Ο Μίλτον Φρίντμαν(Αμερικανός οικονομολόγος)είχε κάνει λάθος για το ευρώ. Ο άνθρωπος που, μαζί με τον Κέινς, επηρέασε περισσότερο την οικονομική σκέψη του 20ού αιώνα ήταν πεισμένος ότι δεν θα έβλεπε στη διάρκεια της ζωής του τη γέννηση αυτού του νομίσματος.
«Δεν νομίζω πως τα προσεχή χρόνια θα δημιουργηθεί κοινό νόμισμα στην Ευρώπη», δήλωνε την άνοιξη του 1996. «Ούτε το 1997, που είχε αρχικά ανακοινωθεί, ούτε το 1999 που λένε σήμερα, ούτε το 2002».
Ο Φρίντμαν πέθανε το 2006, σε ηλικία 96 ετών, εννιά χρόνια μετά την έναρξη της εφαρμογής ενός σχεδίου το οποίο θεωρούσε μη ρεαλιστικό. Και πολλοί πολιτικοί ηγέτες στην Ευρώπη χλεύασαν το λάθος του Νομπελίστα της οικονομίας, το οποίο απέδωσαν στο προχωρημένο της ηλικίας του, στην εθνικότητά του (αμερικανική) και στην ιδεολογία του (φιλελεύθερη και μονεταριστική, δηλαδή η απόλυτη φρίκη).
Σήμερα, η χλεύη αυτή έχει εξαφανιστεί.
Γιατί την κρίση που διέρχεται σήμερα η νομισματική ένωση, ο Φρίντμαν την είχε προβλέψει.
Την ημέρα που η Ευρώπη θα βρεθεί αντιμέτωπη με μια σοβαρή ύφεση -είχε εξηγήσει- θα έλθουν πάλι στην επιφάνεια οι εθνικοί εγωισμοί και το κοινό νόμισμα θα εμποδίσει τις απαραίτητες προσαρμογές που θα πρέπει να γίνουν σε κάθε χώρα.
Το οικοδόμημα θα καταρρεύσει, γιατί οι χώρες της ευρωζώνης δεν θα έχουν την πολιτική, κοινωνική, πολιτιστική και γλωσσική ομοιογένεια που έχουν οι αμερικανικές πολιτείες. Ολοι θα καταλάβουν -αλλά θα είναι πολύ αργά- ότι δεν μπορεί να υπάρξει νομισματική ένωση χωρίς πολιτική ένωση, ότι δεν μπορεί να υπάρξει ευρώ χωρίς ευρωπαϊκή κυβέρνηση.
Κι όμως, μέχρι πριν από μερικούς μήνες το ευρώ έμοιαζε το καλύτερο νόμισμα του κόσμου, το πιο φρόνιμο, το καλύτερα προστατευμένο. Οι τράπεζες της ευρωζώνης δεν υπέφεραν από τα προβλήματα των αγγλοσαξωνικών, και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έκανε καταπληκτική δουλειά.
Χάρις στην ασπίδα του ευρώ, οι ευρωπαϊκές οικονομίες είχαν γλιτώσει από τις άγριες και καταστροφικές υποτιμήσεις, που σκοτώνουν το εμπόριο. Αμέτρητες ήταν οι χώρες που χτυπούσαν την πόρτα του ευρώ για να επωφεληθούν κι εκείνες από αυτή την όαση ειρήνης. Να όμως που σήμερα η ασπίδα μετατράπηκε σε ρομφαία.
Αν η Ευρώπη διέρχεται σήμερα κρίση, γράφει ο Πιερ-Αντουάν Ντελομαί στη «Μοnde», το οφείλει στο ευρώ.
Και δεν πρόκειται για κρίση, αλλά για κρίσεις.
Κρίση δημοσιονομική, όπως δείχνει το παράδειγμα της Ελλάδας.
Κρίση ανταγωνιστικότητας, που απειλεί ευθέως μια χώρα σαν την Ισπανία. Από το 1998 ως το 2008, οι μισθοί στη χώρα αυτή αυξήθηκαν κατά 50%, έναντι μόνο 25% στη Γερμανία.
Κρίση θεσμική, αφού η ανεξέλεγκτη αύξηση των ελλειμμάτων ενταφίασε οριστικά το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης, το οποίο υποτίθεται ότι εγγυάτο μια σώφρονα οικονομική πολιτική στην ευρωζώνη.
Η συμφωνία του Μάαστριχτ τα είχε προβλέψει όλα, εκτός από το πιο σημαντικό: ποιοι μηχανισμοί αλληλεγγύης πρέπει να ενεργοποιηθούν όταν μια χώρα της ευρωζώνης βρεθεί στο χείλος της χρεοκοπίας και απειλεί τις υπόλοιπες.
Κάπως έτσι προέκυψε η νεφελώδης ιδέα του γερμανού υπουργού Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε για τη δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου, το οποίο κανείς δεν έχει καταλάβει τι θα κάνει.
Κάπως έτσι αποφασίστηκε και η εμπλοκή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου Πρόκειται για ένα διπλό εξευτελισμό για την Ευρώπη.
Πρώτον, επειδή δεν μπόρεσε να λύσει μόνη της το πρόβλημα. Δεύτερον, επειδή ζήτησε τη βοήθεια του ΔΝΤ όπου τη μεγαλύτερη συνεισφορά έχουν οι Ηνωμένες Πολιτείες. Η Αμερική καλείται έτσι να βοηθήσει ένα νόμισμα το οποίο υποτίθεται ότι θα ανταγωνιζόταν, και κάποια στιγμή μάλιστα θα εκθρόνιζε, το δολάριο.
Πρόκειται, τέλος, για μια κρίση ταυτότητας.
Αντί να φέρει πιο κοντά τις χώρες που το υιοθέτησαν, το ευρώ αυξάνει το χάσμα ανάμεσά τους.
Η υπουργός Οικονομικών της Γαλλίας Κριστίν Λαγκάρντ καταγγέλλει τον εγωισμό της γερμανικής οικονομικής πολιτικής, οι Γερμανοί χαρακτηρίζουν τους Ελληνες απατεώνες και τεμπέληδες και οι Ελληνες επικαλούνται το σκοτεινό παρελθόν της Γερμανίας για να εξηγήσουν την αδιαλλαξία του Βερολίνου.
Αυτό που κρατά σήμερα το ευρώ στη ζωή είναι η σύνθετη διαδικασία που θα χρειαζόταν για την κατάργησή του και την επιστροφή των εθνικών νομισμάτων.
Το βέβαιο είναι ότι βρισκόμαστε μακριά από την «υπέροχη κοινή μας τύχη», στην οποία αναφερόταν κάποτε ο Ζαν-Κλοντ Τρισέ.
Και το επίσης βέβαιο είναι ότι ο Μίλτον Φρίντμαν άξιζε το Νόμπελ που πήρε.
Πηγή: Le Monde, ΑΠΕ-ΜΠΕ-naftemporiki
ο Μίλτον Φρίντμαν βραβεύθηκε με το βραβείο Νόμπελ στα οικονομικά το 1976. Το 1988 τιμήθηκε με το Προεδρικό Μετάλλιο Ελευθερίας, ενώ την ίδια χρονιά του απονεμήθηκε το Εθνικό Μετάλλιο Επιστημών.
Ηταν ένας από τους πιο διάσημους υποστηρικτές της ιδέας του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος,με τη μορφή της αρνητικής φορολόγησης. Υπήρξε πολέμιος της ποινικοποίησης των μαλακών ναρκωτικών, ένθερμος υποστηρικτής του εθελοντικού στρατού και εισήγαγε την ιδέα των «κουπονιών εκπαίδευσης»
ο νεοφιλελεύθερος Φρίντμαν δεν εναντιώνεται στην κρατική χρηματοδότηση της Παιδείας. Απλώς πρότεινε ένα τρόπο για να πιάσουν τόπο τα χρήματα των φορολογουμένων. Eτσι διατύπωσε την ιδέα των «κουπονιών εκπαίδευσης».
H σκέψη του ήταν απλή: αντί το κράτος να επιδοτεί απευθείας τα σχολεία (δημιουργώντας τη νοοτροπία «βρέξει χιονίσει») πρέπει να επιδοτεί απευθείας τους πολίτες για να εκπαιδεύονται.
Oι μαθητές, φοιτητές κ.λπ., ή οι γονείς τους, παίρνουν ένα κουπόνι εκπαίδευσης που αντιστοιχεί σε χρηματικό ποσό αντίστοιχο με τα έξοδα που θα έκανε η πολιτεία ανά σπουδαστή για ένα ακαδημαϊκό έτος.
Aυτό το καταθέτουν στο σχολείο της αρεσκείας τους και το σχολείο εισπράττει από το κράτος το ποσόν που αντιστοιχεί ανά σπουδαστή. Mε αυτό τον τρόπο οι δικαιούχοι των κουπονιών έχουν την ελευθερία επιλογής. Mπορούν να διαλέξουν δημόσιο ή ιδιωτικό σχολείο.
Aπό την άλλη μεριά μπαίνει το στοιχείο του ανταγωνισμού στη δημόσια εκπαίδευση.
Tα σχολεία θα αρχίσουν να λειτουργούν σαν επιχειρήσεις και όλοι αυτοί που απαρτίζουν τους μηχανισμούς μάθησης (διοικητικό προσωπικό, δάσκαλοι κ.λπ.) δεν θα επαναπαύονται με τις παγιωμένες κρατικές επιδοτήσεις, αλλά θα βελτιώνουν διαρκώς τις υπηρεσίες τους για να προσελκύσουν σπουδαστές.
Aν κάποιοι δεν τα καταφέρνουν τότε θα ισχύει ο σκληρός νόμος της αγοράς: απλώς θα κλείνουν.
Tα «κουπόνια εκπαίδευσης» ήδη άρχισαν να εφαρμόζονται σε πολλές Πολιτείες των ΗΠΑ με εξαιρετικά αποτελέσματα.
Τα σχολεία -δημόσια και ιδιωτικά- ανταγωνίζονται για την πρόσληψη καλύτερων δασκάλων, ενώ ο μέσος όρος επιτυχίας στις εισαγωγικές για τα ΑΕΙ εξετάσεις στις Πολιτείες που το εφαρμόζουν παρουσίασαν θεαματική βελτίωση.
Σε αντίθεση με όσα λέγονται ο νεοφιλελεύθερος Φρίντμαν δεν εναντιώνεται στην κρατική χρηματοδότηση της Παιδείας. Απλώς πρότεινε ένα τρόπο για να πιάσουν τόπο τα χρήματα των φορολογουμένων.
Milton Friedman παραμένει φωτεινό παράδειγμα για τη σημερινή γενιά φιλελεύθερων διανοουμένων και πολιτικών.
πληρ: Le Monde, ΑΠΕ-ΜΠΕ-naftemporiki-kathimerini-e-rooster
