13ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης 11 – 20 Μαρτίου 2011
Η Ρόζα Εσκενάζυ από το Ισραήλ συναντά τη … µυθιστορηµατική «Ωραία του Πέραν» στην Κωνσταντινούπολη, η σάµπα απ’ το Καρναβάλι του Ρίο συνυπάρχει µε τη Συµφωνική Ορχήστρα της Κινσάσα και τη «δαιµονισµένη δύναµη της χιπ χοπ» και όλοι µαζί οργανώνουν µια ιδιότυπη «κινηµατογραφική συναυλία»
Το δηµοφιλές τραγούδι των αρχών του 20ού αιώνα «Καναρίνι µου γλυκό», που φέρεται να µετέγραψε η σεφαραδίτισσα(Ισπανοεβραία) Ρόζα Εσκενάζυ από το τουρκικό «Μπόιλ Μπόιλ», γίνεται η αφορµή για να µεταφερθεί στην οθόνη η γοητευτική ζωή και η µουσική πορεία της θρυλικής ρεµπέτισσας,µέσα από το ντοκιµαντέρ («Μy sweet canary») του Ισραηλινού Ρόι Σερ.
Ταινία που «ανοίγει» την ερχόµενη Παρασκευή το 13ο Φεστιβάλ Ντοκιµαντέρ Θεσσαλονίκης.
«Η Ρόζα είναι αφορµή για ένα κινηµατογραφικό ταξίδι στην ιστορία του ρεµπέτικου, µε αφορµή τουςδρόµους ζωής και µουσικής πουπερπάτησε» είπε στα «ΝΕΑ» ο ισραηλινόςσκηνοθέτης που βρέθηκε στη Θεσσαλονίκη για τα γυρίσµατα. «∆εν υποδύεται κανένας τη Ρόζα στην ταινία.
Ποιος θα µπορούσε εξάλλου;
Το σηµαντικότερο είναι το ταξίδιστη ζωή της Ρόζας στις πόλεις, τους δρόµους και τα αυθεντικά ρεµπετάδικα σε Ελλάδα και Τουρκία.
Μέσα από την ιστορία της ζωής της η ταινίαθα δείξει έναν κόσµο που κάποτε υπήρξε, τα ίχνη που άφησε, καθώς και την αµοιβαία και προσωπική αναζήτηση των τριών µουσικών πουενώθηκαν σε έναν µοναδικό πολυπολιτισµικό δεσµό, χάρη στη Ρόζα και το ρεµπέτικο».
Πρωταγωνίστρια είναι µια σύγχρονη Ρόζα:η ωραία Ισραηλινή (µε σεφαραδίτικη καταγωγή) Γιασµίν Λεβί, τραγουδίστριατων λαντίνο, των τραγουδιώνστη σεφαραδίτικη διάλεκτο.
Η Υasmin είναι ένθερµη θαυµάστρια της Ελένης Βιτάλη, όπως δήλωνε στα «ΝΕΑ» τον περασµένο Νοέµβριο που βρέθηκε στη Θεσσαλονίκη για ακόµη µία συναυλία µε ούτια και κεµεντζέδες, η οποία συµπεριλαµβάνεται στην ταινία.
Στο ντοκιµαντέρ «Μy sweetcanary» τρεις νέοι µουσικοί ταξιδεύουνστον χώρο και τον χρόνο για να αφηγηθούν την ιστορία της Ρόζας Εσκενάζυ:
ο ισραηλινός Τόµερ Κατς (παίζει ούτι και µπουζούκι), η ελληνοκύπρια τραγουδίστρα και συνθέτρια Μάρθα Λιούις που ζει στη Βρετανία και η Τουρκάλα Μεχτάπ Ντεµίρ (παίζει κεµανέ).
Η «άπατρις», όπως δήλωνε η ίδια η ρεµπέτισσα, είχε φτάσει ως µετανάστρια στο Εllis Ιsland τηςΝέας Υόρκης το 1952 ως Ρόζα Εσκενάζυ ή Σκενάζη ή Ζαρντινίδη – σύµφωνα µε στοιχεία που «ξετρύπωσε» ο ισραηλινός σκηνοθέτης της ταινίας Ρόι Σερ.
Η Ρόζα Εκενάζυ ηχογράφησε περισσότερα από 500 ρεµπέτικα και δηµοτικά τραγούδια. Ηδη από το 1940 ταξίδευε στα Βαλκάνια και τη Μέση Ανατολή, πριν από τις Ηνωµένες Πολιτείες. Απ’ όπου επέστρεψε το 1980 στην Αθήνα, όπου και άφησε την τελευταία της πνοή.
Σύµφωνα µε ταίδια στοιχεία, η Ρόζα φέρεται να είχε γεννηθεί στην Κωνσταντινούπολη, ενενήντα χρόνια πριν, το 1890. Στα επτά της µετακόµισε στη Θεσσαλονίκη και από το 1910έζησε στονΠειραιά, όπου εµφανιζόταν ως χορεύτρια µέχρι το1937.
Οταν το τραγούδι της «Πρέζα όταν πιείς» έγινε αφορµή για επιβολή της µεταξικής λογοκρισίας – κάτι που έδιωξε τη Ρόζα στα ξένα… Σύµπτωση;
Στο φετινό φεστιβάλ θέση έχει, πέρα από τη θρυλική Ρόζα, και η «Ωραία του Πέραν». Σε µια τουρκική ταινία βασισµένη και στο οµώνυµο µπεστ σέλερ της δεκαετίας του ‘20, του ∆ηµητρίου Παπαδόπουλου – Τυµφρηστού.
Είναι δύο από τις 225 συνολικά ταινίες του Φεστιβάλ Ντοκιµαντέρ, που αρχίζει την επόµενη Παρασκευή και περιλαµβάνει αφιερώµατα στις προκαταλήψεις εις βάρος ατόµων µε αναπηρίες (µε αφορµή τα Special Olymπcs), στις ταινίες της Μέσης Ανατολής και σε ντοκιµενταρίστες:
στον Ουκρανό Σεργκέι Λουσνίτσα, στην Τσέχα Ελένα Πρεστίκοβα και στην Κυριακή Μάλαµα. 22.000 για κοµµωτήρια.
«Ο περσινός προϋπολογισµός του Φεστιβάλ Ντοκιµαντέρ ήταν έξι εκατοµµύρια ευρώ. Αναγκαστήκαµενα το πραγµατοποιήσουµε µε ένα, όπως και φέτος» έλεγε χτες ο διευθυντής του ∆ηµήτρης Εϊπίδης.
«∆υστυχώς δεν θα υπάρξουν χρηµατικάβραβεία αλλά µόνο τιµητικό έπαθλο. Εξάλλου είναι ακόµα απλήρωτα τα βραβεία απότα φεστιβάλ µυθοπλασίας των τριών προηγούµενων ετών.
Η οικονοµική κατάσταση είναι τραγική.
Το 51ο Φεστιβάλ Κινηµατογράφου κινδύνεψενα µην πραγµατοποιηθεί.
Παρέλαβα χρέος 6,5 εκατ. Καταφέραµε σε έξι µήνες να µειώσουµε το χρέος στο 1,5. Οµως ακόµα χρωστάµε τα 22.000 ευρώγια τα κοµµωτήρια της πρώην διευθύντριας».
13ο Φεστιβάλ Ντοκιµαντέρ Θεσσαλονίκης, 11-20 Μαρτίου,
στο Λιµάνι Θεσσαλονίκης, το «Ολύπιον» και το ΙΕΚ Ακµή.
Ταυτόχρονες προβολές σε πέντε πόλεις
Το 2000, στη διάρκεια του 3ου Φεστιβάλ Ντοκιµαντέρ Θεσσαλονίκης, έγινε η πρώτη τηλεδιάσκεψη µε τηλεπροσκεκληµένο τον διάσηµο αµερικανό γλωσσολόγο – διανοούµενο Νόαµ Τσόµσκι.
Αποτέλεσµα ήταν να τεθεί εκτός τηλεφωνικής λειτουργίας ολόκληρο το κέντρο της πόλης.
Σήµερα η τεχνολογία έχει προχωρήσει και µπορεί να αντέξει. Ετσι, στο φετινό φεστιβάλ, για πρώτη φορά στην Ελλάδα τίθεται σε ισχύ µια «παγκόσµια καινοτοµία», όπως ελέχθη στην παρουσίαση του 13ου Φεστιβάλ Ντοκιµαντέρ.
Χάρη σε ένα σύστηµα οπτικών ινών (σε συνεργασία µε το Εργαστήριο Οπτικοακουστικής και Τηλεοπτικών Συστηµάτων της Πολυτεχνικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστηµίου Θεσσαλονίκης), το φεστιβάλ ντοκιµαντέρ δεν θα είναι «προσιτό» µόνο στους Θεσσαλονικείς.
Οι ταινίες του, που θα προβάλλονται καθηµερινά στο «Ολύµπιον», θα µεταδίδονται ταυτόχρονα (όπως και οι «ζωντανές συζητήσεις των σκηνοθετών µε το κοινό, τα masterclass κ.ά.) σε τέσσερις διαφορετικές πόλεις:
την Κέρκυρα, το Ρέθυµνο, την Πάτρα και τη Λευκωσία./ΤΑ ΝΕΑ
Ήταν μια βραδιά για την Ρόζα Εσκενάζυ
