Άρθρο του Β. Θ. Ιωαννίδη
Η πολυδιαφημισμένη εποχή της πληροφόρησης αρχίζει να αποκαλύπτει τα τραγικά της μειονεκτήματα. Η καθιερωμένη τηλεόραση ενισχύθηκε με το διαδίκτυο και με αυτόν τον τρόπο διαμορφώθηκε μια κατάσταση που ευνοεί την γρήγορη και πλήρη ενημέρωση, όχι όμως και τη γνώση.
Η διαφορά γνώσης και ενημέρωσης είναι προφανής. Ενώ η ενημέρωση έχει σχέση κυρίως με την πληροφορία, δηλαδή το αρχικό ερέθισμα της σκέψης, η γνώση αφορά την πολύπλοκη διεργασία του ανθρώπινου νου, όπου η πληροφορία επεξεργάζεται, εκτιμάται και, μέσα από μια δύσκολη διαδικασία ωρίμανσης, αφομοιώνεται από το πνεύμα μας.
Δεν αρκεί για τον άνθρωπο να ενημερώνεται απλώς για όλα τα θέματα που αφορούν τη ζωή του, διότι αν συνέβαινε αυτό, θα χάναμε την ικανότητα να αναλύουμε και να συνθέτουμε και συνεπώς θα μπορούσαμε μόνο να καταναλώνουμε έτοιμη γνώση, με ορατή την πιθανότητα να γίνουμε έρμαια οποιασδήποτε προπαγάνδας.
Πέρα από τα πλεονεκτήματα που έχει η εύκολη πρόσβαση στο σύνολο των πληροφοριών, που είναι δεδομένα, πρέπει να εξετάσουμε τρία πράγματα. Το ένα είναι κατά πόσον συμφωνούμε με τις φωνές που ισχυρίζονται ότι τα σχολεία πρέπει να εκσυγχρονιστούν όσον αφορά τον τρόπο παροχής της γνώσης, να υπάρχει δηλαδή πρόσβαση στο διαδίκτυο, προβολές επιμορφωτικών ταινιών κι ακόμη και ένας φορητός υπολογιστής για κάθε μαθητή.
Μήπως έχουν μπερδέψει τη μάθηση με την πληροφόρηση; Μήπως ίσως νομίζουν ότι επειδή το σύγχρονο παιδί είναι συνηθισμένο στην άκοπη λήψη πληροφοριών, το σχολείο πρέπει να ενισχύει αυτή την τεμπελιά αντί να την καταπολεμά;
Το σχολείο δεν χρειάζεται τίποτα από όλα αυτά. Καλούς Δάσκαλους χρειάζεται που θα ενισχύουν την πνευματικότητα των παιδιών έτσι ώστε μόνα τους, όσα έχουν την έφεση, να αποζητούν τη γνώση. Αφού αποκτήσουν τις ανάλογες βάσεις, θα μπορούν να είναι όχι μόνο καταναλωτές της πληροφορίας αλλά και πολίτες με νου και κριτική σκέψη.
Το δεύτερο είναι ότι πλέον αρχίζει και γίνεται ορατός ο κίνδυνος της υπερπληροφόρησης, η οποία μάλιστα θεωρείται από κάποιους επιστήμονες και είδος ασθένειας που φθείρει τον άνθρωπο ψυχικά. Η καταιγίδα ενημέρωσης και κάθε λογής παραστάσεων από παντού, μπερδεύει τον άνθρωπο, ο οποίος δεν είναι υπολογιστής με άπειρη μνήμη όπου μέσα του μπορούμε να βάλουμε όσα δεδομένα επιθυμούμε, αλλά όν με συναισθήματα και εύθραυστη ψυχική ισορροπία.
Όσοι έζησαν παλαιότερες εποχές τις προτιμούν και τις νοσταλγούν. Εκτός των άλλων αυτό συμβαίνει επειδή οι ρυθμοί ζωής τότε ήταν χαμηλότεροι, η έλλειψη των οθονοφόρων μέσων συντελούσε στην κουβέντα μεταξύ των ατόμων και με αυτό τον τρόπο η προσωπικότητα διαμορφωνόταν σιγά σιγά. Μόνο έτσι, σιγά σιγά ωριμάζει ο ανθρώπινος νούς.
Το τρίτο, που πρέπει να το θεωρήσουμε αναγκαστική συνέπεια των προηγούμενων, είναι το μεγάλο πρόβλημα της εποχής μας και ακόμη περισσότερο της χώρας μας, που είναι η έλλειψη Λόγου. Ο Λόγος, δηλαδή η ικανότητα να παράγεις σκέψη, είναι μια παράμετρος του ανθρώπου, η μοναδική κιόλας, που δεν είναι φυτεμένη μέσα του, δεν αναπτύσσεται δίχως την κατάλληλη διαπαιδαγώγηση.
Έχουμε συνεπώς μουσική, έχουμε τραγουδιστές, αλλά όχι στίχους. Έχουμε θέατρα, ηθοποιούς, αλλά όχι σενάρια. Αυτό συμβαίνει επειδή η καλλιτεχνική έκφραση αναπτύσσεται ως εσωτερική ανάγκη και μπορεί, στην ανάγκη, ακόμη και μέσω του μιμητισμού αν να αναπτυχθεί και να παράγει καρπούς.
Ο Λόγος όμως; Αυτός είναι ο πιο δυσεύρετος καρπός, το χρυσόμαλλο δέρας της ανθρώπινης διανόησης, που μόνο με σκληρή δουλειά αποκτάται. Δίχως αυτόν, ο πολιτισμός γυρίζει πίσω, η μουσική και το θέατρο υποβαθμίζονται, η λογοτεχνία φτωχαίνει και οι καινούργιοι άνθρωποι δε νοιάζονται για καμία αναζήτηση του πνεύματος.
Διότι ο Λόγος ενισχύει και όλα τα άλλα επειδή τα περιέχει. Η μουσική όμως ή το θέατρο δεν μπορεί να δημιουργήσει τον Λόγο αν δεν υπάρχουν οι βάσεις. Διότι ο Λόγος δημιουργεί όλα τα άλλα.
Βασίλης Θ. Ιωαννίδης
Δικηγόρος
