Η ”γιαγιά θρύλος”, Σάνο Χάλο (Ευθυμία Βαρυτιμίδου) απεβίωσε στις 29 Απριλίου 2014, στη Νέα Υόρκη, σε ηλικία 105 χρονών (1909-2014). Η ζωή της και τα πάθη της, ειδικά η πορεία θανάτου από τον Πόντο στον Λίβανο (γενοκτονία Ποντίων και διωγμοί τους από τουρκικά στρατεύματα), πριν 90 χρόνια, καταγράφηκαν στο βιβλίο ”Ούτε καν το όνομά μου”, που έκδωσε πριν 14 χρόνια, η κόρη της Θία. Το καλοκαίρι 2009, μητέρα και κόρη έγιναν Ελληνίδες υπήκοοι.
Η προσωπική της μαρτυρία για τα πάθη που είχε υποστεί πριν από 90 χρόνια στη γενέτειρα της, τον Πόντο, όπως αυτές καταγράφηκαν από τη κόρη της Θία Χάλο (Thea Halo) στο βιβλίο «Not Even My Name» («Ούτε το Ονομά Μου»), πρόβαλε σε όλο τον κόσμο το μείζον εθνικό ζήτημα της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου και της Μικράς Ασίας και γενικότερα όλων των χριστιανικών λαών της τότε παραπαίουσας Οθωμανικής αυτοκρατορίας»,από τον εκδοτικό κολοσσό των ΗΠΑ “Picador” της St. Martin‘s Press.
Το βιβλίο έγινε μπεστ σέλερ, πήρε εξαιρετικές κριτικές, επιστολές συμπεράστασης και ορισμένες διαμαρτυρίες. Η συγγραφέας και η μητέρα της αγκαλιάστηκαν με θέρμη από τον κόσμο και άρχισαν να δίνουν ομιλίες και διαλέξεις, ενώ ο κυβερνήτης της Νέας Υόρκης Mr. G. Pataki,το 2001 βράβευσε τη Sano Halo “για το κουράγιο της και το όραμά της”, με το βραβείο “Award for Excellence in Honor of Women’s History Month”
Έχει λάβει και πλήθος ευχετηρίων και συγχαρητηρίων επιστολών και διακρίσεων με χαρακτηριστικότερη την επιστολή από την πρώτη κυρία των ΗΠΑ, Mrs. Miscelle Obama, με ημερομηνία 9η Ιουλίου 2009 επ’ ευκαιρία της εκατοστής επετείου των γενεθλίων της όπου την χαρακτηρίζει σπουδαίο ορόσημο και ένα σημαντικό κομμάτι της ιστορίας του αμερικανικού έθνους.
Η Ομοσπονδία Ελληνικών Σωματείων Μείζονος Νέας Υόρκης, κατόπιν σχετικής πρότασης των ποντιακών Σωματείων «Κομνηνοί» Νέας Υόρκης και «Πόντος» Νόργουοκ επέλεξε τη Σάνο Χάλο ως τελετάρχη στην εθνική παρέλαση της 25ης Μαρτίου του 2012 στην 5η λεωφόρο του Μανχάταν.
Ήταν μια πραγματικά εμπνευσμένη πρόταση-απόφαση. Τι πιο συνταρακτικό και συγκινητικό αλήθεια από το να βλέπει κανείς μια υπεραιωνόβια γυναίκα-θρύλο να παρελαύνει στην 5η λεωφόρο διπλά στο άγημα των ευζώνων της ελληνικής προεδρικής φρουράς;
Η Σάνο Χάλο μας έκανε περήφανους. Έφυγε βιολογικά από κοντά μας. Θα μας λείψει η γλυκιά παρουσία της. Θα μας λείψει η καλοσύνη και η φιλοξενία της. Θα μας λείψει το πλατύ χαμόγελο της αισιοδοξίας της. Θα μας λείψει η καρτερικότητα και η αγάπη της. Ωστόσο θα είναι πάντα μαζί μας, στις καρδιές και στις θύμησες μας. Μας έχει κάνει περήφανους. Την ευγνωμονούμε από τα βάθη της καρδιάς μας με μια υπόσχεση, κάτι σαν τάμα.
Να συνεχίσουμε ώστε όλα τα θύματα γενοκτονιών να δικαιωθούν. Να συνεχίσουμε ώστε όλοι οι θύτες να κατονομαστούν και να τιμωρηθούν Να συνεχίσουμε ώστε να μην υπάρξουν πλέον, πουθενά και ποτέ, παιδιά χωρίς όνομα, παιδιά χωρίς οικογένεια, παιδιά χωρίς πατρίδα.
Καλό ταξίδι Γιαγιά.
Εκ μέρους της Παμποντιακής Ομοσπονδίας ΗΠΑ και Καναδά, και των κάτωθι ποντιακών Ποντιακών σωματείων και αδελφοτήτων ΗΠΑ και Καναδά:
«Πόντος», Norwalk, CT, USA
«Παναγία Σουμελά», Clearwater, FL, USA
«Ξενητέας» Chicago, IL, USA»
«Παναγία Σουμελά», Boston, MA, USA
«Ποντιακή Εστία», Boston, MA, USA
«Κομνηνοί», New York, NY, USA
«Εύξεινος Πόντος», Rochester, NY, USA
«Ξενητέας», Troy, NY, USA
«Πόντος», Watervliet, NY, USA
«Κομνηνοί», Canton, OH, USA
«Φοίνιξ», Cleveland, OH, USA
«Ακρίται», Philadelphia, PA, USA
«Εύξεινος Πόντος», Montreal, Canada
«Παναγία Σουμελά», Toronto, Canada,
καθώς και του Ιερού Ιδρύματος «Παναγία Σουμελά» των Ποντίων Ελλήνων στις ΗΠΑ και Καναδά
Κωνσταντίνος Τσιλφίδης, Πρόεδρος
Παμποντιακή Ομοσπονδία ΗΠΑ και Καναδά
Η Σ. Χάλο έζησε το 1920 τη γενοκτονία των Ποντίων. Έχασε όλη την οικογένειά της, επέζησε μόνο αυτή καθώς οι γονείς της, για να τη σώσουν από το θάνατο, την εμπιστεύθηκαν σε μια άλλη οικογένεια.
Το βιβλίο εξιστορεί τη δραματική πορεία θανάτου από τον Πόντο μέχρι τον Λίβανο της δεκάχρονης τότε Σάνο, κατά την οποία ξεκληρίστηκε όλη η οικογένειά της και την συνταρακτική αναζήτηση των πατρογονικών της εστιών 70 χρόνια μετά ώστε να ανακαλύψει την εθνική της ταυτότητα και το οικογενειακό της όνομα μέσα από κάποιες θολές παιδικές αναμνήσεις. Η Γιαγιά του Πόντου έμαθε επιτέλους το πραγματικό της όνομα, έμαθε ποια είναι.
Σύμφωνα με ανακοίνωση της Παμποντιακής Ομοσπονδίας ΗΠΑ και Καναδά, η Ευθυμία Βαρυτιμίδου του Χαραλάμπους, σύζυγος Αβραάμ Χάλο, «υπήρξε μια εξέχουσα προσωπικότητα, ένας ζωντανός θρύλος μαχητικότητας και κουράγιου, μια γυναίκα με όραμα και πίστη».
Mια συμβολική καμπή της ιστορίας της Γιαγιάς το Πόντου, ήταν στα εκατοστά γενέθλιά της, όταν αποφάσισαν φίλοι και συγγενείς της, εκφράζοντας τον πόθο της ίδιας, να εορτάσουν την 9η Μαΐου του 2009 τα εκατοστά γενέθλια της στη Μονή της Παναγίας Σουμελά στο Νιου Τζέρσεϊ των ΗΠΑ.
Λίγες ημέρες αργότερα ,Μητέρα και κόρη έγιναν Ελληνίδες υπήκοοι, Πέμπτη, 12η Ιουνίου 2009 στις 1:00 μμ στο Γενικό Προξενείο της Ελλάδας στη Νέα Υόρκη, όπου οι κυρίες Σάνο και Θία Χάλο ορκίστηκαν ενώπιον της Γενικής Προξένου και τους απονεμήθηκε τιμητικά η ελληνική υπηκοότητα.
Η τακτοποίηση της πολιτογράφησης των δύο κυριών, της μητέρας και κόρης, αποτελούσε διακαή πόθο και των δύο και πάγιο αίτημα των Ποντίων της Αμερικής. Η απόδοση επιτέλους της ελληνικής ιθαγένειας σε δύο γυναίκες που, όχι απλά είναι Ελληνίδες, αλλά προέβαλαν τις αξίες και τα πάθη του Ποντιακού Ελληνισμού σε όλη την ανθρωπότητα, ήταν επιβεβλημένη για την ελληνική πολιτεία και χρέος για τους Ποντίους της Αμερικής να απαιτούν κάτι τέτοιο».
Το ενδιαφέρον με την απόδοση ιθαγένειας στη μητέρα και την κόρη σχετίζεται και με τις αλλαγές στα νεοελληνικά στερεότυπα και την αντίληψη περί σύγχρονης ελληνικής ιστορίας. Οι ποντιακές οργανώσεις, καταθέτοντας το αίτημα για απόδοση της ελληνικής ιθαγένειας, επέλεξαν να μην χρησιμοποιήσουν το αναφαίρετο δικαίωμα πολιτιγράφησης της Sano Halo (Eυθυμίας Βαρυτιμιάδου) που προκύπτει από τη Συνθήκη της Λωζάννης, αλλά να επικαλεστούν τις υπηρεσίες που προσέφερε στην υπόθεση του ελληνισμού και την προώθηση του αιτήματος για διεθνή αναγνώριση της γενοκτονίας.
Η αποδοχή των ποντιακών επιχειρήματων από τους πολιτειακούς φορείς αποδεικνύει ότι σε κάποιους ευαίσθητους κύκλους η ανάγκη για ευρύτερη γνωστοποίηση της Γενοκτονίας είναι σημαντική υπόθεση.
Πάντως η παρουσία της Eυθυμίας Βαρυτιμιάδου (Sano Halo), όπως και η παρουσία στην Ελλάδα εκατοντάδων ομογενών από την πρώην Σοβιετική Ένωση που γεννήθηκαν στον Πόντο και μετά την εφιαλτική πορεία στα γκουλάγκ και στις στέπες της Κεντρικής Ασίας, αποδεικνύει ότι για τον ποντιακό ελληνισμό τα τραύματα της Γενοκτονίας δεν έχουν ακόμα επουλωθεί.
Sano Halo: “Οι Τούρκοι μου οφείλουν μια πολύ μεγάλη, πραγματικά μεγάλη συγγνώμη. Ούτε καν μια μικρή συγγνώμη, αλλά μια μεγάλη συγγνώμη, που πήραν μακριά μου όλους όσους αγαπούσα. Ότι είχα. Είχαμε τη γη μας, τα ζώα μας, τις αγελάδες μας, τις κότες μας, είχαμε τις δουλειές μας, και όμως μας έκαναν να πεθάνουμε στο δρόμο. Αυτό που έκαναν ήταν θηριώδες, να καταστρέψουν οικογένειες και περιουσίες. Δεν θα μπορούσα ποτέ μου να ξεχάσω. Θέλω να θυμάμαι την οικογένειά μου. Αλλιώς θα ήταν Σα να ξεχνούσα τους ανθρώπους μου. Δε θα το κάνω ποτέ αυτό.”… Αυτά είχε δηλώσει το 2001 η Sano Halo σε μια συνέντευξή της στο περιοδικό “Πανσέληνος”.
Η ελληνική έκδοση του βιβλίου “Not even my name” και υπότιτλο “From a death march in Turkey to a new home in America. A young girl’s true story of genocide and survival.” (“Ούτε καντοόνομάμου. Από την πορεία θανάτου στην Τουρκία σε ένα νέο σπίτι στην Αμερική. Η αληθινή ιστορία της Γενοκτονίας και της επιβίωσης ενός μικρού κοριτσιού.), κυκλοφόρησε το 2000 από τις εκδόσεις Γκοβόστη, με τίτλο “Ούτε το όνομά μου” και υπότιτλο:“Γενοκτονία και επιβίωση. Μια αληθινή ιστορία του Πόντου”. Η μεταφράστρια Μαρίνα Φράγκου, τρίτης γενιάς ελληνοαμερικανίδα /Βλάσης Αγτζίδης, διδάκτωρ σύγχρονης ιστορίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
πηγές:
kalami
τa nea
nfognomonpolitic
greeknewsonline
