Ενίσχυση της ελευθερίας του Τύπου και προστασία της ελευθερίας του λόγου: Το Συμβούλιο καθορίζει τη θέση του για τη νομοθετική πράξη κατά των στρατηγικών αγωγών προς αποθάρρυνση της συμμετοχής του κοινού | Ελληνικό Φαινόμενο

Συμβούλιο της ΕΕ Δελτίο τύπου 9 Ιουνίου 2023 11:25

Τα κράτη μέλη της ΕΕ κατέληξαν σε κοινή θέση (γενική προσέγγιση) επί σχεδίου νομοθετικής πράξης που θα προστατεύει τους δημοσιογράφους και τους υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από προδήλως αβάσιμες αγωγές ή καταχρηστικές δικαστικές διαδικασίες. Αυτές οι λεγόμενες στρατηγικές αγωγές προς αποθάρρυνση της συμμετοχής του κοινού (SLAPP) αποτελούν εντεινόμενο φαινόμενο φίμωσης των ατόμων που εκφράζουν τη γνώμη τους για ζητήματα δημόσιου συμφέροντος.

Η ελευθερία της έκφρασης και η ελευθερία των μέσων ενημέρωσης είναι ζωτικής σημασίας για τη λειτουργία των ευρωπαϊκών δημοκρατιών μας και των ελεύθερων και ανοικτών κοινωνιών μας. Με τη γενική προσέγγιση στην οποία καταλήξαμε, οδεύουμε πλέον προς μια ισχυρότερη προστασία των δημοσιογράφων, των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και όσων συμμετέχουν στον δημόσιο διάλογο.Gunnar Strömmer, Υπουργός Δικαιοσύνης της Σουηδίας

Το σχέδιο οδηγίας θα θεσπίσει δικονομικές εγγυήσεις κατά των εν λόγω αγωγών σε αστικές υποθέσεις με διασυνοριακές επιπτώσεις.

Προστασία των δημοσιογράφων και των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων

Τα πρόσωπα που αντιμετωπίζουν στρατηγικές αγωγές προς αποθάρρυνση της συμμετοχής του κοινού θα επωφεληθούν από σειρά δικονομικών εγγυήσεων και μέτρων προστασίας:

Χρηματική εγγυοδοσία: Το δικαστήριο μπορεί να αποφασίσει να απαιτήσει από τον ενάγοντα, δηλαδή το πρόσωπο ή την εταιρεία που κίνησε στρατηγική αγωγή προς αποθάρρυνση της συμμετοχής του κοινού, να παράσχει εγγυοδοσία για τα δικαστικά έξοδα
Απόρριψη σε πρώιμο στάδιο: Ο δικαστής μπορεί να αποφασίσει να απορρίψει, μετά από κατάλληλη εξέταση, μια αγωγή ως προδήλως αβάσιμη σε όσο το δυνατόν πιο πρώιμο στάδιο της διαδικασίας. Σε περίπτωση που έχει υποβληθεί αίτηση για απόρριψη σε πρώιμο στάδιο, εναπόκειται στον ενάγοντα να αποδείξει ότι η αγωγή δεν είναι προδήλως αβάσιμη
Έξοδα: Επειδή οι υποθέσεις SLAPP συχνά αποσκοπούν στην οικονομική φθορά δημοσιογράφων, το δικαστήριο μπορεί να αποφασίσει ότι ο ενάγων πρέπει να επωμιστεί τα δικαστικά έξοδα, συμπεριλαμβανομένων των εξόδων νομικής εκπροσώπησης του θύματος SLAPP
Κυρώσεις: Σε περίπτωση καταχρηστικής δικαστικής διαδικασίας, το δικαστήριο μπορεί να αποφασίσει να επιβάλει αποτρεπτικές κυρώσεις ή άλλα ενδεδειγμένα μέτρα στον διάδικο που κίνησε τη διαδικασία

Αποφάσεις τρίτων χωρών

Εάν ένα πρόσωπο που ζει στην ΕΕ τεθεί στο στόχαστρο υπόθεσης SLAPP σε τρίτη χώρα, τα κράτη μέλη της ΕΕ πρέπει να αρνηθούν την αναγνώριση και την εκτέλεση της απόφασης που εκδόθηκε για την εν λόγω υπόθεση σε τρίτη χώρα, εάν κρίνεται προδήλως αβάσιμη ή καταχρηστική στο εν λόγω κράτος μέλος.

Ιστορικό και επόμενα βήματα

Οι στρατηγικές αγωγές προς αποθάρρυνση της συμμετοχής του κοινού κινούνται κατά κανόνα από ισχυρά άτομα, ομάδες συμφερόντων που ασκούν πίεση, εταιρείες και κρατικά όργανα. Στόχος τους είναι να λογοκρίνουν, να εκφοβίσουν και να φιμώσουν τους επικριτές επιβαρύνοντάς τους με το κόστος μιας νομικής υπεράσπισης μέχρι να σταματήσουν να ασκούν κριτική ή να εκφράζουν την αντίθεσή τους.

Συνήθεις στόχοι των στρατηγικών αγωγών προς αποθάρρυνση της συμμετοχής του κοινού είναι δημοσιογράφοι και υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Στόχο μπορεί επίσης να αποτελέσουν και άλλα πρόσωπα που προβαίνουν σε ενέργειες συμμετοχής του κοινού, όπως ερευνητές και πανεπιστημιακοί.

Η αύξηση των στρατηγικών αγωγών προς αποθάρρυνση της συμμετοχής του κοινού τεκμηριώνεται σε διάφορες εκθέσεις για το κράτος δικαίου, στις οποίες εξετάζονται οι εξελίξεις στον τομέα του κράτους δικαίου στα κράτη μέλη της ΕΕ, καθώς και σε αναλύσεις του Συμβουλίου της Ευρώπης.

Η σημερινή συμφωνία για κοινή θέση θα επιτρέψει στο Συμβούλιο να αρχίσει συζητήσεις με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο προκειμένου να επιτευχθεί συμφωνία επί της τελικής νομοθετικής πράξης.