Η τεχνική κατασκευής των κεραμικών αγγείων του 5ου π.Χ. αιώνα στην Αττική, αποτελεί παράδειγμα για τη σύγχρονη τεχνολογία
Το μέλλον της αεροδιαστημικής τεχνολογίας βρίσκεται στην αποκρυπτογράφηση των μυστικών των αττικών μελανόμορφων αγγείων, ηλικίας 2.500 ετών, σύμφωνα με έρευνες κορυφαίων πανεπιστημιακών ιδρυμάτων των ΗΠΑ, καθώς οι ιδιότητές τους αποτελούν ένα θαύμα της αρχαιότητας, η οποία μπορεί να δώσει λύσεις ακόμα και στην εξερεύνηση του Διαστήματος.
«Αυτό που ψάχνουν στη NASA είναι ένα προϊόν που να μπορεί να αντέχει και να μην διαδίδει την θερμότητα, ενώ παράλληλα θα είναι φτηνό, ελαφρύ και δεν θα χρειάζεται υπερβολική εργαστηριακή διεργασία, προκειμένου να χρησιμοποιηθεί», εξηγεί στον «Ε.Τ.» η Ανεζίνα Σολωμονίδου, πλανητική γεωλόγος, συνεργάτρια του Πανεπιστημίου Αθηνών και του Αστεροσκοπείου Παρισιού.
«Το υλικό από το οποίο είναι φτιαγμένα τα αττικά μελανόμορφα αγγεία, φαίνεται να πληροί αυτές τις προϋποθέσεις, αφενός μεν γιατί τα αγγεία διατηρούνται ανέπαφα για περισσότερα από 2.500 χρόνια και αφετέρου εξαιτίας των ιδιοτήτων του συγκεκριμένου πηλού, ως προς το βάρος, τη σύσταση και την πυκνότητά του», σημειώνει η κ. Σολωμονίδου.
Τα κεραμικά μονωτικά πλακίδια που τοποθετούνται στους πυραύλους και παλιότερα στα διαστημικά λεωφορεία της NASA, πρέπει να αντέχουν τεράστιες διακυμάνσεις θερμοκρασίας, από -160 βαθμούς Κελσίου, όταν βρίσκονται σε τροχιά, μέχρι 1650 βαθμούς, όταν εισέρχονται στη γήινη ατμόσφαιρα, επιστρέφοντας στον πλανήτη μας.
Η θραύση μερικών τέτοιων πλακιδίων κατά την εκτόξευση και η απώλεια της θερμικής «ασπίδας» ήταν ο βασικός λόγος που προκάλεσε το ατύχημα του διαστημικού λεωφορείου «Κολούμπια» το 2003, το οποίο εξερράγη κατά τη διαδικασία επανεισόδου του στην ατμόσφαιρα της Γης, σκοτώνοντας και τους επτά αστροναύτες-μέλη του πληρώματος και διασκορπίζοντας τα συντρίμμια κατά μήκος των ΗΠΑ.
Ειδικοί από το Ινστιτούτο Γκετί, το πανεπιστήμιο Στάνφορντ και τη NASA μελέτησαν τις ιδιότητες αγγείων του 6ου έως και του 4ου αιώνα π.Χ. από την Αρχαία Ελλάδα, προκειμένου να κατανοήσουν τη μοριακή σύσταση του πηλού και των χρωστικών ουσιών που χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι αγγειοπλάστες και την αλληλεπίδρασή τους, κυρίως υπό συνθήκες ακραίων θερμοκρασιών.
«Τα διάφορα διαστημικά σκάφη είναι κατασκευασμένα από υλικά που αντέχουν τις υψηλές θερμοκρασίες, ιδιαίτερα κατά την επάνοδό τους στη γήινη ατμόσφαιρα. Έτσι λοιπόν, τα μονωτικά πλακίδια που χρησιμοποιούνται, πρέπει να απορροφούν την θερμότητα και να μην την αφήνουν να περνά στο κυρίως μέρος του διαστημοπλοίου.
Ακόμη κι αν τελικά τα ίδια τα πλακίδια καταστραφούν, στην ουσία θα έχουν επιτελέσει το έργο τους, το οποίο είναι η μόνωση του σκάφους, λέει στον «Ε.Τ.» ο Δρ Ξενοφών Μουσάς, αναπληρωτής καθηγητής Φυσικής Διαστήματος και Διευθυντής Εργαστηρίου Αστροφυσικής του Τμήματος Φυσικής στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
«Ένα ενδιαφέρον στοιχείο πάντως, είναι το ότι από ένα μικρό μεταλλείο στη Μήλο, μέχρι το πρόσφατο παρελθόν, εξόρυσσαν ένα είδος λευκού χώματος, το οποίο χρησιμοποιούσαν κατόπιν στην κατασκευή των πλακιδίων θερμοπροστασίας των διαστημικών λεωφορείων.
Μπορεί πλέον τα διαστημικά λεωφορεία να έχουν… παροπλιστεί και το πρόγραμμα να μην υφίσταται πλέον, το στοιχείο αυτό όμως είναι ενδεικτικό του πλούτου της ελληνικής γης», αναφέρει χαρακτηριστικά ο καθηγητής. Οι επιστήμονες διαπίστωσαν με έκπληξη ότι τα χρώματα διατηρούσαν αναλλοίωτες τις χημικές τους ιδιότητες.
Αυτό που εντυπωσίασε τους ειδικούς είναι ότι οι τεχνίτες της αρχαίας Αθήνας είχαν τελειοποιήσει τη διαδικασία βαφής των κεραμικών σε μεγάλο βαθμό. Ακόμα και σε περιπτώσεις που ολόκληρα αγγεία βρέθηκαν ως κτερίσματα σε ταφικά μνημεία, ή θραύσματα που βρέθηκαν σε ανασκαφές και είχαν υποστεί έκθεση σε μεγάλες θερμοκρασίες, λόγω πυρκαγιάς, παρουσίαζαν αξιοσημείωτη σταθερότητα στους χρωματισμούς.
«Η επιστημονική ανάλυση των δεδομένων παρέχει νέα στοιχεία για τον τρόπο που πλάστηκαν τα αγγεία, αλλά και την ηλικία τους. Έτσι, τα ευρήματά μας μπορούν να φανούν χρήσιμα όχι μόνο στους ιστορικούς της Τέχνης, αλλά και στις εργασίες συντήρησης και αποκατάστασής τους.
Οι αρχαίοι τεχνίτες ήταν ικανοί να φτιάξουν αριστουργήματα από ένα κομμάτι πηλού και να το διακοσμήσουν με περίτεχνες παραστάσεις από τη μυθολογία ή και την καθημερινή ζωή. Αν καταφέρουμε να κατανοήσουμε την τεχνολογία που χρησιμοποιούσαν, θα είμαστε σε θέση να αξιοποιήσουμε αυτές τις πληροφορίες σε ένα ευρύ πεδίο εφαρμογών», σημείωσε η Κάρεν Τρέντελμαν, επικεφαλής της διεπιστημονικής ομάδας και συντηρήτρια έργων τέχνης στο Ινστιτούτο Γκετί.
Ψάχνοντας απαντήσεις σε ερωτήματα χιλιετιών
Τα αγγεία που κατασκεύασαν οι αρχαίοι Έλληνες, εκτός από την καλλιτεχνική τους αξία, θα προσφέρουν ανεκτίμητες υπηρεσίες σε πληθώρα εφαρμογών.
Ο Απούρβα Μέχτα, ο οποίος τα μελέτησε μικροσκοπικά, δήλωσε στην έγκριτη επιστημονική ιστοσελίδα www.physorg.com ότι τα νέα δεδομένα που προέκυψαν από τις αναλύσεις, θα δώσουν νέα ώθηση στη νανοτεχνολογία και στη δημιουργία πιο αποτελεσματικών μπαταριών ιόντων λιθίου.
«Εκτός όμως από την επιστημονική διάσταση, υπάρχει και μια πιο ανθρώπινη», συμπλήρωσε ο ίδιος:
«Πολλά εργαστήρια της Αθήνας και μετέπειτα σε άλλες πόλεις-κράτη της αρχαίας Ελλάδας χρησιμοποιούσαν την ίδια τεχνική. Ερωτήματα όπως ποιος πρωτοδοκίμασε την τεχνική και ποιος την τελειοποίησε είναι πιθανόν να απαντηθούν.
Επίσης, θα μπορέσουμε να ταυτοποιήσουμε αυτά που προέρχονται από συγκεκριμένα εργαστήρια αγγειοπλαστικής, βασισμένοι στις μικροσκοπικές ιδιότητες των χρωμάτων και του πηλού που χρησιμοποιήθηκε».
Αρετή Νταραδήμου
Πιέρ Κοσμίδης
Ελεύθερος Τύπος-Life
hellasontheweb.
