Στο άρθρο του αντιπροέδρου της ελληνικής κυβέρνησης, Γιάννη Δραγασάκη στους FT, παραθέτει και μια σειρά στοιχεία από την αρχή της κρίσης όσον αφορά τη μεταβολή στη ζωή των Ελλήνων, αλλά και στην επίπτωση τους ευρύτερα στην Ευρωζώνη.
“Αποτελεί κοινή πεποίθηση πως η ελληνική κυβέρνηση επιδιώκει ειδική μεταχείριση σε σχέση με άλλα οικονομικά πιεσμένα μέλη της ευρωζώνης.
Δεν ζητάμε κάτι τέτοιο. Θέλουμε ίση μεταχείριση.
Από τότε που ξέσπασε η κρίση, η οικονομία μας έχει συρρικνωθεί κατά 26%. Η ανεργία έχει αυξηθεί από το 8% στο 26%. Οι μισθοί έχουν υποχωρήσει 33%.
Οι επιπτώσεις αυτές είναι χειρότερες από αυτές που βίωσε οποιαδήποτε χώρα κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1930 και πολύ χειρότερες από αυτές που προέβλεπαν τα δύο πρόγραμμα προσαρμογής για την Ελλάδα.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η ελληνική κυβέρνηση έχει ασκήσει κριτική στα προγράμματα αυτά.
Η δημοσιονομική προσαρμογή ήταν πολύ μεγαλύτερη από ό,τι σε άλλες χώρες. Από το 2009, έχουν εφαρμοστεί περικοπές δαπανών και αυξήσεις φόρων που αντιστοιχούν σε πάνω από το 45% του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών. Στην Πορτογαλία ήταν 20%. Στην Ιταλία και στην Ιρλανδία 15%.
Όχι μόνο ήταν μεγαλύτερα τα δημοσιονομικά μέτρα, αλλά για κάθε ποσοστιαία μονάδα προσαρμογής, η οικονομία συρρικνώθηκε περισσότερο. Αυτό συνέβη γιατί η ελληνική οικονομία δεν είναι τόσο ανοιχτή όσο άλλες. Οποιαδήποτε πτώση στη ζήτηση επιφέρει μεγαλύτερο πλήγμα στα εγχώρια προϊόντα από ό,τι στις εισαγωγές.
Διαδοχικοί γύροι λιτότητας διόγκωσαν τη συρρίκνωση του ΑΕΠ. Και με αυτό αυξήθηκε ο λόγος του χρέους προς το ΑΕΠ, καθιστώντας τη δυναμική του χρέους μη διαχειρίσιμη. Η Ελλάδα δανείζεται ακόμη περισσότερο για να πληρώσει παλιότερα χρέη.
Μπήκαμε στην κρίση με ένα μεγάλο εξωτερικό έλλειμμα. Με τον πληθωρισμό κοντά στο μηδέν, οι περικοπές στις τιμές που ήταν απαραίτητες για την αύξηση της ανταγωνιστικότητας έγιναν με μεγάλο κόστος για τις οικονομικά πιεσμένες χώρες της ευρωζώνης. Η παραγωγή έπρεπε να συρρικνωθεί, δημιουργώντας αποπληθωρισμό και επιδεινώνοντας τη δυναμική του χρέους.
Τα μεγάλα χρέη είναι δύσκολο να σταθεροποιηθούν όταν ο αποπληθωρισμός αυξάνει την πραγματική αξία του χρέους. Στη δεκαετία του 1920, το Ηνωμένο Βασίλειο είχε μεγάλα πρωτογενή δημοσιονομικά πλεονάσματα, αλλά ο αποπληθωρισμός αύξησε το λόγο του χρέους του προς το ΑΕΠ.
Αν και η κρίση έχει κάνει τα πράγματα χειρότερα για την Ελλάδα και άλλες χώρες, είχε αθέλητες αλλά θετικές επιδράσεις για τις χώρες του πυρήνα της ευρωζώνης. Η Γερμανία και άλλες χώρες έχουν ευνοηθεί από συναλλαγματικές ισοτιμίες και επιτόκια που είναι χαμηλότερα από αυτά που θα αντιμετώπιζαν αν είχαν τα δικά τους νομίσματα.
Το πρόγραμμα αγοράς τίτλων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας είχε ως στόχο να μειώσει το κόστος δανεισμού των οικονομικά πιεσμένων χωρών μέσω της αγοράς του κρατικού τους χρέους. Επίσης εξάλειψε ουσιαστικά το ελληνικό χρέος που είχαν στην κατοχή τους οι τράπεζες του πυρήνα. Οι ελληνικές τράπεζες ωστόσο, συνέχισαν να κατέχουν μεγάλη ποσότητα αυτού του χρέους και το κόστος της αναδιάρθρωσης του έπρεπε να καταβληθεί από τον Έλληνα φορολογούμενο.
Οι κεφαλαιακές ροές από τις οικονομικά πιεσμένες χώρες έχουν στερέψει τη ρευστότητα από τα τραπεζικά τους συστήματα, ενώ έχουν αυξήσει τη δανειοδοτική ικανότητα των τραπεζών του πυρήνα. Η έξοδος ανθρώπινου δυναμικού υψηλής εξειδίκευσης έχει περιορίσει την παραγωγική δυνατότητα των οικονομικά πιεσμένων χωρών. Θα χρειαστεί πάνω από μια γενιά για να αντιστραφούν οι επιπτώσεις αυτές.
Οι γεννήτορες του ευρώ οραματίζονταν μια νομισματική ένωση στα πρότυπα του κλασικού κανόνα του χρυσού, κάτω από τον οποίο η προσαρμογή μεταξύ χωρών με εξωτερικά πλεονάσματα και αυτών με εξωτερικά ελλείμματα θα ήταν συμμετρική. Με το ευρώ, το κόστος της προσαρμογής επιβαρύνει τις ελλειμματικές χώρες. Από το 2008 ως το 2014, τα εξωτερικά ισοζυγία των οικονομικά πιεσμένων χωρών έχουν μετακινηθεί από τεράστια ελλείμματα σε πλεονάσματα. Τα εξωτερικά πλεονάσματα του πυρήνα παραμένουν σταθερά.
Το αποτέλεσμα είναι πως η χώρα βρίσκεται σε μια θέση σαν και αυτήν του Σίσυφου, ενός ανθρώπου που είναι καταδικασμένος να κουβαλάει μια πέτρα στην κορυφή ενός λόφου μόνο και μόνο για να τη δει να κατρακυλάει και πάλι προς τα κάτω. Οι Έλληνες εφάρμοσαν μέτρα λιτότητας και έχουν υποφέρει πολύ περισσότερο από ό,τι αναμενόταν. Πολλοί από το 60% των νέων που βρίσκονται εκτός αγοράς εργασίας θα κατηγοριοποιηθούν μια μέρα ως μακροχρόνια άνεργοι.
Κινδυνεύουμε να καταδικάσουμε μια ολόκληρη γενιά σε ένα μέλλον χωρίς ελπίδα. Για να το αποφύγουμε αυτό, αυτό που ζητάμε από τους εταίρους μας στην ευρωζώνη είναι να αντιμετωπίσουν την Ελλάδα ως ισότιμο μέλος και να μας βοηθήσουν να βγούμε από αυτό το μαρτύριο του Σίσυφου”.
Στη συγγραφή του άρθρου, όπως σημειώνεται στο ίδιο δημοσίευμα, συμμετείχαν ο υπουργός Οικονομικών, Γιάνης Βαρουφάκης και ο υπουργός Διεθνών Οικονομικών Υποθέσεων, Ευκλείδης Τσακαλώτος.
