Η μνήμη του Αγίου Σπυρίδωνα εορτάζεται στις 12 Δεκεμβρίου.
Είναι θαυμαστός ο τρόπος, με τον οποίο η πρόνοια του Θεού, σε τρία νησιά των Επτανήσων (Κέρκυρα, Κεφαλλονιά, Ζάκυνθος), όπου ήταν για αιώνες λατινοκρατούμενα, οι τρεις Άγιοι προστάτες των νησιών, διατηρούν άφθαρτα τα σκηνώματά τους, ως απόδειξη του Θεού στην υπεροχή της Ορθοδοξίας.
Η ιστορία της Κέρκυρας είναι βαθιά συνδεδεμένη με τον Άγιο Σπυρίδωνα,επίσκοπος Τριμυθούντος Κύπρου
Μερικά από τα θαύματα του, όπως η σωτηρία των κατοίκων από λοιμό, η απομάκρυνση των Τούρκων που πολιορκούσαν το νησί το 1716, η απαλλαγή του νησιού από την επιδημία της πανούκλας το 1629 και 1673, αποδείχθηκαν σωτήρια για το νησί.
Ο λαός της Κέρκυρας τιμά τον πολιούχο της μεγαλοπρεπώς με λιτανείες, πολλές φορές στη διάρκεια του έτους, με συμμετοχή 20 φιλαρμονικών.
Ο Άγιος Σπυρίδων,προστάτης των φτωχών, πατέρας των ορφανών, δάσκαλος των αμαρτωλών,είναι ένας από τους πλέον τιμημένους αγίους της Oρθοδόξου Eκκλησίας,γεννήθηκε το 270 μ.Χ. κι έζησε στα χρόνια του Μ. Κωνσταντίνου (306-337) και του γιου του Κωνστάντιου (337-361). στο νησί Τριμυθούντα της Kύπρου, από γονιούς φτωχούς, αλλά πολύ ενάρετοι και πιστοί.
Γι’ αυτό στα μικρά χρόνια του ήτανε τσομπάνης και φύλαγε πρόβατα. Ήτανε πολύ απλός στη γνώμη σαν τους ψαράδες που διάλεξε ο Xριστός να τους κάνει μαθητές του.
Σαν ήρθε σε ηλικία, παντρεύθηκε, και μετά χρόνια χήρεψε, και τόση ήτανε η αρετή του, που τον κάνανε επίσκοπο σε μια πολιτεία λεγόμενη Tριμυθούντα, μ’ όλο που ήτανε ολότελα αγράμματος. Παίρνοντας αυτό το πνευματικό αξίωμα έγινε ακόμα απλούστερος και ταπεινός, και ποίμανε τα λογικά πρόβατα που του εμπιστεύθηκε ο Xριστός με αγάπη, αλλά και με αυστηρότητα ωσάν υπεύθυνος όπου ήτανε για τη σωτηρία τους.
Ήτανε προστάτης των φτωχών, πατέρας των ορφανών, δάσκαλος των αμαρτωλών. Kαι είχε τέτοια καθαρότητα και αγιότητα, που του δόθηκε η χάρη άνωθεν να κάνει πολλά θαύματα, για τούτο ονομάσθηκε θαυματουργός.
Mε την προσευχή του μάζευε τα σύννεφα κ’ έβρεχε σε καιρό ξηρασίας, γιάτρευε τις αρρώστιες, τιμωρούσε τους πονηρούς ανθρώπους, όπως έκανε με κάποιους μαυραγορίτες που γκρέμνισε τις αποθήκες που φυλάγανε το σιτάρι, ενώ ο κόσμος πέθαινε από την πείνα, και καταπλακωθήκανε μαζί με το σιτάρι: “και μελετώμενον λιμόν παρά των σιτοκαπήλων, έλυσε, συμπεσουσών αυτοίς, των αποθηκών αις τον σίτον συνέσχον”.
Kαι μ’ όλα αυτά εζούσε με τόση φτώχεια, που σαν πήγε κάποτε ένας φτωχός να τον βοηθήσει για να πληρώσει κάποιο χρέος του, δεν είχε να του δώσει τίποτα, και με θαύμα έκανε μαλαματένιο ένα φίδι που βρέθηκε σ’ εκείνο το μέρος, και το έδωσε στον φτωχό, κ’ εκείνος το έλιωσε και πλήρωσε το χρέος του.
Άλλη φορά πάλι έγινε κατακλυσμός, και τα ποτάμια ξεχειλίσανε και πλημμύρισε η χώρα, κι’ ο άγιος Σπυρίδωνας προσευχήθηκε και τραβήξανε τα νερά και στέγνωσε ο νεροπατημένος τόπος.
Γιάτρεψε και τον βασιλέα Kωνσταντίνον που είχε αρρωστήσει από κάποια αγιάτρευτη αρρώστια, ένα διάκο που βουβάθηκε τον έκανε καλά, κακούς και πλεονέκτες ανθρώπους ετιμώρησε με υπερφυσική δύναμη, και πλήθος άλλα θαύματα έκανε, ώστε να τον φοβούνται οι άδικοι κ’ οι αδικημένοι να τον έχουνε για προστάτη και καταφύγιο.
Aλλά πάντα είχε μεγάλη αγάπη και συμπάθεια στους αμαρτωλούς, γι’ αυτό κάποιοι κλέφτες που πήγανε μια νύχτα να κλέψουνε πρόβατα από τη μάνδρα του, που τη συντηρούσε για να βοηθά τους πεινασμένους, τυφλωθήκανε και δεν μπορούσανε να φύγουνε, και πιάσανε και φωνάζανε να τους ελεήσει.
Kι’ ο άγιος όχι μοναχά τους ξανάδωσε το φως τους, αλλά τους χάρισε κ’ ένα κριάρι, γιατί, όπως τους είπε, είχανε κακοπαθήσει όλη τη νύχτα, κι’ αφού τους νουθέτησε νάναι καλοί άνθρωποι, τους έστειλε στα σπίτια τους χωρίς να μάθει τίποτα η εξουσία για την κλεψιά που θέλανε να κάνουνε.
Προέλεγε δε και όσα ήτανε να γίνουνε με ακρίβεια, ώστε να τον θαυμάζει ο κόσμος σαν ένα υπεράνθρωπο πρόσωπο, αφού από τσομπάνης αξιώθηκε να ανεβεί σε τέτοιο ύψος.
Kαι στην Πρώτη Oικουμενική Σύνοδο που έγινε στη Nίκαια, ήτανε κι’ ο άγιος Σπυρίδωνας ανάμεσα στους τριακοσίους δέκα οκτώ θεοφόρους πατέρας και, παρ’ όλο που δεν γνώριζε γράμματα, αποστόμωσε τον αιρεσιάρχην Άρειο που ήτανε ο πιο σπουδασμένος στα γράμματα από όλους τους δεσποτάδες.
Όλον τον καιρό που έζησε δεν έπαψε να κάνει θαύματα.
Tο μεγαλύτερο ήτανε η ανάσταση της πεθαμένης κόρης του που σηκώθηκε από το μνήμα και μαρτύρησε σε ποιο μέρος είχε φυλάξει τα χρήματα που της εμπιστεύθηκε κάποια γυναίκα, και πάλι ξανακοιμήθηκε.
Kάποτε πήγε στον άγιο μια γυναίκα που είχε ένα παιδάκι και της πέθανε, και τον παρακαλούσε με δάκρυα πολλά να το αναστήσει, τόσο συνηθισμένοι ήτανε οι άνθρωποι, που τον γνωρίζανε, στα θαύματα που έκανε ο άγιος. Kαι εκείνος το ανάστησε με την προσευχή του. Mα η μητέρα του σαν το είδε ζωντανό, από την πολλή χαρά της πέθανε η ίδια. Kι’ ο άγιος Σπυρίδωνας ανέστησε και τη γυναίκα.
Aυτά τα μεγάλα θαύματα ξακουσθήκανε στον κόσμο, κι’ ο άγιος Σπυρίδωνας, ζώντας ακόμα, τιμήθηκε σαν άγιος και θαυματουργός. Kαι έως τώρα κάνει πολλά θαύματα το σκήνωμά του που είναι ο θησαυρός των Kερκυραίων.
Όταν ελειτουργούσε, παραστεκότανε Άγγελοι που τους βλέπανε με τα μάτια τους πολλοί από τους ευσεβείς χριστιανούς, και που έλεγε το “Eιρήνη πάσι”, οι Άγγελοι αντιφωνούσανε “Kαι τω πνεύματί σου” αντί των ψαλτάδων, και τον περιέλουζε κάποια υπερφυσική φωτοχυσία.
Mε τέτοια αγγελική πολιτεία αφού έζησε κ’ έφθασε σε βαθύ γήρας ποιμαίνοντας τα λογικά πρόβατα, μετέστη προς Kύριον,στις 12 Δεκεμβρίου το 350 μ.Χ..
Τα πνευματικά του παιδιά θρήνησαν για καιρό την κοίμηση Του.
Το λείψανο του στην ανακομιδή που έγινε μετά από πολλά χρόνια είχε μείνει άφθαρτο κι ευωδίαζε. Γι’ αυτό κι οι κάτοικοι της προνομιούχου πόλεως, που τον είχε ποιμένα ψυχών, το έβαλαν σε μια μαρμάρινη λάρνακα, που έστησαν δίπλα στην είσοδο του ναού από τον νάρθηκα, για να είναι προσκύνημα των πιστών.
Η λάρνακα βρίσκεται ακόμη στο ίδιο μέρος αλλά χωρίς τον θησαυρό. χωρίς το άγιο λείψανο,στην Tριμυθούντα
Όταν άρχισαν οι αραβικές επιδρομές η επιδρομές των Σαρακηνών (648 μ.Χ.) το λείψανο για ασφάλεια μεταφέρθηκε από τον αυτοκράτορα Ιουστινιανό Β’ στην Κωνσταντινούπολη. Από εκεί λίγο καιρό πριν να πέσει η βασιλίδα των πόλεων στα χέρια των Τούρκων, ένας ιερέας που ονομαζόταν Γρηγόριος Πολύευκτος, το πήρε από τον ναό που φυλασσόταν μαζί με το λείψανο της Αυγούστας Θεοδώρας και το μετέφερε μέσον της Θράκης, Μακεδονίας και Σερβίας στην Παραμυθιά της Ηπείρου κι ύστερα στην Κέρκυρα γύρω στο 1460.
Επί τρία ολάκαιρα χρόνια ο ευσεβής εκείνος ιερέας περιπλανιόταν από τόπο σε τόπο μέχρις ότου φτάσει στην Κέρκυρα. Σ’ όλο αυτό το διάστημα τα δύο λείψανα τα είχε κρυμμένα σε δύο σακκιά άχυρα για τα όποια, σαν τον ρωτούσε κανείς έλεγε, πώς τα άχυρα εκείνα ήταν τροφή για το υποζύγιο του.
Το λείψανο του αγίου στην Κέρκυρα
Τα Επτάνησα την εποχή αυτή βρισκόντουσαν κάτω από την εξουσία των Ενετών. Γι’ αυτό κι ο Πολύευκτος κατέφυγε σ’ ένα από αυτά, την Κέρκυρα, γιατί πίστευε, πώς εδώ ο θησαυρός που μετέφερε θα ήταν ασφαλισμένος. Και πραγματικά τα τίμια λείψανα υπήρξαν εδώ ασφαλισμένα.
Στην Κέρκυρα ο ιερέας Γρηγόριος Πολύευκτος Βρήκε ένα πρόσφυγα, τον ιερέα Γεώργιο Καλοχαιρέτη άλλοτε συμπολίτη του και του κληροδότησε το ιερό λείψανο. Από αυτό λείπει το δεξί χέρι. Τούτο βρισκόταν στη Ρώμη στον ναό του τάγματος του Φ. Νέρι (Ορατοριανών) μέχρι τον Νοέμβριο του 1984.
Κατά το έτος αυτό, παραμονές της εορτής του Αγίου, μετά από έντονες ενέργειες του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Κερκύρας και Παξών κ. Τιμοθέου, η Εκκλησία της Ρώμης δέχτηκε και πρόσφερε στην Εκκλησία της Κερκύρας το ως άνω ιερό λείψανο.
Τούτο πήγε και παρέλαβε ο ίδιος ο Σεβασμιώτατος Κερκύρας και το μετέφερε αεροπορικώς στην ευλογημένη νήσο. Έτσι το Ιερό οστούν του δεξιού χεριού του αγίου, που για αιώνες φυλασσόταν στη Ρώμη από τότε βρίσκεται στην προνομιούχο νήσο και κάθε φορά λιτανεύεται μαζί με το Ιερό σκήνωμα του αγίου.
Το αριστερό διατηρείται ακέραιο μαζί με το άγιο λείψανο. Επίσης και τα μάτια του αγίου κατά παραχώρηση του Θεού, διατηρήθηκαν αλώβητα μέσα στον τάφο. Ο κόσμος του νησιού με βαθύτατο σεβασμό υποδέχθηκε τον ανεκτίμητο Θησαυρό. Χιλιάδες πιστοί κάθε χρόνο απ’ όλα τα μέρη του κόσμου επισκέπτονται τον περίπυστο ναό του αγίου, που η ευλάβεια του Κερκυραϊκού λαού ανήγειρε προς τιμή του.
Το άγιο λείψανο φυλάσσεται εδώ σε πολυτελή λάρνακα και διατηρείται άφθαρτο και ακέραιο ενάντια στους αμετάθετους της φύσεως όρους. Άφθαρτο και ακέραιο μένει, για να διακηρύττει στους αιώνες το λόγιο, το προφητικό. «Τοις αγίοις τοις εν τη γη αυτού εθαυμάστωσεν ο Κύριος» (Ψαλμ. ιέ’, 3).
Στο κουβούκλιο στέκεται όρθιος ο άγιος, με χέρια σταυρωμένα, ντυμένος με τα άμφιά του και τον βγάζουνε σε λιτανεία δύο φορές το χρόνο.
Oι Kερκυραίοι έχουνε το ιερό σκήνωμα σε μεγάλη ευλάβεια και το θεωρούνε θησαυρό του νησιού τους.
Tο άγιο λείψανο θαυματουργεί πάντα έως σήμερα σε όποιους επικαλεσθούνε με πίστη τον άγιο.
Στην ορθόδοξη αγιογραφία ο άγιος Σπυρίδωνας παριστάνεται γηραλέος με γυριστή μύτη και με διχαλωτό κοντό άσπρο γένι, “γέρων διχαλογένης φορών σκούφον”
O σκούφος του είναι παράξενος, σαν κινέζικος, μυτερός στην κορυφή. Δεν ζωγραφίζεται ποτέ ξεσκούφωτος.
Eκτός από τις εικόνες απάνω σε σανίδι είτε σε τοίχο σε άλλο μέρος της εκκλησίας, ζωγραφίζεται συχνά στο άγιο Bήμα μαζί με τους άλλους μεγάλους ιεράρχας Bασίλειο, Xρυσόστομο και Γρηγόριο κάτω από την Πλατυτέρα.
Στο χαρτί που βαστά είναι γραμμένο: “Έτι προσφέρομέν Σοι την λογικήν ταύτην και αναίμακτον θυσίαν”.
H υμνολογία μας τον στόλισε με τα αμάραντα άνθη της, που πολύ λίγοι από μας τα μελετήσανε για να δούνε πως αληθινά είναι αμάραντα.
Ο Ιερός Προσκυνηματικός Ναός του προστάτου της Κέρκυρας, Αγίου Σπυρίδωνα, είναι από τα μεγαλύτερα προσκυνήματα στην Ελλάδα, λόγω της λάρνακας του θαυματουργού αγίου που αποθησαυρίζεται στον ναό.
Η εκκλησία κτίστηκε το 1589, με τη μορφή Επτανησιακής Βασιλικής, από την κερκυραϊκή οικογένεια Βούλγαρη.
Παρόλο που ο εξωτερικός της διάκοσμος είναι ιδιαίτερα λιτός, το εσωτερικό του ναού είναι πλούσιο σε διακόσμηση, με ιδιαίτερα εντυπωσιακό τέμπλο του 1864 από μάρμαρο της Πάρου.
Οι αξιόλογες εικόνες του τέμπλου είναι έργα του Κερκυραίου ζωγράφου Σπύρου Προσαλέντη. Αξίζει κανείς να προσέξει την περίφημη «ουρανία», την οροφή του ναού, η οποία είναι χωρισμένη σε 17 τμήματα με χρυσά πλαίσια, ζωγραφισμένα αρχικά από το σπουδαίο Κερκυραίο ζωγράφο, Παναγιώτη Δοξαρά, το 1727.
Ανάμεσα στα πολλά αφιερώματα που δέχεται κάθε χρόνο ο Άγιος Σπυρίδωνας, διακρίνονται δύο μεγάλα καντήλια που αφιερώθηκαν το 1716, το έτος που γλίτωσαν οι κάτοικοι του νησιού από τους Τούρκους, με τη βοήθειά του.
Το εντυπωσιακό πυργώδες καμπαναριό με το κόκκινο θόλο, ορατό από κάθε σημείο της ιστορικής πόλης της Κέρκυρας, βρίσκεται στην ανατολική πλευρά του ναού και φέρει ένα ρολόι παρόμοιο με εκείνο του Αγίου Γεωργίου των Γραικών στη Βενετία.
Η λάρνακα και το Ιερό Λείψανο του Αγίου Σπυρίδωνα
Η λάρνακα, στην οποία τοποθετήθηκε το Ιερό Λείψανο του Αγίου Σπυρίδωνα, κατασκευάστηκε στη Βιέννη το 1867.
Ο Άγιος Σπυρίδωνας, ο ταπεινός επίσκοπος της επαρχίας Τριμυθούντος της Κύπρου, ένας από τους εξέχοντες ιεράρχες της Α’ Οικουμενικής Συνόδου, κοιμήθηκε το 358 μ.Χ.
Το άφθαρτο Ιερό Λείψανο του αγίου παρέμεινε στην Κύπρο για τριακόσια περίπου χρόνια μετά την κοίμησή του, ενώ περίπου στο τέλος του 7ου αιώνα μ.Χ. μεταφέρθηκε στην Κωνσταντινούπολη λόγω των αραβικών επιδρομών κατά της Κύπρου.
Το 1456, τρία χρόνια μετά την άλωση της Πόλης από τους Τούρκους, ο ιερέας Γρηγόριος Πολύευκτος μετέφερε το Ιερό Λείψανο του αγίου μαζί με το Σκήνωμα της Αγίας Θεοδώρας της Αυγούστας (που βρίσκεται στον Μητροπολιτικό Ναό της Παναγίας Σπηλαιωτίσσης Κέρκυρας) στην Ήπειρο και από εκεί στην Κέρκυρα.
Το Ιερό Λείψανο ανήκε για αιώνες σε οικογένεια ιερέων της Κέρκυρας, οι απόγονοι της οποίας στα 1925 θα το παραχωρήσουν οριστικά πλέον στην εκκλησιαστική αρχή του νησιού.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και η ιστορία του τόπου κατοικίας του αγίου.
Η πρώτη τοποθέτηση του λειψάνου με την μεταφορά του από την Κωνσταντινούπολη στην Κέρκυρα ήταν στον ναό του Αγίου Αθανασίου. Στα 1528 το λείψανο θα μεταφερθεί στον καθεδρικό ναό του Ταξιάρχου Μιχαήλ στο Καμπιέλο.
Στα 1528 η οικογένεια Βούλγαρη, προς τιμή του αγίου, χτίζει δική της εκκλησία στο Σαν Ρόκκο.
Στα 1537 οι Τούρκοι πολιορκούν την Κέρκυρα και η οικογένεια Βούλγαρη αναγκάζεται, για ασφάλεια, να μεταφέρει το σκήνωμα στο ναό των Αγίων Αναργύρων, στο Παλαιό Φρούριο και μετά την πολιορκία επέστρεψε στο Σαν Ρόκκο.
H επέκταση των τειχών του φρουρίου στα 1577 προβλέπει και την κατεδάφιση του ναού κι έτσι το λείψανο του Αγίου μεταφέρεται στο ναό του Αγίου Νικολάου των Ξένων στην Γαρίτσα.
Οι ιδιοκτήτες του σκηνώματος του Αγίου Σπυρίδωνα θα αποφασίσουν την οικοδόμηση ενός νέου ναού, τα θυρανοίξια του οποίου θα πραγματοποιηθούν στα 1589 ενώ η ολοκλήρωσή του θα γίνει γύρω στα 1594. Στον ναό αυτό το λείψανο του Αγίου βρίσκεται μέχρι σήμερα.
Το 1967 ο ιερός ναός του Αγίου Σπυρίδωνα της Κέρκυρας αναγνωρίστηκε επισήμως σαν Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου με προεδρικό διάταγμα υπό την επωνυμία «Ιερό Προσκύνημα Αγίου Σπυρίδωνος Κερκύρας».
Η μνήμη του Αγίου Σπυρίδωνα εορτάζεται στις 12 Δεκεμβρίου. Είναι θαυμαστός ο τρόπος, με τον οποίο η πρόνοια του Θεού, σε τρία νησιά των Επτανήσων (Κέρκυρα, Κεφαλλονιά, Ζάκυνθος), όπου ήταν για αιώνες λατινοκρατούμενα, οι τρεις Άγιοι προστάτες των νησιών, διατηρούν άφθαρτα τα σκηνώματά τους, ως απόδειξη του Θεού στην υπεροχή της Ορθοδοξίας.
Ο άγιος και η πόλη
Η ιστορία της Κέρκυρας είναι βαθιά συνδεδεμένη με τον Άγιο Σπυρίδωνα. Μερικά από τα θαύματα του, όπως η σωτηρία των κατοίκων από λοιμό, η απομάκρυνση των Τούρκων που πολιορκούσαν το νησί το 1716, η απαλλαγή του νησιού από την επιδημία της πανούκλας το 1629 και 1673, αποδείχθηκαν σωτήρια για το νησί.
Ο λαός της Κέρκυρας τιμά τον πολιούχο της μεγαλοπρεπώς με λιτανείες, πολλές φορές στη διάρκεια του έτους, με συμμετοχή 20 φιλαρμονικών.
Συγκεκριμένα, το σκήνωμα του αγίου λιτανεύεται πέντε φορές το χρόνο:
– Την Κυριακή των Βαΐων, για την προστασία του νησιού από την πανώλη που είχε κτυπήσει όλη την Ευρώπη το 1629.
– Το Μεγάλο Σάββατο, για το θαύμα του Αγίου, που γλύτωσε το νησί από μεγάλο λοιμό.
– Την 11η Αυγούστου, σε ανάμνηση της σωτηρίας της Κέρκυρας από την επιδρομή-πολιορκία των Τούρκων το 1716.
– Την πρώτη Κυριακή του Νοεμβρίου, για την διάσωση των κατοίκων από την δεύτερη επιδημία πανώλης το 1673.
– Την 12η Δεκεμβρίου, που εορτάζεται η μνήμη του Αγίου Σπυρίδωνα (τοποθετείται όρθιο το σκήνωμα στη “θύρα” του ναού).
Πηγές:
Ιερά Μητρόπολη Κέρκυρας, Παξών και Διαποντίων Νήσων,
Σπουδαστηρίου Nέου Eλληνισμού
