xημικά όπλα
Η διερεύνηση και παρουσίαση της χρήσης βιολογικών και χημικών ουσιών για
πολεμικούς σκοπούς από την αρχαιότητα έως τη σύγχρονη εποχή, αποτελεί το θέμα
της μελέτης των Ε. Μαγιορκίνη, Α. Διαμαντή, Α. Μησιακούλη και Γ. Ανδρούτσου,
από το Γραφείο μελέτης ιστορίας ελληνικής ναυτικής ιατρικής, το Ναυτικό
Νοσοκομείο Αθηνών και το Εργαστήριο Ιστορίας της Ιατρικής του Πανεπιστημίου
Αθηνών. Η μελέτη θα παρουσιασθεί στο 22ο Ιατρικό Συνέδριο Ενόπλων Δυνάμεων
που διεξάγεται στη Θεσσαλονίκη.
Οι πρώτες αναφορές για χρήση βιολογικών και χημικών ουσιών σε περίοδο πολέμου
αφορούν τη χρήση βιολογικών οργανισμών (μυκήτων του γένους Claviceps) από τους
Ασσυρίους κατά τον 16ο αιώνα π.Χ. για δολιοφθορά των εφοδίων πόσιμου νερού του
εχθρού.
Ποια είναι τα χημικά όπλα. Χημικές ουσίες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για
πολεμικούς ή τρομοκρατικούς σκοπούς, με τη μορφή αερίων, ατμών, σταγονιδίων ή
λεπτής σκόνης και λόγω της τοξικής τους επίδρασης να προκαλέσουν σοβαρές
βλάβες ή ακόμα και θάνατο σε ανθρώπους, ζώα και φυτά. Οι ουσίες αυτές μπορούν
να εγκλειστούν σε βλήματα, κεφαλές πυραύλων κ.λπ. και να βληθούν από πυροβόλα,
να ριφθούν ή να ψεκαστούν από αεροπλάνα, να διασπαρούν μέσω εκρήξεων με
πυρομαχικά κ.λπ.
Σε ποιες κατηγορίες θα μπορούσαν να διακριθούν.Τα χημικά όπλα διακρίνονται
ανάλογα με τη δράση τους σε:
α) ερεθιστικές ουσίες που προκαλούν ερεθισμό στα μάτια (δακρυγόνα) και στους
βλεννογόνους της αναπνευστικής οδού. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν τα αέρια CΝ
και CS .
β) ασφυκτικές ουσίες που προσβάλλουν τους πνεύμονες και προκαλούν ασφυξία,
όπως το φωσγένιο και η χλωροπικρίνη.
γ) καυστικές ουσίες που προσβάλλουν τα μάτια, τους βλεννογόνους του
αναπνευστικού, κυρίως όμως προκαλούν φλυκταίνωση του δέρματος και εκτεταμένα
εγκαύματα. Τέτοιες ουσίες είναι ο υπερίτης (αέριο μουστάρδας) και ο λεβισίτης.
δ) τοξικές ουσίες που επιδρούν στο αίμα και προκαλούν ασφυξία, όπως το
υδροκυανικό οξύ και το χλωροκυάνιο.
ε) νευροτοξικές ουσίες (οργανοφωσφορικές ενώσεις), που επιδρούν στο κεντρικό
νευρικό σύστημα και προκαλούν, ακόμα και σε ελάχιστες ποσότητες, διαταραχές
στην όραση και την αναπνοή, σπασμούς, παράλυση και, τέλος, θάνατο από ασφυξία.
Τέτοιες ουσίες είναι τα πτητικά υγρά Sarin, Τabun, Sοman και VΧ.
Υπάρχει προφύλαξη από τα χημικά όπλα; Η προφύλαξη από τα χημικά όπλα
περιλαμβάνει μέτρα μηχανικά και ιατρικά. Μηχανικά μέτρα είναι η προστατευτική
ενδυμασία και η μάσκα. Ενδυμασίες κατασκευασμένες από υλικό αδιαπέραστο από
τους ατμούς καθώς και ειδικές μάσκες που συγκρατούν τα υπό μορφή σωματιδίων
δηλητήρια και προσροφούν ή αποσυνθέτουν τα υπό υγρή ή αέρια μορφή δηλητήρια
προσφέρουν ικανοποιητική προστασία. Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται για αεροστεγή
επαφή της μάσκας με το πρόσωπο. Υπάρχει και η συλλογική προστασία με
κατάλληλα εξοπλισμένα οχήματα και καταφύγια.
Από τα ιατρικά μέτρα,
η διμερκαπρόλη, η ατροπίνη και οι οξίμες παραμένουν τα κλασικά αντίδοτα για την
αντιμετώπιση αυτών των δηλητηριάσεων.
Πρέπει να λεχθεί ότι οι κίνδυνοι από τη
χρήση χημικών όπλων περιορίζονται χρονικά και τοπικά, αφού οι ουσίες αυτές
αραιώνονται και καταστρέφονται. O κίνδυνος δηλαδή περιορίζεται τοπικά μόνο στην
περιοχή, στην οποία καταπίπτουν, ουδείς δε κίνδυνος υφίσταται για τους κατοίκους
των γύρω περιοχών, αφού κατά την οριζόντια μεταφορά τους υφίστανται
προοδευτικά αραίωση έτσι, ώστε η συγκέντρωσή τους να είναι ακίνδυνη.
Που χρησιμοποιήθηκαν χημικά όπλα.
Στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο οι Γερμανοί πρωτοχρησιμοποίησαν αέριο χλώριο και
φωσγένιο το 1915. Το διαβίβασαν με την εύνοια ανέμων στα προωθημένα ορύγματα
Βρετανών και Γάλλων, με αποτέλεσμα να πεθάνουν 5.000 και να τραυματιστούν
15.000. Το 1917 οι Γερμανοί έριξαν οβίδες που περιείχαν μια υγρή ένωση του
χλωρίου στην πόλη Ypres. Όταν η οβίδα εκρήγνυτο η ένωση εξατμιζόταν και οι ατμοί
με οσμή μουστάρδας απλωνόντουσαν σε μεγάλη έκταση προκαλώντας ασφυξία,
τύφλωση και οδυνηρό θάνατο. Η χημική ουσία ονομάστηκε υπερίτης ή αέριο
μουστάρδας. Ο υπερίτης χρησιμοποιήθηκε από τους Ιταλούς το 1936 στην
κατάκτηση της Αιθιοπίας.
Από τον Αύγουστο του 1962 ως τον Φεβρουάριο του 1971, αμερικανικά αεροπλάνα
θα ψεκάσουν με εκατό εκατομμύρια λίτρα «αποψιλωτικού υγρού» τις ζούγκλες και
τους αγρούς του Βιετνάμ. Κάθε είδους βλάστηση καταστράφηκε σε πάνω από είκοσι
εκατομμύρια στρέμματα νοτιοβιετναμέζικης γης. Η «Πορτοκαλί Ουσία», που
χρησιμοποιήθηκε ευρύτατα στο Βιετνάμ, είναι μίγμα δύο ζιζανιοκτόνων που είχαν
μεγάλη περιεκτικότητα σε διοξίνη, ένα από τα ισχυρότερα δηλητήρια που έχουν ποτέ
παρασκευαστεί.
Εκείνη την περίοδο στις ΗΠΑ, η μέγιστη επιτρεπόμενη ποσότητα
διοξίνης στο ράντισμα ήταν 0,2 γραμμάρια ανά τόνο. Στο Βιετνάμ η περιεκτικότητα
ήταν 40 γραμμάρια ανά τόνο. Οι συνέπειες στην υγεία των Βιετναμέζων και των
αμερικανών στρατιωτών ήταν μεγάλες. Το καθεστώς Σαντάμ Χουσεΐν στο Ιράκ
χρησιμοποίησε χημικά στον πόλεμο με το Ιράν 1982-1988 και το 1988 εξόντωσε με
χημικά 5.000 Κούρδους.
Οι Τούρκοι χρησιμοποίησαν χημικά εναντίον των Κούρδων
ανταρτών κλπ. (Πηγή: Άρθρο του καθηγητή χημείας, Παπαδόπουλου Χαράλαμπου
