Μία αμφιλεγόμενη αλλαγή στον νόμο για το «Πόθεν Έσχες» εισάγει τροπολογία που κατατέθηκε αιφνιδιαστικά το βράδυ της Τρίτης (13/5) στη Βουλή από το υπουργείο Δικαιοσύνης, επιτρέποντας πλέον στους συζύγους και στους συγγενείς πρώτου βαθμού πολιτικών προσώπων να διατηρούν ή να συμμετέχουν σε εταιρείες του εξωτερικού, με ορισμένες εξαιρέσεις.
Αυτό που προκάλεσε έντονες αντιδράσεις είναι το γεγονός ότι η εν λόγω διάταξη παρεμβάλλεται στην τροπολογία ανάμεσα σε ρυθμίσεις μη σχετικής θεματικής, χωρίς καμία προηγούμενη πολιτική ή θεσμική προαναγγελία. Συγκεκριμένα, η τροπολογία εντάχθηκε στο νομοσχέδιο για την Εθνική Σχολή Δικαστών και φέρει, μεταξύ άλλων, τις υπογραφές του υπουργού Δικαιοσύνης Γιώργου Φλωρίδη και του υπουργού Οικονομίας και Ψηφιακής Διακυβέρνησης Κυριάκου Πιερρακάκη.
Η νέα ρύθμιση τροποποιεί τον νόμο 3213/2003 για το «Πόθεν Έσχες», καθώς και τη διάταξη του 2016 που είχε θεσπιστεί επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, με προσωπική εισήγηση του τότε πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα. Εκείνη η ρύθμιση επέβαλλε αυστηρή και οριζόντια απαγόρευση στους συζύγους πολιτικών προσώπων να συμμετέχουν σε οποιασδήποτε μορφής αλλοδαπές εταιρείες.
Η νέα ρύθμιση Σύμφωνα με τη νέα τροπολογία, επιτρέπεται στους συζύγους και συγγενείς πρώτου βαθμού πολιτικών προσώπων να συμμετέχουν σε εταιρείες του εξωτερικού, με μοναδική εξαίρεση τις επιχειρήσεις που έχουν πραγματική ή καταστατική έδρα σε μη συνεργάσιμα φορολογικά κράτη -δηλαδή στους λεγόμενους «φορολογικούς παραδείσους». Αξιοσημείωτο, ωστόσο, είναι ότι δεν προβλέπεται κάποια ρύθμιση ή πρόνοια ώστε να αποτρέπεται η έμμεση σύνδεση εταιρειών σε συνεργάσιμα κράτη με υπεράκτιες δομές ή νομικά πρόσωπα που εδρεύουν σε μη συνεργάσιμα.
Στην έκθεση συνεπειών που συνοδεύει την τροπολογία, το υπουργείο επιχειρεί να τεκμηριώσει την ανάγκη για τη συγκεκριμένη αλλαγή με το επιχείρημα της «εξασφάλισης δίκαιης ισορροπίας» στους περιορισμούς που επιβάλλονται στην επιχειρηματική δραστηριότητα ατόμων τα οποία σχετίζονται με πολιτικά πρόσωπα. Επιπλέον, γίνεται επίκληση συνταγματικών και ενωσιακών αρχών για την προστασία της οικονομικής ελευθερίας.
Επιπλέον, η νομοθετική πρόβλεψη επιχειρεί να διαχωρίσει τη θεσμική ευθύνη από την προσωπική σχέση με πολιτικά πρόσωπα. Συγκεκριμένα, σημειώνεται ότι «τα ανωτέρω πρόσωπα που απλώς τυγχάνει να συνδέονται προσωπικά με πολιτικά πρόσωπα δεν έχουν επιλέξει τα ίδια μια τέτοια πολιτική δραστηριότητα».
Ως εκ τούτου, θεωρείται πιο αναλογικό να επιτρέπεται η συμμετοχή σε εταιρείες του εξωτερικού, εκτός αυτών που βρίσκονται σε μη συνεργάσιμα φορολογικά καθεστώτα ή διαθέτουν προνομιακή φορολόγηση, όπως αυτά προσδιορίζονται στο άρθρο 65 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (ν. 4172/2013), καθώς και στις υπουργικές αποφάσεις που εκδίδονται βάσει αυτού, αναφέρεται χαρακτηριστικά στην νέα ρύθμιση. Αντιδράσεις της αντιπολίτευσης Η αντιπολίτευση εξαπέλυσε πυρά εναντίον της κυβέρνησης για τη νέα ρύθμιση, καταγγέλλοντας την κυβέρνηση πως έφερε χωρίς καμία αιτιολόγηση αργά το βράδυ της Τρίτης (13/5) τη διάταξη, με τον Δημήτρη Μάντζο από το ΠΑΣΟΚ να διερωτάται «ποια πρόσωπα αφορά;», αφήνοντας σαφείς αιχμές για «φωτογραφική» τροπολογία και να ζητά την απόσυρσή της.
Επιπλέον, ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, Χρήστος Γιαννούλης ανέφερε σχετικά: «Συνυπογράφοντας και αυτά που είπε πριν από λίγο ο κ. Μάντζος, θα προσέθετα ότι ο αρμόδιος υπουργός της Δικαιοσύνης δεν αρκεί μόνο να απαντήσει. Πρέπει να απολογηθεί για το γεγονός ότι αυτό που είχε καταστεί ως εξαίρεση στα προηγούμενα χρόνια τώρα έχει γίνει πραγματικός εθισμός. Είναι ντροπή να αναγράφεται σε τροπολογία το ώρα κατάθεσης 23:10 για μία σειρά ζητημάτων που αποτελούν από μόνα τους αντικείμενο νομοθέτησης και προπαρασκευής».
Η τροπολογία για τους πολιτικούς θέλει να προστατεύσει τους πολιτικούς. Τους αποκλείει από εξωχώριες. Εισάγει διαφάνεια και ξεκαθαρίζει περίεργες έννοιες. Οι πολιτικοί αποκλείονται από τα πάντα, ενώ για τις οικογένειές τους δεν υπάρχει δυνατότητα συμμετοχής σε εξωχώριες σε χώρες που δεν συνεργάζονται φορολογικά με την Ελλάδα, δηλαδή σε φορολογικούς παραδείσους», απάντησε ο υπουργός Δικαιοσύνης, Γιώργος Φλωρίδης.
