Μοναστική Πολιτεία, η οποία είναι μια δημοκρατική πολιτεία, που έχει τα όργανα διοικήσεώς της, έχει δηλ. πάνω από 1000 χρόνια ζωής. Επανέρχομαι, λοιπόν, στην ερώτησή σας και λέω ότι επομένως δεν μπορούμε να πούμε ότι ό,τι ισχύει στη νομοθεσία της Ελλάδος αυτό θα ισχύει και στο Άγιον Όρος.
Και είναι κατά την άποψή μου λάθος των κρατούντων και των κυβερνήσεων που δεν αντιλαμβάνονται τη λεπτότητα του ζητήματος, την πολιτική σημασία του Αγίου Όρους, το οποίο πέραν του ότι αποτελεί, όπως το έχω αποκαλέσει «έναν πολιτιστικό δρυμό στην Ενωμένη Ευρώπη», αποτελεί και ένα χώρο που είναι Πανορθόδοξο Προσκήνυμα.
Συνεπώς δεν έχει νόημα να πούμε ότι φορολογούμε το Άγιον Όρος, διότι δεν πληρώνει τίποτα το Ελληνικό Δημόσιο για το Άγιον Όρος.
Η ΕΛΑΧΙΣΤΗ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΟΥ ΑΓ. ΟΡΟΥΣ ΑΠΟ ΤΟ ΕΛΛ. ΚΡΑΤΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΟΥ.
– Δίνεται, όμως, μια επιχορήγηση.
Δίνεται, πράγματι, μια επιχορήγηση. Αν είναι να τη δίνουμε με το ένα χέρι και να την παίρνουμε με το άλλο, τότε δεν κάνουμε τίποτα. Το Άγιον Όρος έχει τεράστια κτιριακά συγκροτήματα, τα οποία, όπως γνωρίζετε, ήταν κατερειπωμένα, γιατί το Άγιον Όρος γνώρισε μια περίοδο μεγάλης κάμψεως.
Μετά το 1950 και έως τη δεκαετία του 1970 το Άγιον Όρος έβαινε προς το τέλος του. Ήταν σε μεγάλη παρακμή.
Όταν μάλιστα γιορτάστηκε, το 1963, η χιλιετηρίδα από την ίδρυση της Μονής της Μεγίστης Λαύρας, η οποία είναι η πρώτη τη τάξει Μονή του Αγίου Όρους, η πρώτη ως η αρχαιότερη από τις 20 Μονές του, τότε μιλούσαν όλοι για το τέλος του Αγίου Όρους.
– Γιατί άραγε;
Οι λόγοι είναι πολλοί. Ένας από τους βασικότερους λόγους είναι ότι οι μοναχοί που υπήρχαν εκεί ως επί το πλείστον είχαν μετατρέψει τις Μονές σε ιδιόρρυθμες. Η ιδιορρυθμία είναι σαράκι στο μοναχισμό. Η ιδιόρρυθμη Μονή, όπως γνωρίζουν σίγουρα οι αναγνώστες σας, είναι αυτή στην οποία κάθε μοναχός έχει δική του περιουσία, δικό του τρόπο ζωής και απλώς συνεκκλησιάζεται με τους άλλους.
Σήμερα έχουμε την ευτυχία να ξαναζούμε όλες τις Μονές του Αγίου Όρους ως κοινόβιες, δηλ. και τις 20 Ιερές Μονές ως κοινόβιες, διότι συνοδείες με φωτισμένους ηγήτορες μπήκαν σ’ αυτές τις Μονές από την εποχή της δεκαετίας του 80.
Αυτές οι συνοδείες μπήκαν κυριολεκτικώς μέσα σε ερείπια, τα οποία έπρεπε εκ βάθρων να ανοικοδομήσουν και συνεπώς να ανοικοδομήσουν τα κτιριακά αυτά συγκροτήματα, τα οποία, κ. Θεοχάρη στέγαζαν στο παρελθόν δεκάδες χιλιάδες μοναχών.
Το βλέπει κανείς επισκεπτόμενος το Άγιον Όρος, τι τεράστια κτιριακά συγκροτήματα υπάρχουν.
Εάν πάει κανείς στη Μονή Βατοπαιδίου ή στο Ρωσικό Μοναστήρι, είναι τεράστια τα κτίσματα, είναι σαν στρατώνες, διότι ήταν χιλιάδες οι μοναχοί στο Άγιον Όρος. Αυτά τα κτίσματα, λοιπόν, ήταν κατερειπωμένα και μπήκαν και άρχισαν να τα αναστηλώνουν και ευτυχώς που ήρθε η Ευρωπαϊκή Ένωση αρωγός, ευτυχώς λέω, και με τα χρήματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με τη συνδρομή και του Ελληνικού Κράτους άρχισε η αναστήλωση αυτών των κτισμάτων.
Όταν λοιπόν έχουμε χιλιάδες τετραγωνικά μέτρα για να αναστηλωθούν, αυτά βεβαίως χρειάζονται τεράστια χρηματικά ποσά, αυτά όμως είναι πολιτιστικός θησαυρός, διότι δεν είναι μόνο αυτά καθ’ αυτά τα κτίσματα, είναι και το τι φυλάσσεται μέσα στα κτίσματα αυτά.
Σκεφθείτε μόνο το Πρωτάτο, τον Πανσέληνο. Σκεφθείτε τα ιερά λείψανα, τα κειμήλια, τα τιμαλφή, τα ιερά σκεύη, τα χειρόγραφα, τις βιβλιοθήκες κ.λπ. Είναι δηλ. ο πολιτιστικός πλούτος του Αγίου Όρους συνολικώς.
Σε αυτά τα Μοναστήρια ήρθαν οι νέες συνοδείες αυτές, οι οποίες εμπλούτισαν το Άγιον Όρος, και οι οποίες αποτελούνται από μοναχούς υψηλού επιπέδου, και μορφωτικού, πολλοί επιστήμονες έχουν εγκαταλείψει τα εγκόσμια και έχουν βρει παρηγοριά στο Άγιον Όρος. Αυτές οι συνοδείες, λοιπόν, έχουν δώσει μια νέα ώθηση στο Άγιον Όρος.
Επομένως θα ήταν νομίζω το ολισθηρότερο σφάλμα για την ελληνική κυβέρνηση να φορολογήσει την περιουσία του Αγίου Όρους, τη στιγμή κατά την οποία το Άγιον Όρος δεν επιβαρύνει το ελληνικό κράτος και τη στιγμή κατά την οποία το Άγιον Όρος διασφαλίζεται από διεθνείς συνθήκες, οι οποίες κατοχυρώνουν το αυτοδιοίκητό του.
– Αυτό σημαίνει ότι δεν θα φορολογείται; Κατά την άποψή μου σημαίνει και ότι δεν θα φορολογείται, διότι ήδη και κατά τη Συνθήκη Προσχωρήσεως της Ελλάδος στις τότε Ευρωπαϊκές Κοινότητες, τη σημερινή Ευρωπαϊκή Ένωση, που υπεγράφη το 1979 και ισχύει από 1.1.1980, αναγνωρίζεται το ειδικό καθεστώς του Αγίου Όρους και ρητώς αναφέρεται ότι το Άγιον Όρος διατηρεί τα τελωνειακά και φορολογικά του προνόμια. Άρα είναι πλέον και ευρωπαϊκό κεκτημένο και συνεπώς, κατά την άποψή μου, δεν θα πρέπει να φορολογείται.
΄΄ ΤΟ ΑΓΙΟ ΟΡΟΣ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΦΟΡΟΛΟΓΕΙΤΑΙ ΚΑΘΟΛΟΥ΄΄
– Όταν λέμε φορολογικά προνόμια εννοούμε ή η ελάχιστη φορολογία ή καθόλου.
Εγώ θεωρώ ότι δεν πρέπει να φορολογείται το Άγιον Όρος καθόλου. Διότι θεωρώ ότι αυτή είναι η έννοια των φορολογικών προνομίων που ίσχυαν ανέκαθεν στο Άγιον Όρος από της ιδρύσεώς του και εξακολουθούν να ισχύουν και σήμερα με βάση και διεθνείς συμβάσεις.
– Στο Άγιο Όρος οι Μονές φορολογούνται;
Βρίσκονται σε διαπραγματεύσεις με την ελληνική κυβέρνηση οι οποίες έχουν παραπεμφθεί σε μια Κυβερνητική Επιτροπή και οι οποίες, από ότι ξέρω, έχουν παγώσει. Διότι υπάρχει η τάση της Πολιτείας να εφαρμόσει τη νομοθεσία που εφαρμόζει για τις άλλες θρησκευτικές Κοινότητες, οι οποίες είναι στην ελληνική επικράτεια, να την εφαρμόσει και στο Άγιον Όρος.
– Μιλάμε τώρα για τα έσοδα από τα ακίνητα της εκάστοτε Μονής.
Σήμερα δεν φορολογείται ούτε ένα ευρώ. Υπάρχει μια σειρά νομοθετημάτων που ρητώς εξαιρεί το Άγιον Όρος από σειρά φόρων. Αυτή ήταν η ισχύουσα νομοθεσία. Τώρα, με τη νέα νομοθεσία επιχειρούν να επιβάλουν φόρους στο Άγιον Όρος.
Η δική μου άποψη είναι γενικώς ότι το Άγιον Όρος ως εκ του ειδικού καθεστώτος του, επειδή ακριβώς είναι αυτοδιοικούμενο τμήμα στην ελληνική επικράτεια και επειδή διασφαλίζονται τα προνόμιά του και από τη Συνθήκη προσχωρήσεως στην Ευρωπαϊκή Ένωση και αυτό αποτελεί και ευρωπαϊκό κεκτημένο, δηλαδή κεκτημένο του δικαίου της Ευρωπαϊκής Ενώσεως, δεν πρέπει να φορολογείται.
΄΄ΕΓΓΥΗΜΕΝΟ ΑΠΟ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΤΟ ΕΙΔΙΚΟ ΚΑΘΕΣΤΩΣ ΤΟΥ ΑΓ.ΟΡΟΥΣ.΄΄
– Σε περίπτωση που επιβληθεί φορολογία από το ελληνικό κράτος θα μπορεί να προσφύγει στα δικαστήρια το Άγιο Όρος προκειμένου να δικαιωθεί;
Δεν ξέρω πώς θα επιλέξει να αμυνθεί το Άγιον Όρος σε μία τέτοια περίπτωση. Έχει και άλλους τρόπους, πολιτικούς.
Υπήρξε ήδη η σκέψη να προσφύγει στους ορθόδοξους ηγέτες των κυβερνήσεων που έχουν Μονές στο Άγιον Όρος και ενδιαφέρονται για τη διατήρηση των προνομίων τους. Βεβαίως θα αναγκαστεί το Άγιον Όρος να χρησιμοποιήσει ό,τι δυνατότητες έχει στη διάθεσή του. Επαναλαμβάνω, πως το Άγιον Όρος έχει ένα ειδικό καθεστώς, το οποίο ειδικό καθεστώς είναι πάντοτε – τονίζω κατά την άποψή μου – εγγυημένο από διεθνείς συνθήκες.
– Αυτή η περιουσία πώς αποκτήθηκε; Από τα βυζαντινά χρυσόβουλλα, τα σουλτανικά φιρμάνια, τα οποία αποτελούν και τίτλο ιδιοκτησίας;
Η περιουσία του Αγίου Όρους αποκτήθηκε σε διαφορετικά χρονικά διαστήματα, είναι προφανές, διότι μέσα σε μία χιλιετία και πλέον υπήρξαν διάφοροι δυνάστες στην περιοχή.
Βεβαίως η περιουσία ξεκίνησε από τις δωρεές των Βυζαντινών αυτοκρατόρων, οι οποίες ήταν με χρυσόβουλλα που αποτελούσαν τίτλους ιδιοκτησίας.
Εξακολουθούν δε να είναι και σήμερα, αυτό είναι σαφές γιατί και το άρθρο 51 του Εισαγωγικού νόμου του Αστικού Κώδικα λέει ότι οι περιουσίες, τα δικαιώματα κυριότητος κ.λπ. που αποκτήθηκαν προ της εισαγωγής του Αστικού Κώδικα κρίνονται κατά το δίκαιο που ίσχυε κατά την εποχή που αποκτήθηκαν.
– Μ’ αυτά τα χρυσόβουλλα απέκτησαν περιουσία, ακίνητη περιουσία, και άλλες Μονές και η Εκκλησία της Ελλάδος και άλλοι φορείς ίσως και το Ελληνικό Δημόσιο;
Όχι το Ελληνικό Δημόσιο. Το Ελληνικό Δημόσιο δεν υπήρχε βέβαια τότε, απέκτησαν όμως και άλλες Μονές που βρίσκονται σήμερα μέσα στην ελληνική επικράτεια, όπως π.χ. η Μονή Πάτμου.
– Ούτε θα πρέπει, εάν σε περίπτωση αμφισβητηθεί, το χρυσόβουλλο από τα Ελληνικά Δικαστήρια…. Δεν νομίζω ότι αμφισβητείται το χρυσόβουλλο από τα Ελληνικά Δικαστήρια, τα οποία επανειλημμένως το έχουν δεχθεί ως τίτλο κυριότητας.
Σας επαναλαμβάνω, ότι είναι προφανές ότι κρίνεται η ιδιοκτησία με βάση το δίκαιο που ίσχυε την εποχή εκείνη. Αλλά οι Μονές του Αγίου Όρους είχαν στην πορεία, εκτός του ότι είχαν την ικανότητα να διοικούνται με χρηστότητα, υπήρχε χρηστή διοίκηση, είναι πολύ σημαντικό αυτό, υπήρχε και η εργασία των μοναχών, υπήρχε και η επανατοποθέτηση των κεφαλαίων σε νέα περιουσιακά στοιχεία.
Δηλαδή η απόκτηση μετοχίων εκτός Αγίου Όρους, τα οποία βεβαίως δεν ήταν μόνο στη σημερινή Ελλάδα, αλλά και λ.χ. στη Ρωσία, τη Μολδαβία, όπου το Άγιον Όρος είχε πράγματι τεράστιες περιουσίες.
Για παράδειγμα, η Μονή Βατοπαιδίου είχε στη Μολδαβία 1.500.000 στρέμματα γης. Καταλαβαίνετε λοιπόν ότι αυτές οι Μονές την εποχή εκείνη ήταν εξαιρετικά ισχυρές και ήταν οικονομικά αυτάρκεις. Αυτός άλλωστε ήταν ο σκοπός των Μονών, να είναι οικονομικά αυτάρκεις, για να μπορούν πρώτον να διατρέφουν τους μοναχούς τους, δεύτερον να αναπαύουν τους προσκυνητές και τρίτον να επιτελούν έργο φιλανθρωπικό και παιδευτικό.
Σας αναφέρω μόνο ένα παράδειγμα, την Αθωνιάδα Εκκλησιαστική Ακαδημία, η οποία ήταν στο Άγιον Όρος και η οποία, όπως γνωρίζετε, ανέδειξε μεγάλες προσωπικότητες.
Θέλω να πω ότι η σημασία του Αγίου Όρους στην πορεία προς την Ελληνική Επανάσταση, κατά την Ελληνική Επανάσταση, την Εθνεγερσία εννοώ, δεν πρέπει να παραγνωρίζεται.
Επίσης, το Άγιον Όρος είχε συνάψει συμφωνία με τον Σουλτάνο και είχε κατορθώσει τα προνόμιά του εκείνα της βυζαντινής περιόδου να επικυρωθούν και με φιρμάνια οθωμανικά, ώστε το Άγιον Όρος κατά την Τουρκοκρατία δεν απώλεσε την περιουσία του, έδινε ένα φόρο στον Σουλτάνο και η περιουσία του παρέμεινε στη διοίκησή του.
Δηλ. διατήρησε τα προνόμιά του. Συνεπώς, η περιουσία που αποκτήθηκε από το Άγιον Όρος δεν έχει καμία σχέση με το Ελληνικό Κράτος, το οποίο, όπως είπαμε ιδρύθηκε το 1830, και το οποίο στην περιοχή του Αγίου Όρους εμφανίστηκε πρακτικώς μετά το έτος 1920.
– Δηλαδή η περιουσία που έχουν όλες οι Μονές του Αγίου Όρους αποκτήθηκε μέσα από τα βυζαντινά χρυσόβουλλα και τα σουλτανικά φιρμάνια;
Όχι μόνο, διότι έγιναν και δωρεές από άλλους πλην των αυτοκρατόρων και εξακολουθούν να γίνονται, υπήρξαν φορολογικές ατέλειες, το Άγιον Όρος είχε προϊόντα τα οποία εκμεταλλεύονταν οι Μονές του, δηλαδή λάδι και κρασί κυρίως.
Έχουμε μαρτυρίες ότι υπήρχε και στολίσκος πλοίων, των μεγάλων ιδίως Μονών, που μετέφεραν το λάδι και το κρασί από τα μετόχια και το Άγιον Όρος στην Κων/πολη και στη Θεσσαλονίκη.
Δηλαδή είχε και μια εμπορική δραστηριότητα, προκειμένου ακριβώς οι Μονές να αποκτήσουν και να ενισχύσουν την περιουσία τους, η οποία ήταν ακριβώς για την εκπλήρωση του σκοπού τους. Όχι βέβαια οι μοναχοί να πάρουν ο καθένας στο πορτοφόλι του κάτι, διότι είναι ακτήμονες ως μοναχοί, αλλά να έχουν περιουσία οι Μονές, ώστε να μπορούν να επιτελέσουν το έργο τους, το οποίο και σας εξήγησα.
– Οπότε γιατί δημιουργήθηκε αυτό το θέμα περί αμφισβήτησης των χρυσοβούλλων και από δικαστές ακόμα και από συναδέλφους σας, όπως πρόσφατα στην περίπτωση της Μονής Βατοπαιδίου;
Εγώ σ’ αυτό το σημείο έχω να πω ότι δεν υποστηρίζεται σοβαρώς η άποψη, η οποία λέει ότι τα χρυσόβουλλα δεν αποτελούσαν τίτλους κυριότητας. Εκτός αυτού έχουμε και δικαστικές αποφάσεις που τα δέχονται ως τίτλους κυριότητας.
Οι διαμφισβητήσεις για τη Βιστωνίδα δεν βασίζονται σε αμφισβήτηση των χρυσοβούλλων, αλλά αυτό είναι ένα θέμα το οποίο θα πρέπει να αποτελέσει το αντικείμενο μίας ξεχωριστής συζητήσεως.
-. Κύριε Καθηγητά σας ευχαριστώ για τα όσα μας είπατε και θέλω να μου υποσχεθείτε ότι θα μας δοθεί η ευκαιρία σύντομα να αναφερθούμε και στην υπόθεση της Μονής Βατοπαιδίου.
Εγώ σας ευχαριστώ κ. Θεοχάρη για την ευκαιρία που μου δώσατε να επικοινωνήσω μέσω του agioritikovima. με τους αναγνώστες σας και πολύ ευχαρίστως αποδέχομαι την πρόσκλησή σας να συζητήσουμε σχετικά με το ζήτημα της Μονής Βατοπαιδίου σε μία επόμενη συζήτησή μας στο προσεχές μέλλον.
