Η εξέλιξη της μουσικής βασίζεται όχι μόνο στην αρμονία και την μελωδία, αλλά και στις ιστορικές και πληθυσμιακές αλλαγές που περάσαμε σαν λαός μέσα στους αιώνες.
Σύμφωνα με τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη η μουσική ανήκε όχι μόνο στη γενική μόρφωση και την καλή αγωγή των νέων αλλά συνέλαβε και στη διατήρηση μιας υγιούς πολιτείας.
Η μουσική διδασκόταν συστηματικά από τη νηπιακή έως την ανδρική ηλικία και θεωρείτο «όνειδος» το να μην είναι ικανός κανείς να τραγουδήσει.
Στην Ελληνική αρχαιότητα και τους ομηρικούς χρόνους τα δημώδη άσματα φτιάχνονταν και τραγουδιόντουσαν όπως και τα σύγχρονα δημοτικά μας τραγούδια από το λαό, παίρνοντας υπόσταση και περιεχόμενο από την κοινωνική ζωή, τις πολλαπλές συνήθειες της καθημερινότητας και το βίο των απλών ανθρώπων .
Όπως ήταν φυσικό, επινοήθηκαν και κατασκευάστηκαν τα πρώτα μουσικά όργανα, για να μετεξελιχθεί το τραγούδι σε μια τέλεια θεία αρμονία. Από τα πιο γνωστά όργανα των αρχαίων Ελλήνων είναι ή κιθάρα και ο αυλός. Η Βυζαντινή μουσική είναι συνέχεια της αρχαίας κλασσικής.Στα νεότερα χρόνια τo Ρεμπέτικο και δημοτικό τραγούδι είναι η αυθεντικότερη και γνησιότερη έκφραση των αισθημάτων του λαού.
Μέσα στο πλήθος των αστικών τραγουδιών άρχισε να ξεχωρίζει το χαρακτηριστικό στυλ που σήμερα γνωρίζουμε ως ρεμπέτικο. Ήταν μια μουσική υποκουλτούρα, μια μουσική των κατώτερων τάξεων. Η κοιτίδα του ρεμπέτικου ήταν η φυλακή κι ο τεκές του χασίς. Εκεί οι πρώτοι ρεμπέτες έφτιαξαν τα τραγούδια τους. Τραγουδούσαν με σιγανές, βραχνές φωνές, αβίαστα, ο ένας μετά τον άλλον, και κάθε τραγουδιστής πρόσθετε ένα στίχο που συχνά δεν είχε σχέση με τον προηγούμενο, και το τραγούδι συνεχιζόταν για ώρες. Δεν υπήρχε ρεφραίν, και η μελωδία ήταν απλή κι εύκολη.
Ένας ρεμπέτης συνόδευε τον τραγουδιστή με μπουζούκι ή μπαγλαμά (μια μικρότερη εκδοχή του μπουζουκιού, εύκολο στη μεταφορά, εύκολο να κατασκευαστεί μέσα στη φυλακή κι εύκολο να κρυφτεί από την αστυνομία), κι ίσως κάποιος άλλο, παρακινημένος από τη μουσική, να σηκωνόταν να χορέψει. Το δυναμικό αυτού του αστικού τραγουδιού μετασχηματίστηκε εντελώς με την άφιξη των μεταναστών από τη Μικρά Ασία (Ανατολία) πριν το 1922.
Η μουσική που έφεραν μαζί τους οι πρόσφυγες ήταν αρχικά πολύ διαφορετική απ’ αυτή του μάγκα. Ήταν ανατολίτικη. Τα κλαρινέτα τους, τα βιολιά, το σαντούρι, τα κανονάκια συναγωνίζονταν με το μπουζούκι για να τραβήξουν την προσοχή των φτωχών αστών. μουσική του ρεμπέτικου βασίζεται σε μουσικούς τρόπους (ή δρόμους) ενώ η μουσική των τραγουδιών των πόλεων είναι τονική.
Η μουσική με τρόπους έχει τις ρίζες της στους ρυθμούς του αρχαίου κόσμου. Στην αρχαία ελληνική μουσική οι ρυθμοί ή δρόμοι, ήταν μια σειρά από οκτώ ήχους, οι οποίοι χαρακτηρίζονταν από διαφορετικές διατάξεις τόνων και ημιτόνιων. Υπήρχαν τρεις κύριοι ρυθμοί ή δρόμοι: Ο Δωρικός, ο Φρυγικός κι ο Λυδικός, αλλά υπήρχαν επίσης κι άλλοι, όπως ο Ιωνικός, ο Μιξολυδικός, ο Υποφρυγικός κλπ.
Πάντως, το ρεμπέτικο τραγούδι παρέμεινε αξιοσημείωτα στη μουσική κουλτούρα των δρόμων, η οποία είναι χαρακτηριστικά ανατολίτικη και προέρχεται από την κλασσική Ελλάδα. Είναι μια μουσική που παραδόξως έρχεται σε σύγκρουση με τη δυτική μουσική παράδοση, γεγονός που εξηγεί και γιατί είναι τόσο ελκυστική στο ευρωπαϊκό αυτί.
Τα μουσικά όργανα των ρεμπετών ήταν το μπουζούκι κι ο μπαγλαμάς (ο τελευταίος επειδή ήταν μικρός κι ήταν εύκολο να μεταφερθεί κρυμμένος), κι αυτά ήταν όργανα που παιζόντουσαν στις φυλακές
Το ρεμπέτικο άρχισε να ακμάζει από το τέλος του περασμένου αιώνα και έχει περάσει πολλές περιόδους κρίσεων και μεταλλάξεων μέχρι την “τελευταία” που έγινε γύρω στο 1953-55 όπου αρχίζει μια νέα περίοδος γι΄αυτό. Ο κόσμος μιλάει πια για λαϊκό τραγούδι. Ποια είναι όμως η διαφορά τους;; Τι είναι ;;; Υπάρχει γνήσιο λαϊκό τραγούδι;;
Το λαϊκό τραγούδι προσδιορίζεται από ύφος – ρυθμό (π.χ Ζεϊμπέκικος, Χασάπικος κτλ) στοίχο (λόγια που βγαίνουν από τον λαϊκό καημό κα μεράκι), εκτέλεση (με παραδοσιακά όργανα μπουζούκι, βιολί, κιθάρα κτλ).
Χωρίς αυτά δεν γίνεται να λέγεται λαϊκό. Αν πάρουμε υπ΄ όψη μας αυτά θα πρέπει να είναι ελάχιστα, μετρημένα στα δάχτυλα σήμερα πιά…….Μονάχα η μουσική έχει τη δύναμη να εκφράζει ψυχικές καταστάσεις, συναισθήματα και ιδέες που αδυνατεί να διατυπώσει ο λόγος του οποίου τα όρια ταυτίζονται με τα όρια του της λογικής.
Ας σκεφτούμε μόνο ότι ο άνθρωπος είναι μόνο κατά ένα τριάντα σαράντα τοις εκατό «λογικός», ενώ κατά το υπόλοιπο είναι «υπερλογικός». Είναι ένστικτο και φαντάσματα φτιαγμένα από τα χιλιάδες ερεθίσματα-πληγές που δέχτηκε στην ψυχή του από τότε που ήταν ακόμα έμβρυο… και που ζουν αυτοτελώς μέσα του χωρίς να το ξέρει και που όμως έχουν κι αυτά ανάγκη από τη δική τους τροφή….Να λοιπόν πώς γεννιούνται οι μύθοι και τα τραγούδια…..”(Μ. Θεοδωράκης)
“…Η πατρίδα μου είναι μουσική χώρα κι ο λαός μας ένας λαός τραγουδιστής. Η μουσική και τα τραγούδια, του λαού μας, έχουν τόσο πολύ συνδεθεί με την ιστορία μας, που θα έλεγε κανείς πως ολόκληρη η ελληνική ιστορία είναι ένα τραγούδι……….
Δυστυχώς η μουσική γενικά έχει γίνει έρμαιο της τύχης της. Από την εποχή που δημιουργήθηκε το ελεύθερο ραδιόφωνο έγινε η πρώτη μεγάλη ζημιά , γιατί απ’ όλους αυτούς που ασχολήθηκαν, οι πιο πολλοί ήταν άσχετοι με τη μουσική, όπως άσχετοι και με το ραδιόφωνο γενικά ήταν και όσοι έστησαν ραδιοφωνικούς σταθμούς…..
…Εκείνη την εποχή , γύρω στο ΄90, έκανα διευθυντής στο Ράδιο ¨Ξένιος¨ του Δήμου Άνω Λιοσίων, και γνώρισα από κοντά όλο αυτό το μπάχαλο που γίνονταν, αφού το αντιμετώπισα προσωπικά σχεδόν δυο χρόνια και το χειρότερο που έγινε ήταν ότι την άλλη μέρα που έφυγα ο σταθμός άλλαξε τόσο πολύ που δεν τον γνώριζα καθόλου. Όσοι δούλευαν ως D.J στις Disco και στα μπαρ , οι περισσότεροι δεν σκαμπάζανε τίποτε από μουσική και έπαιζαν τραγουδάκια να χορεύουν τα πιτσιρίκια της εποχής……
….Ξαφνικά, αφού υπήρχε μεγάλη ζήτηση στην αγορά μουσικών επιμελητών, οι ¨κύριοι¨ , πήραν εκπομπές στα νεοσύστατα ραδιόφωνα και άρχισαν να εκτελούν στην κυριολεξία την μουσική, όχι μόνο την ελληνική, αλλά και την ξένη . Ταυτόχρονα έγιναν πειθήνια όργανα των δισκογραφικών εταιριών παίζοντας τραγούδια που οι εταιρείες ήθελαν να λανσάρουν στον κόσμο ανέξοδα …..
….Χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν ότι μέσα σε λίγο χρονικό διάστημα, χάθηκαν από αυτούς τους ραδιοφωνικούς σταθμούς όλοι οι μεγάλοι δημιουργοί και ερμηνευτές του λαϊκού μας τραγουδιού που μέχρι τότε παίζονταν από τους πειρατικούς κατά κόρον. Αυτό ήταν το πρώτο χτύπημα……
….Το δεύτερο και μεγαλύτερο ήρθε από την λεγόμενη ¨ελεύθερη τηλεόραση¨. Όλοι αυτοί οι θρασείς και οι ατάλαντοι που δεν είχαν στο ήλιο μοίρα, στο μεγαλύτερο ποσοστό τους φερόμενοι ως ¨μουσικοί παραγωγοί¨ , που είχαν πάρει ήδη διάφορα πόστα στο ραδιόφωνο , πήραν και μουσικές εκπομπές στην τηλεόραση, όχι για να παρουσιάσουν μουσικά προγράμματα ποιότητας ως όφειλαν σεβόμενοι τον κόσμο που τους έβλεπε και τους άκουγε, αλλά για να βγάλουν απωθημένα και να οικονομήσουν κανένα φράγκο….
…Κάθε βράδυ γύριζαν από καμαρίνι σε καμαρίνι στα νυχτερινά κέντρα για να ψήσουν νέους ¨καλλιτέχνες¨ ότι θα τους κάνουν εκπομπές και αφιερώματα. Τα περιβόητα εκείνη την εποχή video clips από ανεκδιήγητους σκηνοθέτες, που παίρνοντας μια κάμερα και κάνοντας την πλάκα τους και άλλα πράγματα που δεν λέγονται , ξεφτιλίζοντας τα νέα κοριτσάκια και αγοράκια , πιστεύω πως ήταν η πιο τραγική και η χειρότερη περίοδος που χαρακτήρισε τον μουσικό κόσμο αυτής της δεκαετίας του ΄90….
….Έτσι οι μουσικές εκπομπές μετατράπηκαν σε σαλιαρίσματα, σαχλαμαρίτσες, (τι έφαγες, με ποια ή ποιόν πήγες και άλλα κουτσομπολιά και χλεύασματα ), με ένα κόσμο χαμηλού πνευματικού επιπέδου και παρουσιάζοντας άρρωστους ανθρώπους για να τους εκθέτουν δημόσια και απροσάρμοστους…..
….. Γενικά βγήκε στη επιφάνεια ένας κόσμος τυχοδιωκτικός και τυχάρπαστος, ατάλαντοι, ψώνια, προστάτες, γυμνά μοντέλα, όμορφες ξανθιές που βλέπουν τη ζωή ωραία χωρίς κανένα πρόβλημα στα πρωινάδικα, ( ζητώ συγνώμη από τις ξανθιές που τις πήρε η μπάλα), σούργελα και γενικώς νούμερα του κερατά που έβγαζαν μόνο απωθημένα και κακία…. .
… Για ποιότητα ούτε λόγος. Αυτοί ήταν που κακοποίησαν την Ελληνική μουσική , τον πολιτισμό μας και την ποιότητα της ζωής μας , ισοπεδώνοντας τις ανθρώπινες αξίες και κάποιοι από αυτούς επιβιώνουν ακόμη και σήμερα. Άνθρωποι χωρίς καμία μουσική παιδεία και ευαισθησία για το χώρο. Για να καταλάβει κανείς πόσο χαμηλά είχαν φτάσει τα πράγματα, θα σου πω ετούτη τη σκηνή που είδα ένα βράδυ σε κάποιο κανάλι και ανατρίχιασα….
…Κάποιοι ¨έξυπνοι¨ από αυτούς παρουσίαζαν έναν τραγουδιστή που είχε κάνει κάποια καριέρα στο λαϊκό τραγούδι, αλλά τελευταία δεν έστεκε και τόσο καλά στα μυαλά του, τον είχαν βάλει λοιπόν, με το κεφάλι κάτω και τα πόδια ψηλά σε μια καρέκλα και τραγουδούσε σε αυτή τη στάση. Τι άλλο να πούμε για να καταλάβει κάποιος τι είδους άνθρωποι μπήκαν στο χώρο και τον κάνανε ρημαδιό…..
….Στη διασκέδαση άλλαξαν όλα. Όσοι πάνε σήμερα να διασκεδάσουν, το 70-80% έχουν δει τη διασκέδαση και την ψυχαγωγία ως χαβαλέ. Δεν είμαι πουριτανός ούτε και ηθικολόγος αλλά π.χ. ποτέ δεν θα έβαζα το κορίτσι που συνοδεύω να ανέβει στο τραπέζι και να την κάνουν μάτι οι άλλοι, είναι κάτι που δεν πρόκειται να το καταλάβω ποτέ, αυτό που σήμερα γίνεται. Ακόμη και να μη με συνέδεε τίποτα με την κοπέλα και πάλι η πλάκα έχει τα όρια της και δείχνεις ότι δεν σέβεσαι ούτε τον εαυτό σου, αλλά ούτε τους φίλους σου και τον περίγυρό σου….
…. Εξ’άλλου στα περισσότερα μεγάλα νυχτερινά κέντρα δεν πάνε πια για να ακούσουν, αφού είναι λίγοι έως ελάχιστοι αυτοί που ακούνε πια, αλλά πάνε για οφθαλμόλουτρο όπως συνηθίζετε να λέγεται, για πασαρέλα, για δημόσιες σχέσεις και όλα αυτά τα σχετικά επακόλουθα που λίγο πολύ όλοι γνωρίζουμε. Όσο για αυτό που ονομάζουμε ψυχαγωγία δηλαδή αγωγή ψυχής έχει πάει κατά διαβόλου τελείως…..”(Συνέντεύξη του Λάκη Χαλκιά στο MusicHeave/Δεκεμβρίου 2006 )
Έτσι και μη χειρότερα έφτασαν σήμερα τα πράγματα και καταστάσεις στην Ελληνική μουσική,την διασκέδαση και την κουλτούρα .
“…Σύμφωνα με τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη η μουσική ανήκε όχι μόνο στη γενική μόρφωση και την καλή αγωγή των νέων αλλά συνέλαβε και στη διατήρηση μιας υγιούς πολιτείας….”
