Τι κρύβουν τα νέα βιομετρικά διαβατήρια Πόσο καλά προστατευμένα είναι τα προσωπικά μας δεδομένα που φωλιάζουν στο τσιπάκι των νέων διαβατηρίων;
Μιλώντας στο «Βήμα» ο ερευνητής Φαν Μπικ,ο οποίος «έσπασε» το σύστημα προστασίας τους, τονίζει ότι χρειάζεται αναβάθμιση των συστημάτων 
ελέγχου.Παράλληλα, η κοινωνική συγκυρία επιβάλλει την άμεση εφαρμογή αυστηρότερων.Τα νέα «αναβαθμισμένα» βιομετρικά διαβατήρια βρίσκονται προ των πυλών. Σύμφωνα με τον κανονισμό αριθ. 2252/2004 του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ενωσης, τόσο η χώρα μας όσο και τα υπόλοιπα κράτη-μέλη καλούνται από τις 28 Ιουνίου του 2009 να εφαρμόσουν την έκδοση των νέων διαβατηρίων,στα οποία θα συμπεριλαμβάνονται τα δακτυλικά αποτυπώματα του κατόχου.
Τα ερωτήματα που προκύπτουν βέβαια από μια τέτοια εξέλιξη, η οποία αφορά την προσθήκη νέων ψηφιακών προσωπικών δεδομένων στα επίσημα αυτά έγγραφα, είναι άπειρα. Πέρα από την εξακρίβωση των στοιχείων του κατόχου, τα δακτυλικά αποτυπώματα θα χρησιμοποιούνται και για τον εντοπισμό υπόπτων;
Θα φυλάσσονται όλα σε μια συγκεκριμένη τράπεζα δεδομένων, όπου θα πιστοποιείται η ασφάλειά τους;
Υπάρχει άραγε η δυνατότητα να «σπάσει» κανείς τις, κατά τις αρχές, «αδιάτρητες» δικλίδες ασφαλείας πλαστογραφώντας τα διαβατήρια και κλέβοντας τα δακτυλικά αποτυπώματα του κατόχου;
Αυτές και άλλες πολλές είναι οι απορίες που γεννιούνται στο μυαλό μας στο άκουσμα της νέας και τεχνολογικά προηγμένης εφαρμογής. Τι από όλα αυτά όμως ισχύει στην πραγματικότητα;
Τι περιέχει το τσιπάκι
Οπως είπε στο «Βήμα» αρμόδιος αξιωματικός της ΕΛ.ΑΣ., το μόνο που θα διαφοροποιεί τα νέα βιομετρικά διαβατήρια από τα υπάρχοντα είναι η προσθήκη των ψηφιακών δακτυλικών αποτυπωμάτων στο ειδικό μικροτσίπ ταυτοποίησης μέσω ραδιοσυχνοτήτων RFΙD (Radio Frequency Ιdentification), το οποίο με τη βοήθεια ραδιοκυμάτων επιτρέπει την ανάγνωση των στοιχείων που φέρει από απόσταση κάποιων εκατοστών.
«Τα μοναδικά νέα στοιχεία που θα συμπεριληφθούν στο νέο διαβατήριο θα είναι τα δακτυλικά αποτυπώματα και συγκεκριμένα οι απλές αποτυπώσεις των δύο δεικτών του δεξιού και του αριστερού χεριού» εξηγεί. «Ηδη υπάρχει το τσιπάκι μέσα στο υπάρχον βιομετρικό διαβατήριο,όπου υπάρχουν οι φωτογραφίες και τα στοιχεία της προσωπικής του κατάστασης,τα οποία αναγράφονται και επάνω στη σελίδα του διαβατηρίου» προσθέτει ο ίδιος. Κάτι τέτοιο, όπως υποστηρίζει, βοηθά στο να εξακριβώνεται ότι το άτομο που φέρει το διαβατήριο είναι και ο νόμιμος κάτοχός του.
Τι θα γίνει όμως με τα διαβατήρια που θα βρίσκονται ακόμη σε ισχύ;
«Τα προηγούμενα διαβατήρια των οποίων η ημερομηνία λήξης δεν έχει επέλθειθα ισχύουν κανονικά,δεν καταργούνται.Οπως επίσης ισχύουν και τα διαβατήρια πριν από τις 26.8.2006,τότε που δεν διέθεταν ακόμη τσιπάκι» υπογραμμίζει ο αξιωματικός.
Πώς ξεκλειδώνουν τα στοιχεία
Βασικό ρόλο στη χρήση των νέων βιομετρικών διαβατηρίων παίζει το πρωτόκολλο Υποδομής Δημόσιου Κλειδιού (ΥΔΚ). Ενας συνδυασμός λογισμικού, τεχνολογιών κρυπτογράφησης και υπηρεσιών ο οποίος θα καθιστά δυνατή τη δημιουργία μιας ασφαλούς υποδομής διαδικτυακών επικοινωνιών. Με τον τρόπο αυτόν οι εξουσιοδοτημένοι χρήστες- που στην προκειμένη περίπτωση θα είναι τα κράτη-μέλη- θα μπορούν να «ξεκλειδώνουν» τα δεδομένα του εγγράφου καθιστώντας έτσι δυνατή την επικύρωση των ψηφιακών στοιχείων ως προς τη γνησιότητά τους, ενώ παράλληλα θα εμφανίζει οποιαδήποτε τροποποίηση έχουν υποστεί.
Για την ενεργοποίηση και την εφαρμογή του συγκεκριμένου συστήματος χρειάζονται ειδικοί κωδικοί, οι οποίοι για λόγους ασφαλείας αλλάζουν κατά διαστήματα. «Πρόκειται για ένα σύστημα υποδομής το οποίο μοιράζεται σε όλες τις χώρες που εκδίδουν τέτοια διαβατήρια.Εφαρμόζοντάς το στα ηλεκτρονικά συστήματα και στους ειδικούς ψηφιακούς “αναγνώστες” (readers) οι αρμόδιες αρχές θα είναι σε θέση να γνωρίζουν αν το συγκεκριμένο διαβατήριο που ελέγχουν έχει πραγματικά εκδοθεί στη χώρα που αναγράφεται σε αυτό και δεν είναι “μαϊμού”»περιγράφει ο αξιωματικός.
«Δηλαδή,βάζοντας το κλειδί που εμείς μοιράζουμε στις άλλες χώρες,μπορεί ο αρμόδιος να βλέπει κατά πόσο το διαβατήριο που περνά ανήκει πράγματι στη χώρα που αναφέρει ή είναι πλαστογραφημένο». Ως προς τη χρήση των δακτυλικών αποτυπωμάτων των πολιτών η παράγραφος 3 του άρθρου 4 της συμβιβαστικής τροπολογίας, που αντικαθιστά τις τροπολογίες 14 και 26 του Ευρωπαϊκού Κανονισμού αριθ. 2252/2004, ξεκαθαρίζει:
«Μετά την έκδοση των διαβατηρίων ή ταξιδιωτικών εγγράφων,τα βιομετρικά στοιχεία που έχουν συγκεντρωθεί για τον σκοπό αυτόν χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για σκοπούς ελέγχου των συνόρων και μόνο για την εξακρίβωση:
α)της γνησιότητας του εγγράφου και
β)της ταυτότητας του κατόχου μέσω άμεσα διαθέσιμων συγκρίσιμων χαρακτηριστικών στις περιπτώσεις που είναι υποχρεωτική η επίδειξη διαβατηρίου ή άλλων ταξιδιωτικών εγγράφων σύμφωνα με τις διατάξεις του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 562/2006 (Κώδικας Συνόρων του Σένγκεν)».
Ενώ τονίζει: «Τα βιομετρικά στοιχεία αποθηκεύονται αποκλειστικά στο μέσο αποθήκευσης και δεν τηρούνται σε βάση δεδομένων». Σύμφωνα με πρόσφατη ομόφωνη απόφαση της Επιτροπής Ελευθεριών και Δικαιωμάτων των Πολιτών, τα παιδιά κάτω των 12 ετών θα εξαιρούνται από τη συγκεκριμένη διαδικασία καθώς τα δακτυλικά τους αποτυπώματα, ιδιαίτερα σε νεαρές ηλικίες, δεν αποτελούν αξιόπιστα τεκμήρια, καθ΄ ότι μπορεί να υποστούν αλλαγές. Παρ΄ όλα αυτά, στο πλαίσιο της καταπολέμησης της παράνομης διακίνησης και εμπορίας παιδιών (trafficking), όλα τα παιδιά κάτω των 14 ετών θα πρέπει να διαθέτουν προσωπικό διαβατήριο, το οποίο μάλιστα δεν μπορεί να έχει ισχύ άνω των τριών ετών.
Ταυτότητες και άδειες οδήγησης
Ανάμεσα στους άμεσους στόχους του ελληνικού κράτους είναι και η αντικατάσταση των σημερινών ταυτοτήτων και των αδειών οδήγησης από τη νέα γενιά των υπερσύγχρονων επίσημων εγγράφων που θα έχουν τη μορφή πιστωτικής κάρτας. Είναι άλλωστε γεγονός ότι η Ελλάδα συγκριτικά με άλλες χώρες (όπως π.χ. η Κύπρος), που εδώ και αρκετά χρόνια απολαμβάνουν τα προνόμια των νέων αυτών τεχνολογιών σε ταυτότητες και άδειες οδήγησης, βρίσκεται αρκετά πίσω στον συγκεκριμένο τομέα.
Από τις 19.1.2009 όμως αυτό αναμένεται να αλλάξει αρχικά με τις άδειες οδήγησης και στην πορεία (δεύτερο εξάμηνο του 2009) με τις ταυτότητες. «Οι νέες άδειες θα αρχίσουν να τυπώνονται περί το τέλος του πρώτου μήνα του νέου έτους» αναφέρει ο αξιωματικός της ΕΛ.ΑΣ.
«Σε πρώτη φάση η αλλαγή θα πραγματοποιηθεί στις νέες άδειες για τους νέους οδηγούς και στις ανανεώσεις.Σε βάθος χρόνου θα γίνει σιγά σιγά και η αντικατάσταση των παλιών αδειών,ωστόσο μιλάμε για ένα χρονοδιάγραμμα το οποίο φτάνει περί τα 30 χρόνια». Γεγονός που διαφοροποιεί τη συγκεκριμένη διαδικασία από εκείνη των διαβατηρίων, όπου υπήρχε αυστηρός χρονικός περιορισμός.
«Τα διαβατήρια είναι αποδεικτικό ταυτότητας, έγγραφο ασφαλείας,το οποίο παρέχει τη δυνατότητα ταξιδιού και παραμονής στο εξωτερικό,οπότε η ανάγκη της άμεσης αλλαγής είναι επιτακτικότερη» εξηγεί ο αρμόδιος.
Λείπουν τα μηχανήματα
Το «κώλυμα» της τεχνολογίας των νέων διαβατηρίων, τουλάχιστον στο παρόν στάδιο, όπως μας ανέφερε ο ίδιος, εντοπίζεται στο γεγονός ότι πολλές χώρες δεν έχουν ακόμη εγκαταστήσει στους συνοριακούς σταθμούς τα απαιτούμενα συστήματα ανάγνωσης. «Πρόκειται για τους ειδικούς “readers” που επιτρέπουν την ανάγνωση και την εξακρίβωση των στοιχείων του διαβατηρίου και της ταυτότητας του κατόχου.
Οταν όμως αυτοί λείπουν,τότε πραγματοποιείται μόνο μακροσκοπικός έλεγχος,δηλαδή το τι βλέπουμε μπροστά μας. Μόλις εγκατασταθούν τα μηχανήματα, η πιστοποίηση θα είναι ακόμη πιο εύκολη.Γιατί είναι συνδυασμός: εγώ βγάζω ένα αξιόπιστο ταξιδιωτικό έγγραφο με πολλά μέτρα ασφαλείαςαλλά και ο άλλος που θα με δεχθεί θα πρέπει να έχει τους “αναγνώστες”,το κλειδί της χώρας προέλευσης,ώστε να μπορεί να πραγματοποιήσει την αντιπαραβολή» περιγράφει γλαφυρά.
«Το διαβατήριο άλλωστε περιέχει συγκεκριμένα μέτρα ασφαλείας, όπως π.χ.ο βασικός έλεγχος πρόσβασης και η ενεργός πιστοποίηση,που προστατεύουν την κλωνοποίηση του εγγράφου ή την κλοπή των ψηφιακών δακτυλικών αποτυπωμάτων».
Η ενσωμάτωση των δακτυλικών αποτυπωμάτων έχει ήδη εφαρμοστεί στα γερμανικά διαβατήρια. Μάλιστα η πρόωρη αυτή εφαρμογή ξεσήκωσε την έντονη αντίδραση του γερμανικού οργανισμού χάκερ Chaos Computer Club eV. (CCC), τα μέλη του οποίου έσπευσαν να χαρακτηρίσουν τους γερμανούς πολίτες «πειραματόζωα» που αποδέχθηκαν την εφαρμογή μιας «τρωτής», όπως υποστηρίζουν, τεχνολογίας.
Προς ένδειξη διαμαρτυρίας τους, τον Μάρτιο του 2008 κατάφεραν να αποσπάσουν και να δημοσιεύσουν τα δακτυλικά αποτυπώματα του υπουργού Εσωτερικών της χώρας Βόλφγκανγκ Σόιμπλε.
Το πείραμα των «Τimes»
Στις αρχές Αυγούστου η βρετανική εφημερίδα «Τhe Τimes» προκειμένου να εξετάσει τα μέτρα ασφαλείας των νέων διαβατηρίων πραγματοποίησε ένα πρωτότυπο πείραμα: επιστρατεύοντας τον ολλανδό ερευνητή συστημάτων ασφαλείας του Πανεπιστημίου του Αμστερνταμ κ. Γερούν φαν Μπικ κατάφεραν να σπάσουν τους κωδικούς-«φρούριο» και να αλλάξουν βασικά στοιχεία όπως η φωτογραφία του κατόχου. Μάλιστα σε διαβατήριο που ανήκε σε ένα αγοράκι ο ειδικός κατάφερε να αφαιρέσει την ψηφιακή φωτογραφία του και στη θέση της να βάλει εκείνη του Οσάμα μπιν Λάντεν, ενώ σε ένα άλλο που ανήκε σε μια 36χρονη γυναίκα «ανέβασε» το πορτρέτο του Χίμπα Νταργκμέ , ενός παλαιστινίου βομβιστή αυτοκτονίας.
Ο κ. Φαν Μπικ μίλησε αποκλειστικά στο «Βήμα» περιγράφοντας πώς ακριβώς έγινε η δοκιμή. «Για την ακρίβεια,από τον περασμένο Φεβρουάριο εργαζόμουν πάνω σε ένα λογισμικό που επιτρέπει την κλωνοποίηση των eΡassports.O Ανταμ Λόρι, ένας βρετανός ειδικός στην τεχνολογία ταυτοποίησης μέσω ραδιοσυχνοτήτων (RFΙD),το γνώριζε αυτό και έτσι με ρώτησε αν ένας δημοσιογράφος βρετανικής εφημερίδας θα μπορούσε να επικοινωνήσει μαζί μου για να μάθει περισσότερα για τη δουλειά μου.Του απάντησα θετικά και έτσι κι έγινε.
Ο δημοσιογράφος Στιβ Μπόγκαν με επισκέφθηκε τον Ιούλιο,όταν το μεγαλύτερο μέρος του λογισμικού μου ήταν έτοιμο» εξιστορεί ο 30χρονος άνδρας. «Ο Μπόγκαν είχε μαζί του δύο βρετανικά διαβατήρια για να τσεκάρει το σύστημα που έφεραν. Ηταν κάτι το οποίο δεν είχα επιχειρήσει προηγουμένως.Ως τότε είχα δοκιμάσει μόνο τα μικροτσίπ των ολλανδικών διαβατηρίων.Για μένα ήταν η πρώτη φορά λοιπόν που θα προσπαθούσα να “σπάσω” ένα βρετανικό διαβατήριο» παραδέχεται ο κ. Φαν Μπικ.
«Σπάσιμο» -παιχνιδάκι
Οπως μας εξηγεί ο ίδιος, τα «εργαλεία» που απαιτούνται για το σπάσιμο των περιβόητων δικλίδων ασφαλείας είναι απλά και το κόστος τους είναι αρκετά χαμηλό. Ακόμη και η όλη διαδικασία υποστηρίζει ότι δεν χρειάζεται κάποια ιδιαίτερη εξειδίκευση στο αντικείμενο. «Σε πρώτη φάση ο ενδιαφερόμενος θα πρέπει να αγοράσει έναν αναγνώστη RFΙD,κενά μικροτσίπ της ίδιας τεχνολογίας και να φορτώσει ένα ελεύθερο περιβάλλον προγραμματισμού.
Στη συνέχεια θα πρέπει να φτιάξει ένα λογισμικό για τα κενά μικροτσίπ,τα οποία λειτουργούν όπως ακριβώς και τα πραγματικά μικροτσίπ των διαβατηρίων.Με τη βοήθεια του αναγνώστη μπορεί να διαβάσει τα δεδομένα που βρίσκονται αποθηκευμένα στο πραγματικό μικροτσίπ και να τα αντιγράψει στο κενό τσιπάκι.Ετσι επιτυγχάνεται η 100% αντιγραφή των δεδομένων» εξηγεί.
«Με τον τρόπο αυτόνμπορεί κάποιος να παρέμβει στα πραγματικά στοιχεία και να τα αλλάξει. Ωστόσο θα πρέπει να τα αντιγράψει στο κενό τσιπάκι και στη συνέχεια να εξετάσει κατά πόσο τα “πλαστά” μικροτσίπ περνούν με επιτυχία τα τεστ εξοπλισμού και εκείνο της αναφοράς εφαρμογής το οποίο ονομάζεται Golden Reader Τool (GRΤ) και έχει τη δυνατότητα να αναγνωρίζει λάθη και πλαστά στοιχεία,όπως π.χ.η γνησιότητα της υπογραφής.Επιπλέονο ενδιαφερόμενος θα πρέπει να είναι σίγουρος ότι ο Διεθνής Οργανισμός Πολιτικής Αεροπορίας δεν έχει προχωρήσει σε αλλαγές του συστήματος»υπογραμμίζει ο ερευνητής.
Ο ολλανδός ειδικός κατάφερε ακόμη να δημιουργήσει επιπλέον λογισμικό το οποίο επιτρέπει στα «καλά φυλασσόμενα» πλαστά τσιπάκια, όπως τα χαρακτηρίζει ο ίδιος, να διαφεύγουν τον έλεγχο ενεργούς πιστοποίησης και να γίνονται δεκτά από το τεστ GRΤ. «Ο μόνος τρόπος για να εντοπίσει κανείς τα πλαστά τσιπάκια είναι μέσω της εξακρίβωσης της γνησιότητας της πηγής της ηλεκτρονικής υπογραφής του διαβατηρίου.
Και,σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Πολιτικής Αεροπορίας,λίγες μόνο χώρες πραγματοποιούν τη συγκεκριμένη εξακρίβωση αυτόματα.Στις υπόλοιπεςκάτι τέτοιο γίνεται είτε με τον συμβατικό “χειροκίνητο” τρόπο,αντιμετωπίζοντας έτσι αυξημένες πιθανότητες λάθους,είτε καθόλου» τονίζει. Ποιες χώρες είναι όμως αυτές που διαθέτουν ήδη το ειδικό σύστημα (Ρublic Κey DirectoryΡΚD) για την εφαρμογή της Υποδομής Δημόσιου Κλειδιού;
Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία του ΔΟΠΑ, ως τον Μάιο του 2008 μόνο εννέα κράτη διέθεταν το συγκεκριμένο σύστημα ελέγχου και πιστοποίησης. «Αυτά είναι η Αυστραλία,ο Καναδάς,η Γερμανία, η Ιαπωνία,η Νέα Ζηλανδία,η Δημοκρατία της Κορέας,η Σινγκαπούρη,η Βρετανία και οι ΗΠΑ.Η Γαλλία αναμενόταν να ολοκληρώσει τις διαδικασίες συμμετοχής σύντομα,από όσο γνωρίζω» μας λέει ο κ. Φαν Μπικ. Επηρεασμένοι από ταινίες επιστημονικής φαντασίας, οι περισσότεροι από εμάς τείνουμε να πιστεύουμε ότι η διαδικασία πλαστογράφησης αποτελεί πραγματικό εγχείρημα και απαιτεί πολύ εξειδικευμένες γνώσεις.
«Ο καθένας που διαθέτει γνώσεις ηλεκτρονικού υπολογιστή μπορεί να το κάνει μέσα σε διάστημα λίγων μόλις λεπτών» ισχυρίζεται ο ερευνητής. Μάλιστα μέσα από την ιστοσελίδα του εξηγεί βήμα προς βήμα τη μέθοδο που χρησιμοποίησε ο ίδιος. «Η ανάπτυξη και η διεξοδική εξέταση όλων των βημάτων μού πήρε περίπου δύο-τρεις εβδομάδες. Ωστόσο κατά τη χρονική περίοδο στην οποία πραγματοποιήθηκε το τεστ των “Τimes” με την απλή εφαρμογή των μη αυτοματοποιημένων βημάτων για τη δημιουργία ψευδών δεδομένων χρειάστηκα περίπου μία ώρα» περιγράφει. «Δεν λέω ότι οι τρομοκράτες θα μπορούσαν άμεσα να προχωρήσουν σε κάτι τέτοιο.Ωστόσο πρόκειται για ανησυχίες γύρω από την ασφάλεια οι οποίες πρέπει να εκφράζονται πιο ανοιχτά» τονίζει ο ειδικός.
Απαιτείται αναβάθμιση
Ποιο σύστημα όμως θα μπορούσε να προσφέρει τη μεγαλύτερη ασφάλεια, προστατεύοντας επαρκώς τα ψηφιακά βιομετρικά δεδομένα;
«Πιστεύω ότι κάτι τέτοιο δεν θα ήταν υπερβολικά δύσκολο.Παρ΄ όλα αυτά,θα χρειαστεί να αντικατασταθούν τα υπάρχοντα μικροτσίπ,ειδικά των χωρών εκείνων που δεν φέρουν την ενεργό πιστοποίηση,όπως π.χ.η Βρετανία,οι ΗΠΑ,η Ιαπωνία και η Γερμανία,με νέα πιο ακριβά.Σημαντικότατο ρόλο όμως στη διασταύρωση και στην εξακρίβωση των αποθηκευμένων δεδομένων παίζει το ειδικό σύστημα ΥΔΚ και για τον λόγο αυτόν η εισαγωγή του στα συστήματα ελέγχου της κάθε χώρας είναι απαραίτητη» υποστηρίζει ο κ. Φαν Μπικ.
Ο αρμόδιος αξιωματικός της ΕΛ.ΑΣ. εμμένει στην ασφάλεια των νέων βιομετρικών διαβατηρίων, τα οποία, όπως λέει, αναμένεται να συμβάλουν στη μείωση της εγκληματικότητας. «Θα βοηθήσουν ιδιαίτερα στον περιορισμό της λαθρομετανάστευσης,της διακίνησης ναρκωτικών και όπλων και δεν αναφέρομαι σε αυτά που γίνονται στο Αιγαίο.Γιατί δυστυχώς δεν είναι μόνο αυτά.Αναφέρομαι φυσικά σε όλα αυτά που γίνονται με πλαστά διαβατήρια» δηλώνει.
Σε μια παγκόσμια κοινωνία όπου το ηλεκτρονικό έγκλημα βρίσκεται σε άνθηση θα μπορέσουμε άραγε ποτέ να νιώσουμε απόλυτη ασφάλεια κλείνοντας τα ευαίσθητα προσωπικά μας δεδομένα σε ένα τσιπάκι το οποίο ενδεχομένως να γινόταν βορά στα αδηφάγα πλήκτρα των δεξιοτεχνών στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές; Το σίγουρο είναι ότι το κύμα ψηφιακού εκσυγχρονισμού θα απλοποιήσει κατά πολύ την καθημερινότητά μας, απλοποιώντας τις μετακινήσεις μας σε ξένες χώρες και μεταμορφώνοντας άλλοτε χρονοβόρες διεργασίες σε αστραπιαίες διαδικασίες.
Το θέμα είναι να υιοθετηθούν εις βάθος όλα τα απαιτούμενα μέτρα και συστήματα τα οποία πέρα από την ασφάλεια θα εγγυώνται τη σωστή λειτουργία του τεχνολογικά προηγμένου ενσωματωμένου συστήματος.
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΔΙΑΒΑΤΗΡΙΟΥ
Οι πρώτες αναφορές για επίσημα έγγραφα γίνονται στην εβραϊκή Βίβλο και χρονολογούνται την εποχή της Περσικής Αυτοκρατορίας, γύρω στο 450 π.Χ. Τότε πιστεύεται ότι ζητήθηκε από τον Νεεμία, αξιωματούχο του βασιλιά Αρταξέρξη Α Δ , να ταξιδέψει στην Ιουδαία. Ο βασιλιάς έγραψε λοιπόν ένα γράμμα «προς τους κυβερνήτες πέρα από τον ποταμό» εξασφαλίζοντάς του έτσι ασφαλές πέρασμα από τα βασίλεια αυτά.
Ως προς την ετυμηγορία της λέξης «passport» υπάρχουν δύο βασικές εκδοχές: η πρώτη υποστηρίζει ότι η λέξη προέρχεται από το «pass» (περνώ) και το «port» (λιμάνι). Η δεύτερη πάλι και πιο επικρατούσα, αναφερόμενη στα έγγραφα που χρησιμοποιούνταν από τους ταξιδιώτες κατά τον Μεσαίωνα, μεταφράζει το δεύτερο μέρος της σύνθετης λέξης ως πύλη από το λατινικό «porte», παραπέμποντας έτσι στην αναγκαιότητα ενός εγγράφου που να πιστοποιεί την ταυτότητα του ταξιδιώτη στα τείχη μιας πόλης για τη δυνατότητα εισόδου του σε αυτήν.
Η τελική μορφή της λέξης «διαβατήριο» στα ελληνικά πλάστηκε κατά τον 19ο αιώνα, όταν ο Αδαμάντιος Κοραής και οι Διδάσκαλοι του Γένους κήρυξαν το κίνημα καθαρμού της γλώσσας. Ετσι η ξενόφερτη λέξη «πασαπόρτι» από το passport μετατράπηκε στο σημερινό μας διαβατήριο. Στα παλαιότερα διαβατήρια αναγράφονταν μόνο τα προσωπικά στοιχεία του κατόχου, ενώ στις αρχές του 20ού αιώνα- όταν πλέον η φωτογραφία εντάχθηκε στην καθημερινότηταπροστέθηκε σε αυτά και μια μικρή φωτογραφία.
Στην Ευρώπη η επίσημη διαδικασία της πιστοποίησης των προσωπικών στοιχείων μέσω διαβατηρίων ξεκίνησε κατά τη διάρκεια του Α Δ Παγκοσμίου Πολέμου για λόγους ασφαλείας προκειμένου να περιορισθούν οι μετακινήσεις των κατασκόπων αλλά και να γίνεται ακόμη πιο ενδελεχής έλεγχος στην ταυτότητα των πολιτών και των ιδιοτήτων τους. Μετά το τέλος του Πολέμου ο διασυνοριακός έλεγχος συνεχίστηκε. Λίγα χρόνια αργότερα, έπειτα από μια σειρά συνεδριάσεων, η Κοινωνία των Εθνών ανακοίνωσε νέες οδηγίες ως προς τη χρήση και τον έλεγχο των διαβατηρίων.
Αν και οι αξιωματούχοι των Ηνωμένων Εθνών το 1963 αποπειράθηκαν να θέσουν νέες οδηγίες, κάτι τέτοιο τελικώς δεν ευοδώθηκε. Τελικώς η προτυποποίηση των διαβατηρίων εφαρμόστηκε το 1980 από τον Διεθνή Οργανισμό Πολιτικής Αεροπορίας (Ιnternational Civil Αviation Οrganization- ΙCΑΟ).
Τα πρώτα βιομετρικά στοιχεία
Η ανθρωπομετρία δημιουργήθηκε για πρώτη φορά από τον Γάλλο Αλφόνς Μπερτιγιόν το 1882. Ο ίδιος ξεκίνησε την καριέρα του ως απλός αρχειοθέτης της Αστυνομίας του Παρισιού, σύντομα όμως έκρινε ότι το σύστημα ταυτοποίησης των υπόπτων που εφαρμοζόταν ως τότε ήταν ανεπαρκές. Ετσι αποφάσισε να φτιάξει ένα νέο πιο αξιόπιστο σύστημα αντιστοιχίας το οποίο βασιζόταν στη μέτρηση μερών του σώματος, όπως το μέγεθος της κεφαλής, του μήκους των άκρων και των γενικότερων διαστάσεων του σώματος. Στη συγκεκριμένη μέθοδο γινόταν ακόμη αναφορά στιγμάτων που εντοπίζονταν στο σώμα, όπως ουλές, τατουάζ κτλ., αλλά και συγκεκριμένων χαρακτηριστικών της προσωπικότητας του φυσικού προσώπου.
Σύντομα μάλιστα η ανθρωπομετρία, γνωστή και ως μπερτιγιονάζ (bertillonage), από το όνομα του επινοητή του, υιοθετήθηκε από τις βρετανικές και τις αμερικανικές αστυνομικές αρχές. Ωστόσο λίγα χρόνια αργότερα το σύστημα κρίθηκε αναξιόπιστο καθώς, πέρα από το γεγονός ότι οι μετρήσεις αλλοιώνονταν με την πάροδο του χρόνου, υπήρχε πιθανότητα διαφοράς ως προς τον τρόπο των μετρήσεων που πραγματοποιούνταν από διαφορετικά άτομα.
Δακτυλικά αποτυπώματα
Αν και τα δακτυλικά αποτυπώματα χρησιμοποιούνταν ήδη από την αρχαιότητα ως δείγμα υπογραφής, όπως μαρτυρούν αγγεία του αρχαίου ελληνικού, κινεζικού, αιγυπτιακού και ρωμαϊκού πολιτισμού, η επίσημη χρήση τους για την πιστοποίηση της ταυτότητας του κατόχου τους από την αστυνομία ξεκίνησε το 1892 από τον Χουάν Βούσετιτς, αξιωματικό της αργεντίνικης αστυνομίας. Ως τότε είχαν πραγματοποιηθεί αρκετές μελέτες οι οποίες υπογράμμιζαν την αξιοπιστία τους ως προσωπικά τεκμήρια καθώς δεν επιδέχονταν αλλοιώσεις.
Ετσι για πρώτη φορά ο Βούσετιτς κατάφερε να αποδείξει ότι η Φρανσίσκα Ροχάς, η οποία κατηγορούνταν για φόνο, ήταν πραγματικά ένοχη, όπως προέκυπτε από τα δακτυλικά αποτυπώματα από αίμα που είχε αφήσει στη σκηνή του εγκλήματος.
πηγή;Το Βήμα
Ελληνική Αστυνομία
Ο Αρχηγός του Σώματος μεταξύ άλλων τόνισε: «… Θέλω να σας διαβεβαιώσω ότι από την πρώτη στιγμή που αναλάβαμε τη διαδικασία αυτή, είχαμε ένα στόχο: Τα ελληνικά διαβατήρια να είναι από τα πιο ασφαλή στον κόσμο. Θα ήθελα να τονίσω ότι η όλη διαδικασία για την έκδοση του νέου τύπου διαβατηρίων είναι αποτέλεσμα ενός ολοκληρωμένου προγραμματισμού και σχεδιασμού από την πλευρά του Υπουργείου Δημόσιας Τάξης και της Ελληνικής Αστυνομίας.
Εφοδιάσαμε την Κεντρική Υπηρεσία αλλά και τις Περιφερειακές Υπηρεσίες Διαβατηρίων με τον πλέον σύγχρονο εξοπλισμό και μέσα.Yδρύθηκαν σε όλη τη χώρα 99 Γραφεία Διαβατηρίων σε Αστυνομικές Υπηρεσίες, στα οποία οι ενδιαφερόμενοι θα μπορούν να καταθέτουν τα απαραίτητα δικαιολογητικά για την έκδοση των διαβατηρίων. Τα γραφεία υποδοχής των δικαιολογητικών θα λειτουργούν:
* από Δευτέρα έως Παρασκευή, πρωί και απόγευμα,
* το Σάββατο και την Κυριακή, μόνο κατά τις πρωινές ώρες, ενώ
* δεν λειτουργούν τις επίσημες εορτές και αργίες.
Οι Έλληνες πολίτες που διαμένουν στο εξωτερικό μπορούν να υποβάλλουν τα δικαιολογητικά σε 151 Προξενικές Αρχές ανά την υφήλιο. Επισημαίνεται, ότι στο εξής η υποβολή των δικαιολογητικών δε θα γίνεται στα Κ.Ε.Π ή τους Ο.Τ.Α, ενώ τα ταξιδιωτικά γραφεία δε θα μεσολαβούν πλέον στην διαδικασία έκδοσης διαβατηρίων.
Το προσωπικό που στελεχώνει τη Διεύθυνση Διαβατηρίων, τόσο σε κεντρικό όσο και περιφερειακό επίπεδο, προέρχεται από την Ελληνική Αστυνομία και εκπαιδεύτηκε με εξειδικευμένα σεμινάρια.
Τα δικαιολογητικά που απαιτούνται για την έκδοση του νέου τύπου διαβατηρίου είναι τα εξής:
– Αίτηση έκδοσης διαβατηρίου – Μια πρόσφατη (τελευταίου μήνα) έγχρωμη ψηφιακή φωτογραφία 4×6 εκ. καθορισμένων τεχνικών προδιαγραφών
– Παράβολα: – Παράβολο τελών έκδοσης:Για διαβατήριο πενταετούς διάρκειας παράβολο ονομαστικής αξίας 22 ευρώ+20% ΟΓΑ=26,40 ευρώ συνολικά. Για τα υπόλοιπα διαβατήρια για κάθε χρόνο ισχύος παράβολο ονομαστικής αξίας 4 ευρώ +20% ΟΓΑ=4,80 ευρώ κατ` έτος. –
Παράβολο βιβλιαρίου: 25 ευρώ
ταχυδρομικά τέλη.
* Φωτοαντίγραφο των δύο όψεων του δελτίου αστυνομικής ταυτότητας
* Υπεύθυνη δήλωση όπου ο ενδιαφερόμενος αναφέρει :
– Αν έχει καταδικαστεί τελεσίδικα για συγκεκριμένα αδικήματα που αφορούν την έκδοση, την χρήση, την απώλεια ή την κλοπή διαβατηρίου
– Αν εκκρεμούν σε βάρος του ποινικές διώξεις ή έχει παραπεμφθεί σε δίκη για τα παραπάνω αδικήματα – Αν έχει κηρυχθεί ανυπότακτος ή λιποτάκτης
– Αν εκκρεμεί σε βάρος του απαγόρευση εξόδου από τη χώρα Σε περίπτωση κλοπής ή απώλειας διαβατηρίου, υποβάλλονται τα ίδια δικαιολογητικά που αναφέρονται παραπάνω, μαζί με τη βεβαίωση της Αρχής στην οποία δηλώθηκε η κλοπή ή η απώλεια.
Σε περίπτωση ανανέωσης ή αντικατάστασης, μαζί με τα δικαιολογητικά που αναφέρονται παραπάνω, υποβάλλεται και το παλαιό διαβατήριο. Εάν ο ενδιαφερόμενος είναι ανήλικος, απαιτείται:
* Πιστοποιητικό εγγραφής στα δημοτολόγια * Βεβαίωση ταυτοπροσωπίας από τη δημοτική αρχή όπου είναι εγγεγραμμένος ο ανήλικος (η βεβαίωση μπορεί να γίνει και στα Κ.Ε.Π.)
* Πρόσφατη, ψηφιακή έγχρωμη φωτογραφία Σε κάθε περίπτωση, η ημερομηνία έκδοσης των δικαιολογητικών δεν μπορεί να απέχει πάνω από 6 μήνες από την ημερομηνία υποβολής. Επισημαίνεται ότι, κατά την κατάθεση των δικαιολογητικών στα γραφεία υποδοχής, απαιτείται αυτοπρόσωπη παρουσία του ενδιαφερόμενου. Τα δικαιολογητικά για τους ανηλίκους υποβάλουν οι γονείς παρουσία του ανηλίκου. Εάν παρίσταται ο ένας γονέας απαιτείται η έγγραφη συναίνεση του άλλου. Σε περιπτώσεις σοβαρών λόγων υγείας που πιστοποιούνται από Κρατικά Νοσοκομεία, υπάλληλος της Υπηρεσίας μεταβαίνει στον ενδιαφερόμενο για την παραλαβή των δικαιολογητικών.
Η διαδικασία που θα ακολουθείται από την υποβολή των δικαιολογητικών μέχρι την παραλαβή του νέου διαβατηρίου από τον ενδιαφερόμενο είναι η εξής:
* Τα γραφεία υποδοχής ελέγχουν τα δικαιολογητικά που κατατίθενται και αν συντρέχουν οι προϋποθέσεις χορήγησης διαβατηρίου. Σε περίπτωση απόρριψης του αιτήματος ενημερώνεται από το γραφείο υποδοχής ο ενδιαφερόμενος με προσωπική επιστολή και επιστρέφεται το καταβληθέν ποσό για τα παράβολα.
* Τα δικαιολογητικά διαβιβάζονται στην Κεντρική Υπηρεσία έκδοσης διαβατηρίων με ταχυμεταφορά.
* Η Κεντρική Υπηρεσία, εκδίδει το διαβατήριο εντός 3 εργάσιμων ημερών από την παραλαβή όλων των απαραίτητων δικαιολογητικών.
* Το νέο διαβατήριο αποστέλλεται με τον ίδιο τρόπο (ταχυμεταφορά) στην Υπηρεσία όπου υποβλήθηκε η αίτηση.
* Ο ενδιαφερόμενος παραλαμβάνει το διαβατήριο από το γραφείο υποδοχής αυτοπροσώπως ή με εξουσιοδότηση, προσκομίζοντας την απόδειξη κατάθεσης των δικαιολογητικών. Για ειδικές περιπτώσεις, η έκδοση του διαβατηρίου θα πραγματοποιείται σε μία μόνο ημέρα. Αυτό συμβαίνει όταν συντρέχουν οι εξής λόγοι:
* Σοβαροί λόγοι υγείας που επιβάλουν νοσηλεία στο εξωτερικό (ασθενής και συνοδός)
* Θάνατος συγγενή εξ΄ αίματος ή εξ΄ αγχιστείας μέχρι δευτέρου βαθμού
* Τραυματισμός ή εξαφάνιση συγγενή δευτέρου βαθμού
* Καταστροφή περιουσίας του ενδιαφερομένου που βρίσκεται στο εξωτερικό.
Για τις ειδικές αυτές περιπτώσεις, εκτός από τα αρμόδια γραφεία σε όλη την Ελλάδα, ο ενδιαφερόμενος μπορεί κατ΄ εξαίρεση να καταθέτει τα δικαιολογητικά του και στο γραφείο που εδρεύει στο Αστυνομικό Τμήμα Παγκρατίου.
Τα νέα διαβατήρια θα ισχύουν:
* για τους ενήλικες, πέντε χρόνια από την ημέρα έκδοσης
* για τους ανηλίκους έως 14 ετών, δύο χρόνια,
* για τους ανηλίκους άνω των 14 ετών, μέχρι τη συμπλήρωση του 18ου έτους.
Ο τύπος του νέου διαβατηρίου είναι ενιαίος για την Ευρωπαϊκή Ένωση και συμβατός με τις προδιαγραφές του ICAO (International Civil Aviation Organization).
Πιο συγκεκριμένα, πρόκειται για ένα Βιβλιάριο 18 σελίδων (9 δίφυλλα αριθμημένα και συρραμμένα), διαστάσεων 12,5 x 8,5 εκ., χρώματος RAL 4004 (σκούρο κόκκινο). Αξίζει να σημειωθεί ότι ο νέος τύπος διαβατηρίων περιλαμβάνει χαρακτηριστικά ασφαλείας υψηλών προδιαγραφών διαβαθμισμένα σε τρία επίπεδα. Ειδικότερα:
* Σε πρώτο επίπεδο περιλαμβάνει υδατογράφημα, ενιαίες θεματικές παραστάσεις κλπ
* Σε δεύτερο επίπεδο, αόρατες παραστάσεις που εμφανίζονται με χρήση εξειδικευμένων συσκευών και * Σε τρίτο επίπεδο, μέτρα ασφαλείας για τον έλεγχο της πλαστότητας από την Διεύθυνση Διαβατηρίων και τα Εγκληματολογικά Εργαστήρια.
Στο διαβατήριο περιλαμβάνονται τα προσωπικά στοιχεία του κατόχου (επώνυμο, όνομα, πατρώνυμο, ιθαγένεια, ημερομηνία και τόπος γέννησης, φύλο και ύψος), η ημερομηνία έκδοσης και λήξης, καθώς και η εκδούσα Αρχή, με ελληνικούς και λατινικούς χαρακτήρες. Θα περιλαμβάνει επίσης την ψηφιακή απεικόνιση του προσώπου, καθώς και την υπογραφή του κατόχου.
Επιπλέον, από τον Αύγουστο του 2006 τα διαβατήρια είναι εφοδιασμένα με μικροτσίπ για την ψηφιακή ταυτοποίηση του κατόχου, το οποίο θα περιέχει την ψηφιακή φωτογραφία του κατόχου και τα στοιχεία της ζώνης MRZ του διαβατηρίου. (MRZ: πρόκειται για την δίγραμμη σειρά στοιχείων που βρίσκονται κάτω από τη φωτογραφία του κατόχου)
Από 01-01-07 θα ισχύουν μόνον τα διαβατήρια που θα έχουν εκδοθεί από τη Διεύθυνση Διαβατηρίων της Ελληνικής Αστυνομίας.
πηγή και αρχείο φωτογραφιών;Ελληνική Αστυνομία
